Morgunblaðið - 10.09.1993, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. SEPTEMBER 1993
mM
i.
„þa& era/veg ejns og þegarGuLli yfir-
Qct-F- þab Ajrír ffö/um drum i clagi'

Ég keypti hana á 50 krónur
sem voru góð kaup, því hún
er kettlingafull.
Ég hélt að ÞÚ værir flug-
kennarinn.

HÖGNI HREKKVÍSI
„ haf/ "
BREF TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Aætlun stjórnvalda um sam-
einingu sveitarfélaga er röng
Frá Arna Birni Guðjónssyni:
AÐ undanförnu hefur orðið vart við
undirbúning þess að fækka eigi sveit-
arfélögum um allt að 80% miðað við
núverandi fjölda. Nefndir sem skip-
aðar hafa verið til að gera tillögur
um framkvæmd þessa hafa verið að
skila álitum að undanförnu og virðist
sem mikill fjöldi sveitarfélaga verði
þurrkaður út af kortinu þegar maður
les yfir tillögur frá hinum ýmsu
nefndum.
Hvers vegna?
Ekki hefur komið skýrt fram hvers
vegna ráðist er í svo umfangsmiklar
breytingar á stjórnsýslu sveitanna.
Það hefur komið fram hjá ýmsum
formönnum nefndanna að ekki sé
um sparnað að ræða. Sumir halda
því fram að hér sé verið að vinna
að uppbyggingu atvinnumála í sveit-
um. Aðrir telja að þessi nýju gríðar-
stóru sveitarfélög eigi að taka við
mörgum verkefnum frá ríkinu og
þess vegna verði þáu að vera svona
víðáttumikil.
Þetta er að mínu mati ekki rétt.
Ekkert af þessu sem áður er talið
er forsenda þess að sveitarfélög verði
sameinuð með svo róttækum hætti
sem tillögur eru komnar fram um.
Röng stefna
Þessar hugmyndir ganga þvert á
þær hugmyndir sem eru efst á baugi
um réttlátt lýðræðisríki og þá fram-
tíðarsýn sem lýðræðisríki af bestu
gerð verður að hafa, þ.e. að stjórnein-
ingar fólksins séu sem minnstar og
sem næst fólkinu. Með slíkum litlum
einingum er lýðræðinu best fullnægt
og tryggt að náð verði bestum
árangri við að móta og hafa áhrif á
næsta umhverfi sitt. Fólkið í sveitun-
um á að þurfa að fara sem stystu
leið til fulltrúa sinna með sín mál.
Það er réttlætiskrafa sem gerð er í
nútíma lýðræðisríki, annað er aftur-
för og hleður undir miðstýringarvald
og valdakerfi embættismanna.
Með sameiningu sveitarfélaga með
þessum hætti er verið að stíga skref
aftur á bak til hnignunar byggðar í
landinu og upphaf fólksflutninga
milli landshluta. Þetta skal því kyrrt
liggja.
Valddreifing
Aukið lýðræði með smáum stjórn-
einingum er framkvæmd mannrétt-
inda sem íslenska þjóðin verður að
sameinast um að tryggja, því um
leið er verið að tryggja réttlæti. Með
því gagnstæða væri verið að vinna
gegn fólkinu og það getur þjóðin
ekki liðið. Þessar aðgerðir eru því
að mínu mati vanhugsaðar og rang-
ar.
Hvaða breytingar þurfa að
koma í staðinn?
Sveitarstjórnirnar þurfa að taka
upp ný vinnubrögð í stað sameining-
ar, stofna á ákveðnum svæðum
rekstrarfélög, eignarhaldsfélög og
auka sameiginleg útboð á sem flest-
Frá Gunnlaugi Júlíussyni:
ÞORVALDUR Gylfason prófessor í
hagfræði við Háskóla íslands ritar
langa grein í Morgunblaðið 31.
ágúst um meint ábyrgðarleysi opin-
berra embættismanna. Hann ber í
grein sinni lof á viðskiptaráðherra
fyrir að hafa vakið máls á kostnaði
fólksins í landinu vegna landbúnað-
arins sem embættismenn ráðuneyta
hafa þagað yfir, þar til nú. Fleiri
embættismenn fá sendingar í grein
prófessorsins fyrir að hafa sýnt
ábyrgðarleysi í störfum sínum.
Hver er ábyrgð prófessors við
Háskóla íslands?
Þegar víða er skotið og vandlæt-
ingarvendinum hátt sveiflað, hlýtur
maður að draga þá ályktun að vand-
lætarinn hafi efni á slíku sökum
ábyrgðarfullrar framsetningar í
hvívetna.
I grein sinni segir prófessorinn
að afskiptaleysi ráðuneytanna, ekki
um sviðum þeirra mála sem sveitar-
félögin þurfa að sjá um. Þetta er
framtíðarsýnin. Stjórnsýsla ríkisins á
að virða þarfir landsbyggðarinnar og
sinna þörfum sveitarfélaganna.
Hættið við
Ég skora á ráðamenn og fólkið í
sveitunum að hætta við og fella þess-
ar tillögur því þær eru gegn þeirri
lýðræðishugsjón sem nútíma lýðræð-
isríki af bestu gerð eiga að hafa. Sú
lýðræðishugsjón er krafa um vald-
dreifingu, kosnir fulltrúar séu hjá
fólkinu sjálfu og kosnir af sem
smæstum einingum. Slíkir fulltrúar
framkvæma það sem fólkið vill og
móta með því sitt nánasta umhverfi,
það eru mannréttindi.
Guð blessi ísland.
ÁRNI BJÖRN GUÐJÓNSSON
Hraunbergi 17, Reykjavík
síst viðskiptaráðuneytisins!!, hafi
valdið miklum skaða á liðnum árum
sem sést best á því: „... að núver-
andi stefna í landbúnaðarmálum
kostar fólkið í landinu um 50 millj-
ónir á dag..." og síðar „Það gerir
rösklega tvær milljónir á tímann
allan ársins hring.“
Sá sem telur sig hafa efni á að
setja niður í við aðra sökum ábyrgð-
arleysis viðkomandi í starfi, hlýtur
að setja sínar fullyrðingar fram af
fullri ábyrgð. Því er það eðlileg
krafa til prófessorsins að hann leggi
fram nákvæmt yfirlit yfir þá út-
reikninga sem liggja að baki fyrr-
greindum fullyrðingum um kostnað
fólksins í landinu af landbúnaði.
Þeir hljóta að vera til staðar, annað
væri ábyrgðarleysi. Ég efa ekki að
nægt rúm finnist fyrir þá á síðum
Morgunblaðsins í fyllingu tímans.
GUNNLAUGUR JÚLÍUSSON,
hagfræðingur Stéttarsamb. bænda,
Bændahöllinni, Reykjavík.
Af ábyrgum og óábyrg-
um embættismönnum
Víkverji skrifar
Yíkveiji minnist þess frá
menntaskólaárum sínum að á
hveijum vetri var hann látinn skrifa
allnokkrar svokallaðar heimildarit-
gerðir. Var þá gjarnan farið inn á
bókasafn, náð í 3-4 bækur um efn-
ið og soðið eitthvað upp úr þeim.
Var jafnan sagt að geysimikilvægt
væri fyrir verðandi fræðimenn að
kunna að vitna í heimildir og búa
til heimildaskrá. Nú virðast há-
skólamenn sumir hverjir vera farnir
að fyllast efasemda um þessa bók-
menntagrein. Þannig segir í Gagn-
fræðakveri handa háskólanemum,
annarri útgáfu, eftir Friðrik H.
Jónsson og Sigurð J. Grétarsson
sálfræðikennara:
„Greinin sú felst í því að skrifað
er almennt um vítt og losaralegt
efni og efnistökin látin ráðast af
því hvaða „heimildir" eru tiltækar
á næsta bókasafni. Engra spurn-
inga er spurt, viðfangsefnið er
hvorki afmarkað né skýrt, höfundur
tæpir á ýmsu en ræðir ekkert til
hlítar, rökstuðningur er af skornum
skammti, öll umræða er í molum
og í lengstu lög víkur höfundur sér
undan því að hugsa sjálfstætt.
Dæmigerð byijun slíkra ritgerða er
að rekja sögu viðfangsefnisins frá
öndverðu til vorra daga í minna en
100 orðum. Þessar ritgerðir eru
oftast ekki nema sundurlaus endur-
ritun á svonefndum „heimildum"
sem geta verið hvaða prentaður
texti sem er, frá auglýsingabækl-
ingum til alfræðibóka. Allt er hirt
og allt er birt. Stundum mætti ætla
að heimildaritgerð dragi nafn sitt
af því að nemendum sé þar með
veitt heimild til að taka upp hugsun-
ar- og gagnrýnislaust efni frá öðr-
um höfundum og kynna sem sitt
eigið. Þær komast hvergi nærri því
að svara spurningum, einni eða
fleiri hvað þá að rökstyðja eitt eða
neitt. Það þarf því ekki að hafa um
það langt mál að slíkar ritgerðir
eru gagnslausar nema sem vélrit-
unaræfingar eða hugsanlega sem
glósur um efni sem nemandinn er
að kynna sér. Heimildaritgerðir af
þessari gerð eru líka herfilega leið-
inlegur lestur fyrir kennara.“
xxx
Islendingar sem búsettir eru er-
lendis, undrast stundum hve
skjótt nýjar kvikmyndir eru komnar
til sýninga í íslenskum kvikmynda-
húsum. Á því hafa orðið mikil um-
skipti á ekki ýkja mörgum árum. Á
hinn bóginn er ótölulegur fjöldi
kvikmynda sem aldrei kemur til
sýninga í íslenskum kvikmyndahús-
um. Einkanlega á þetta við um svo-
nefndar „listrænar myndir" eins og
þær voru kallaðar.. í gamla daga,
kvikmyndir sem ekki fara troðnar
slóðir og gera nokkrar kröfur til
áhorfandans. Fyrir mörgum árum
beittu þeir sér fyrir því Friðfinnur
heitinn Ólafsson, þáverandi forstjóri
Háskólabíós, og Árni Vilhjálmsson,
prófessor og þáverandi stjórnarfor-
maður þess, að efna til 'sérstakra
sýninga á slíkum myndum á mánu-
dögum og varð það til þess að slík-
ar myndir fengu heitið mánudags-
myndir sem þótti ákveðinn gæða-
stimpill. í umróti á kvikmynda-
markaðinum hér heima seinna meir
lögðust þessar mánudagssýningar
af. Nú er Háskólabíó hins vegar
orðið fjölsala kvikmyndahús og því
lætur Víkveiji sig dreyma um að
forsvarsmenn kvikmyndahússins
hefji nú merki þeirra Friðfinns og
Árna á loft á ný með því að vera
jafnan með einhveijar „mánudags-
myndir“ á boðstólum í einhveijum
af minni sölum kvikmyndahússins.