Morgunblaðið - 10.09.1993, Blaðsíða 34

58 eeei HaHMc-mah .oi aunAauTaöa aiGAua'/iunflOM
34.................. — -----—— MORGUNBfcAÐffi' FÖSTUBA6tJIÍ"tOr'SEPTBM®BR“ 1903-----
Minning
*
Sigríður Arnadóttir
frá Blöndugerði íHró-
arstungu ÍN-Múlasýslu
Fædd 26. júní 1899
Dáin 2. september 1993
Látin er í hárri elli á Akranesi
Sigríður Árnadóttir frá Blöndugerði
í Hróarstungu, sem lengi var for-
stöðukona Elliheimilis Akraness.
Útför hennar verður gerð í dag frá
Akraneskirkju.
Ég kynntist Sigríði Árnadóttur
fljótlega eftir að ég kom til starfa
hjá Akraneskaupstað vorið 1954
því að elliheimilið var ein af stofn-
unum bæjarins. Þar gerðist hún
forstöðukona 1. okt. 1946 og
gegndi því starfi í rúmlega 26 ár
eða til 1. nóv. 1972. Með okkur
tókst strax mikið og gott samstarf
og vinátta alla tíð síðan. Mér fannst
mikið til um skyldurækni hennar
og hagsýni, ásamt umhyggju fyrir
þeim er þar dvöldust. Um rekstur-
inn hafði hún gott samband við
bæinn. Elliheimilið hafði ekki starf-
að nema í nokkur ár þegar hún tók
við stjórn þess.' Hún mótaði því
reksturinn öðrum fremur. Á þeim
tíma dvöldust 15-18 vistmenn á
heimilinu og alltaf biðlisti. Húsa-
kynnin voru þröng og óþægileg, en
notuð til hins ítrasta, enda þörfin
mikil. Hópurinn var sunduleitur því
að auk gamla fólksins var elliheimil-
ið athvarf eintaklinga á öllum aldri
sem bjuggu við ýmis sérvandamál.
Sigríður var bæði góður stjórn-
andi og hagsýn húsmóðir. Þar leið
öllum vel og þaðan fór enginn fyrr
en yfir lauk. Sigríður sýndi mikla
umhyggju fýrir fólkinu sem þar bjó
og hafði góðan skilning á fjármálum
heimilisins. Hún ræktaði kartöflur,
rak hænsnabú og gerði slátur á
haustin eins og siður er á mörgum
heimilum. Fjárhagsvandamál elli-
heimilisins á þeim árum var óþekkt
fyrirbæri og bar það sig flest árin.
Sumir á elliheimilinu höfðu af og
til tekjur fyrir ýmsa vinnu og gætti
hún þess vandlega að þær nýttust
þeim persónulega, en færu ekki
forgörðum. Slik var umhyggja
hennar. Sigríði þótti vænt um starf-
ið og átti bæði myndugleika og
góðvild sem öllum stjómendum er
nauðsynlegt svo að vel fari. Hún
var dugnaðarforkur og vakti yfir
velferð heimilisins. Hún var úrræða-
góð og leysti hvert vandamál sem
að höndum bar af fullri yfirvegun.
Bæjarstjóm Akraness sýndi Sigríði
sérstakan sóma 1971 er hún hafði
stjórnað elliheimilinu í 25 ár. Bæjar-
stjórinn bar ætíð óskorað traust til
hennar og mat hana mikils.
Ekki er hægt að ræða svo um
störf Sigríðar að ekki sé jáfnframt
minnst á Þorbjörgu Jónsdóttur frá
Vatnsenda í Vesturhópi. Hún starf-
aði með Sigríði allan tímann og
átti þar sitt heimili til æviloka 1975.
Lengi sáu þær einar um allan rekst-
ur heimilisins. Þær bjuggu í heimil-
inu og unnu allt sem með þurfti,
hvort sem var á nóttu sem degi.
Þorbjörg var mikil öndvegiskona —
greind og hjartahlý — og vann við
heimilið með sama hugarfari og
Sigríður. Slík umhyggjusemi og
þjónustulund, sem þessar konur
sýndu elliheimilinu við erfiðar að-
stæður var frábær. Slíkra starfa
er ástæða til að minnast og verða
aldrei þökkuð sem vert er.
Eftir að Sigríður hætti störfum
1972 stofnaði hún sitt eigiö heim-
ili, en flutti síðan á Dvalarheimilið
Höfða 1980. Þar stundaði hún fönd-
ur og aðra handavinnu af miklum
áhuga svo lengi sem heilsan leyfði.
Er til mikið safn af fallegum mun-
um sem bera vott um hagleik henn-
ar og smekkvísi. Sigríður var ákaf-
lega vel gerð kona og miklum
mannkostum búin. Hún kunni góð
skil á ættfólki sínu og sýndi því
mikla tryggð og vináttu eins og
öllum þeim, sem hún einu sinni tók
tryggð við. f kring um hana var
enginn hávaði, skrum eða sýndar-
mennska. Heiðarleikinn og sam-
viskusemin var henni í blóð borin.
Hún var háttvís og hógvær í fram-
komu og sá yfirleitt það besta sem
bjó í hveijum manni. Stækkun elli-
heimilisins á Akranesi var henni
mikið áhugamál og studdi hún það
myndarlega. Hún hafði reynslu af
gamla tímanum og taldi umbóta
þörf. Hún var þakklát fyrir þjón-
ustuna á Höfða og brosti við hveij-
um nýjum degi allt þar til yfir lauk.
Líf hennar var í langan tíma þjón-
usta við þá sem minnst mega sín í
lífinu. Slíkra er gott að minnast.
Allir vinir Sigríðar kveðja hana að
leiðarlokum með virðingu og þakk-
læti fyrir fagurt ævistarf. Blessuð
sé minning hennar.
Daníel Ágústínusson.
Fagna þú, sál mín. Lít þú víðlend veldi
vona og drauma, er þrýtur rökkurstíginn.
Sjá hina helgu glóð af arineldi
eilífa kærleikans á bak við skýin.
Fagna þú, sál mín, dauðans kyrra kveldi, -
kemur upp fegri sól, er þessi’er hnigin.
(Jakob J. Smári)
Kær vinkona mín, Sigríður Áma-
dóttir, er látin. Það eru góðar minn-
ingar sem ég á um Sigríði, engin
óskyld manneskja hefur staðið nær
mér.
Sigríður var fædd 26. júní 1898
á Heykollsstöðum í Hróarstungu,
N-Múlasýslu. Ung fluttist hún með
foreldrum sínum að Straumi og síð-
an Blöndugerði í sömu sveit, þar
sem hún dvaldist til fullorðins ára.
Ég var bam að aldri þegar leiðir
okkar Sigríðar lágu fyrst saman.
Það var árið 1946 að hún gerðist
forstöðukona Elliheimilisins á
Akranesi. Þá hafði fjölskylda mín
hafið búskap í Skilmannahreppi.
Sigríður heimsótti okkur strax þeg-
ar hún frétti af okkur í nágrenninu.
Sá kunningsskapur hafði myndast,
þegar hún og móðir mín Sigríður
höfðu sem ungar stúlkur stundað
saman nám við Húsmæðraskólann
á Hallormsstað. Höfðu þær skóla-
systurnar margs að minnast frá
liðnum samverustundum.
Þegar fram liðu stundir fór ég
að vinna tíma og tíma á elliheimil-
inu hjá Sigríði. Þá var þar bara ein
fastráðin starfsstúlka auk Sigríðar,
Jónína Þorbjörg Jónsdóttir. Það var
mikið lán fyrir Sigríði að hafa slika
öndvegis manneskju sér við hlið.
Tekið var til þess hve þessar tvær
konur vom samhentar og ósérhlífn-
ar.
Fullskipað tók heimilið 15
manns. Þarna var fólk á ýmsum
aldri, sem ekki átti samleið með
öðrum úti í þjóðfélaginu. Sigríður
lagði sinn metnað að sinna starfi
sínu sem best. Hún stjórnaði af
hagsýni, umhyggju og festu, sem
um eigið heimili væri að ræða.
Lengi vel höfðu þær Sigríður og
Þorbjörg kartöflugarð og ræktuðu
nægar kartöflur fyrir heimilið.
Einnig munu þær hafa haft hænsni
á tímabili og gátu þá nýtt ýmsar
matarleifar sem til féllu, jafnframt
að framleiða egg fyrir heimilið. Þá
var sláturgerð þar fastur Iiður á
haustin.
Fyrir jólin var saumað og pijónað
á vistfólkið. Þarna voru innan um
einstæðingar sem engan áttu að.
Þorbjörg settist þá við pijónavélina
og Sigríður tók fram saumavélina
svo að enginn fór í jólaköttinn. Sig-
ríður hafði lært saumaskap á yngri
árum og var mjög fær í þeirri grein,
ásamt margskonar handavinnu.
Eftir að Sigríður lét af störfum
á elliheimilinu bjó hún um tíma í
eigin íbúð á Akranesi, þar til hún
fluttist að Dvalarheimilinu Höfða.
Nú höfðu hlutirnir snúist við. Hún
sem hafði gert að ævistarfi sinu
að hjúkra og þjóna öðrum, var nú
upp á aðra komin með flesta hluti.
Slíkt er ekki sársaukalaust fyrir
neinn. En Sigríði líkaði vel vistin á
Höfða og var þakklát því góða fólki
sem hugsaði um hana þar. Föndrið
á Höfða stundaði hún meðan heils-
an leyfði og á ég fallega muni sem
hún vann þar og gaf mér.
Síðustu æviárin dvaldist Sigríður
á Sjúkrahúsi Akraness. Þar heim-
sótti ég hana síðast fyrir nokkrum
vikum.
Ég kveð Sigríði með hjartans
þakklæti fyrir allt sem hún var mér
fyrr og síðar.
Blessuð sé minning hennar.
Erna.
Sigríður Árnadóttir, fyrrverandi
forstöðukona Elliheimilisins í Arn-
ardal á Akranesi, lést í Sjúkrahúsi
Akraness 2. september sl. Hún
verður jarðsungin frá Akranes-
kirkju í dag, en jarðsett síðdegis á
Hvalsnesi.
Góður vinur og góð frænka fjöl-
skyldu minnar, sú er nú kveður, var
fædd og uppalin í Hróarstungu á
Fljótsdalshéraði. Hún fæddist á
Heykollsstöðum 26. júní 1898. Það-
an fluttist hún að Straumi 1908 og
loks að Blöndugerði 1915, en öll
eru þessi býli í sömu sveit.
Sigríður var komin af merku
mannkostafólki á Héraði. Móðir
hennar var Þuríður Kristjánsdóttir
Kröger stórbónda og krikjusmiðs á
Hvanná á Jökuldal og konu hans
Elínar Margrétar Þorgrímsdóttur
prests á Húsavík. í Hofteigi og
Þingmúla. Auk Þuríðar voru börn
hjónanna á Hvanná Guðríður, hús-
móðir á Stórabakka, Anna Jakob-
ína, húsmóðir á Urriðavatni, Gunn-
þórunn, húsmóðir á Hvanná, Þor-
valdur, bóndi í Fremraseli, og Bene-
dikt, bóndi á Stórabakka.
Faðir Sigríðar, Árni Árnason
búfræðingur, var Húnvetningur,
sonur Áma Jónssonar hreppstjóra
og dannebrogsmanns á Þverá í
Hallárdal og konu hans Svanlaugar
Björnsdóttur. Meðal annarra barna
þeirra hjónu voru þeir Björn hrepp-
stjóri á Syðri-Ey í Vindhælishreppi,
séra Jón á Bíldudal, Ólafur kaup-
maður á Stokkseyri, Sigríður hús-
móðir á Ytri-Hóli á Skagaströnd
og Sigurlaug á Þverá.
Hjónin Árni og Þuríður hófu bú-
skap á einni af jörðum foreldra
Þuríðar, Heykollsstöðum, 1892, en ,
þar bjuggu þau næstu 16 árin.
Hjónin á Heykollsstöðum biðu á
búskaparárum sínum margvíslegt
tjón, andstreymi og mikla sorg,
misstu m.a. í frumbernsku fjögur
af börnum sínum. Börn Árna og
Þuríðar er upp komust voru Jó-
hann, Sigríður, Kristbjörg og Svan-
laug sem fórst af hesti í Eyvindará
skömmu eftir að hún hafði gifst
ungum bónda á Héraði.
Afi Sigríðar í móðurætt var
Kristján smiður Jóhannsson Krög-
er, kominn af hinni kunnu ætt lær-
dóms- og athafnamanna í Siglufirði
og í Eyjafirði. Afi Kristjáns Kröger
var Jóhann Kaspar Kröger sem á
unga aldri, 1787, kom frá Kaup-
mannahöfn til Siglufjarðar til versl-
unarstarfa. Hann varð þar verslun-
arstjóri, eignaðist höfuðbólið Höfn
og bjó þar stórbúi, stórvel metinn
maður og hreppstjóri. Kona hans
var Rakel Halldórsdóttir frá Skóg-
um í Reykjahverfi og voru þeirra
synir Jörgen prestur á Helgustöð-
um, Halldór sýslumaður í Þingeyr-
arþingi og Jóhann bóndi, faðir
Kristjáns Kröger, en hann bjó í
Munkaþverá í Eyjafirði.
Áður en Kristján Kröger kom til
starfa hjá séra Þorgrími hafði hann
lært smíðar hjá völundinum Þor-*
steini Daníelssyni á Skipalóni við
Fiyjafjörð. Hann hafði því orð á sér
fyrir að vera duglegur og góður
smiður þegar hann kom til starfa
í Hofteigi á Jökuldal til að byggja
þar nýja kirkju 1848.
Sú ferð Kristjáns Kröger til
starfa fyrir austan fékk farsælan
endi því nokkru eftir lok kirkjusmíð-
innar gekk hann að eiga Elínu
Margréti, dóttur séra Þorgríms. Að
loknu brúðkaupi reistu ungu hjónin
sér bú á næsta bæ, á kirkjujörðinni
Hvanná á Jökuldal,
Börn séra Þorgríms Arnórssonar
voru auk Elínar Margrétar, Hansína
Sigurbjörg prestsfrú í Hofteigi og
Jón Þórarinn sem gekk í Reykjavík-
urskóla 1865, en lést tvítugur, öll-
um harmdauði. Hann stefndi að því
eins og forfeður hans að verða
prestur, en með fráfalli hans slitn-
aði um sinn sú samfellda keðja
presta sem hafði varað í ættinni
um aldir.
Af móðurafa og móðurömmu
Sigríðar, þeim Kristjáni og Elínu
Margréti, er það að segja að þau
bjuggu stórbúi á Hvanná til hárrar
elli. Þau voru talin um skeið ríkustu
bændur á Héraði. Kristján bóndi lét
ekki deigan síga, jók eignir sínar
með því m.a. að kaupa Hvanná af
kirkjujarðasjóði og margar fleiri
jarðir, einkum í Tunguhreppi. Um
aldamótin lét Kristján Kröger bú-
skap og jörð að mestu í hendur
Gunnþórunnar dóttur sinnar og
tengdasonarins Jóns alþingismanns
Jónssonar.
Sigríður Ámadóttir, sú er nú er
kvödd, var óvenjufróð um sinn
frændgarð. Af þeim fróðleik voru
henni kærastar minningar og sagn-
ir um langafa sinn séra Þorgrím
Arnórsson sem var af prestum og
biskupum kominn aftur í aldir.
Kona Þorgríms prests og lang-
amma Sigríðar var Guðríður Pét-
ursdóttir frá Engey, Guðmundsson-
ar, en móðir séra Þorgríms var
Margrét Björnsdóttir prests í Ból-
. staðarhlíð, Jónssonar. Arnór faðir
séra Þorgríms var prestur á Bergs-
stöðum og sonur Árna biskups á
Hólum Þórarinssonar. Það geislaði
gleði og stolt úr andliti Sigríðar
vinkonu minnar þegar hún rifjaði
upp sögur og sagnir um séra Þor-
grím langafa sinn, er höfðu varð-
veist meðal manna á Héraði.
„Séra Þorgrímur og Guðríður
kona hans þóttu gestrisin með af-
brigðum og hjálpsöm sveitungum
sínum, ekki síst þegar illa áraði.
Er svo sagt að vetur einn, þá er
séra Þorgrímur var í Hofteigi, hafi
verið einstök harðindi og að þá
hafi fjoldi bænda orðið heylaus. Lét
þá prestur hvern þann hafa hey og
mat sem þurfti, og svo fyllti hann
tómar hlöður í Hofteigi af fé
bænda.“
„Fyrir síðustu aldamót var rætt
um að kvæði Gríms Thomsens „Sá
er nú meira en trúr og tryggur“
væri ort um hund sem séra Þor-
grímur átti í Þingmúla. Fékkst
hundurinn ekki frá líki húsbónda
síns og neytti einskis. Syrgði hann
sig og svelti í hel. Virtist svo sem
séra Þorgrímur hafí verið ham-
ingjumaður þar sem hann kom að
þeim lífverum, sem tryggastar eru
og gjarnastar á fórnfýsi."
Séra Þorgrímur hóf prestsskap á
Húsavík 1840 í Hofteigi 1848 og í
Þingmúla 1864. Þá tók við prests-
skap í Hofteigi tengdasonur hans,
séra Þorvaldur Ásgeirsson eigin-
maður Hansínu Sigurbjargar Þor-
grímsdóttur. Séra Þorgrímur var
fæddur 1807 en lést 1868.
Með fráfalli Sigríðar Árnadóttur
hafa öll systkinin, börn Árna og
Þuríðar sem fæddust á Hvanná og
Heykollsstöðum, en voru síðar
kennd við Blöndugerði, kvatt þenn-
an heim. Systkinin þrjú, Sigríður,
Kristbjörg og Jóhann, sem lengst
lifðu, héldu ætíð nánu og ástríku
sambandi. Jóhann var hinn eini
þeirra systkina sem kvæntist og
eignaðist börn. Haustið 1921
kvæntist hann Stefaníu Sigbjörns-
dóttur frá Litla-Bakka í sömu sveit.
Börn Jóhanns og Stefaníu eru Svan-
laug, húsmóðir í Reykjavík, Sigur-
björn, bóndi í Blöndugerði, Ami,
bóndi á Blöndubakka, og Vilborg,
húsmóðir í Reykjavík.
Sigríður var alla tíð ógift og
bamlaus, en gott og innilegt sam-
band átti hún ætíð við börn systk-
ina sinna, auk sambands við börn,
barnabörn og bamabamabörn Jó-
hanns bróður síns. Var það ham-
ingjustund Sigríðar árið 1953 þegar
Kristbjörg systir hennar eignaðist
fósturdóttur, en þá tók Kristbjörg
að sér þriggja ára stúlku sem var
á heimili fyrir munaðarlaus börn.
Var hún þá óskírð, en gekk undir
nafninu Stella. Kristbjörg lét skíra
hana Árnýju Sigríði Benediktsdótt-
ur.
í Blöndugerði dvaldist Sigríður
meðal foreldra sinna og systkina
þar til hún hleypti heimdraganum
um 1918. Fyrst var haldið til starfa
á Hótelinu á Blönduósi, en síðar til
Seyðisfjarðar til að læra fatasaum.
Þá iðn stundaði Sigríður á ýmsum
stöðum um árabil. Leiðin lá nú til
Reykjavíkur þar sem Sigríður starf-
aði hjá Sturlubræðrum, kunnum
athafnamönnum þess tíma, og síðar
á pijónastofu. Árið 1935 fluttist
Sigríður til Sandgerðis þar sem hún
varð ráðskona Bjöms Samúelssonar
útvegsbónda til 1944. Á ámm henn-
ar í Sandgerði dvaldist hjá henni
Þuríður móðir hennar sem lést þar
9. maí 1943 og var jarðsett þar í
Hvalsneskirkjugarði.
Árni faðir Sigríðar lést í Blöndu-
gerði 22. júní 1953. Hafði hann
setið 38 ár í hreppsnefnd og gegnt
fleiri trúnaðarstörfum fyrir sveit
sína. Á árinu 1942 var hann gerður
að heiðursfélaga Búnaðarfélags
Tunguhrepps á 50 ára afmæli þess.
Þá er Árni varð 75 ára héldu sveit-
ungar hans afmælisveislu í Blöndu-
gerði og færðu honum göngustaf
að gjöf, góðan grip sem austfirski
listamaðurinn Ríkarður Jónsson
hafði gjört. Gjöf þessi, ásamt fleiri
virðingarvottum, sýndi að sveitung-
ar hans báru til hans hlýjan velvild-
arhug. Ámi var jarðsettur í
Kirkjubæ 9. júlí. Óvenjumargt fólk
frá öllum heimilum í sveitinni sótti
þá jarðarför.
Á árinu 1946 tók Sigríður við
starfi forstöðukonu Elliheimilisins í
Arnardal á Akranesi. Því starfi
gegndi hún þar til hún hætti störf-
um 1972. Á næstu árum dvaldist
hún í íbúð sem hún hafði eignast
að Jáðarsbraut 39, eða þar til hún
gerðist vistmaður á dvalarheimilinu
Höfða 1979. Frá 1992 hafði Sigríð-
ur dvöl á Sjúkrahúsi Akraness.
Sigríður var afar þakklát fyrir
nær 50 ára dvöl sína á Akranesi.
Þar stofnaði hún til kynna við gott
fólk sem sýndi henni vinsemd og
virðingu. Nánasti samstarfsmaður
hennar í starfi á Elliheimilinu var
Þorgerður Jónsdóttir. Heiðursmað-
urinn Daníel Ágústinusson var einn
af þeim Akumesingum sem Sigríð-
ur mat mikils. Hann lét þessi orð
falla um samstarf þeirra í minning-
argrein sem hann ritaði í Morgun-
blaðið um Þorgerði Jónsdóttur 10.
júlí 1975:
„Þegar ég gerðist bæjarstjóri á
Akranesi vorið 1954 kynntist ég
Þorbjörgu fljótlega vegna starfa
hennar við elliheimilið. Sigríður
Árnadóttir var þá forstöðukona, en
því starfi gegndi Sigríður í 26 ár.
Það vakti strax athygli mína og
aðdáun hversu samstarf þeirra var
gott um málefni elliheimilisins og
umhyggja þeirra fyrir hag heimilis-
ins og þeirra sem þar dvöldu var
alveg frábær. Þar var unnið nótt
sem dag, ef með þurfti, og hagsýni
gætt í hvívetna."
Að leiðarlokum er Árnýju Sigríði
Benediktsdóttur, starfsfólki Höfða,
starfsfólki Sjúkrahúss Akraness og
öllum sem veittu Sigríði Árnadóttur
stuðning og vinarþel á ævikveldi,
færðar alúðarþakkir.
Farsælu æviskeiði Sigríðar Árna-
dóttur er lokið en eftir lifir minning-
in um góða konu og samferðamann.
Eyþór Þórðarson.