24 stundir - 05.01.2008, Blaðsíða 16

16 LAUGARDAGUR 5. JANÚAR 2008 24stundir
félag því eiga 64 prósenta hlut í HS.
Við sameininguna var tilkynnt að
OR yrði stærsti hluthafinn í REI
með 35,5 prósrenta eignarhlut en
fjárfestingarfélögin FL Group og
Atorka Group myndu sameigin-
lega eiga rúm 47 prósent. Þá kom
fram að stefnt yrði að því að setja
félagið á almennan markað þegar
fram liðu stundir. Því var komin
upp sú staða að meirihlutinn í HS
gæti verið á leiðinni á almennan
markað og í eigu einkaaðila.
Auðlindir til einkaaðila
Þegar leikar stóðu sem hæst var
á ný boðað til hluthafafundar
stærstu eigenda í HS. Gunnar
Svavarsson, fulltrúi Hafnfirðinga í
stjórninni, sagði þá í samtali við 24
stundir að hluthafar þyrftu að sam-
þykkja svona flutning á eignarhlut,
enda væri forkaupsréttur á meðal
þeirra.
Bæjarfulltrúar minnihlutans í
Reykjanesbæ lýstu yfir miklum
áhyggjum af því að auðlindir í eigu
HS myndu lenda í höndum einka-
aðila. Eysteinn Jónsson, bæjar-
fulltrúi A-lista, lét hafa eftir sér í 24
stundum að „ef hitaveitan verður í
eigu einkaaðila þá verða þessar
auðlindir það líka“. Hann sagðist
ennfremur ekki skilja af hverju
eignarhlutur ríkisins í HS hefði
ekki verið seldur sveitarfélögunum
sem áttu þegar í henni líkt og gert
var þegar Reykjavík og Akureyri
seldu hlut sinn í Landsvirkjun til
ríkisins.
Ólafur Thordersen, annar bæj-
arfulltrúi A-lista, ásakaði Árna Sig-
fússon um að hafa frá upphafi haft
fyrst og síðast áhuga á að GGE
eignaðist hlut ríkisins í HS. „Hann
afsalaði forkaupsrétti bæjarins til
Geysis. Annað hvort hefur hann
verið með í ráðum eða hreinlega
verið plataður.“ Árni sagði sjálfur á
þessum tímapunkti að hann legði
áherslu á að tryggja forgang íbú-
anna að auðlindum HS, óháð eign-
arhaldi á fyrirtækinu.
Sáttatillaga stýrihópsins
REI-samruninn gekk síðar til
baka líkt og frægt er orðið. Stýri-
hópur um framtíð OR, og þar með
talið REI, hefur enn ekki skilað
niðurstöðum sínum. Í nóvember
lak þó út til fjölmiðla sáttatillaga
stýrihópsins þar sem gert var ráð
fyrir að hlutur OR í HS yrði látinn
renna til GGE og að HS yrði skipt
upp í þrjú félög í eigu Reykjanes-
bæjar, Hafnarfjarðar, OR og GGE.
Félag A yrði myndað um orku HS.
Félag B myndi verða í eigu Reykja-
nesbæjar, eignast jarðhitaréttindi
HS og sjá um smásölu og dreifingu
á orku á Reykjanesi. Félag C myndi
síðan sjá um smásölu og dreifingu
á orku í Hafnarfirði og yrði í eigu
OR. Þá myndu Hafnfirðingar á
Í upphafi ársins 2007 var Hita-
veita Suðurnesja (HS) hlutafélag að
fullu í eigu sveitarfélaga og ríkis.
Hún annaðist sölu á heitu vatni og
raforku til notenda, ferskvatnsöfl-
un fyrir íbúa á Suðurnesjum og í
Vestmannaeyjum auk þess að selja
jarðvarmaorku til iðnaðar. Hún
hafði einnig verið hlutskörpust í
flokki rafveitufyrirtækja í mæling-
um íslensku ánægjuvogarinnar síð-
astliðin fimm ár, þróast í alhliða
orkufyrirtæki, nýverið fengið rann-
sóknarleyfi til að kanna orkunýt-
ingarmöguleika á Krýsavíkursvæð-
inu og í Trölladyngju og var aðili
að djúpborunarverkefninu svokall-
aða. Því var hitaveitan talin leið-
andi fyrirtæki á sínu sviði.
Boltinn rúllar af stað
Í fjárlögum ársins 2007 var hins
vegar heimild til að selja 15,2 pró-
senta hlut íslenska ríkisins í HS.
Þegar hluturinn var auglýstur til
sölu í mars kom fram að íslensk
orkufyrirtæki í opinberri eigu
mættu ekki bjóða í hann. Sú tak-
mörkun náði til tveggja fyrirtækja,
Orkuveitu Reykjavíkur (OR) og
Landsvirkjunar. Baldur Guðlaugs-
son, formaður einkavæðingar-
nefndar, sagði að fyrir þessu hefðu
verið tvær meginástæður; að vafi
væri á því að sala til annarra orku-
fyrirtækja stæðist samkeppnislög
og að það teldist ekki eiginleg
einkavæðing ef annað orkufyrir-
tæki í opinberri eigu keypti hlut-
inn.
Því var ljóst að fyrsta skref í
einkavæðingu orkufyrirtækja hafði
verið tekið. Samkvæmt stjórnar-
samþykktum í HS átti félagið sjálft
og eigendur þess þó forkaupsrétt á
öllum eignarhlutum sem yrðu
seldir.
Langhæsta tilboðið
Fjögur bindandi tilboð bárust í
hlutinn og þegar þau voru opnuð í
lok apríl kom í ljós að Geysir Green
Energy (GGE) hefði átt langhæsta
tilboðið, en það hljóðaði upp á 7,6
milljarða króna á genginu 6,72.
Næsthæsta tilboðið var tæplega 40
prósentum lægra.
GGE hafði verið stofnað fyrr á
árinu og lýsti sér sem alþjóðlegu
fjárfestingarfélagi um sjálfbæra
orkuvinnslu. Félagið var þá að
stærstum hluta í eigu FL Group,
Glitnis og VGK hönnunar og nán-
ast óþekkt meðal þjóðarinnar.
Nýting forkaupsréttar
Í upphafi var ekki reiknað með
því að aðrir eigendur með for-
kaupsrétt myndu nýta hann, enda
um einkavæðingu að ræða. En þeg-
ar líða fór að því að frestur til að
nýta forkaupsréttinn rynni út ósk-
uðu nokkur sveitarfélaganna sem
áttu hluti eftir því við Orkuveitu
Reykjavíkur að hún keypti hlut
þeirra í HS. GGE brást skjótt við og
gerði samkomulag um kaup á 28
prósenta hlut sjö sveitarfélaga á
genginu 7,1. Hefðu þau kaup geng-
ið eftir hefði GGE átt um 44 pró-
sent í HS. Daginn áður en frestur
til að nýta forkaupsrétt rann út
ákváðu hins vegar Hafnarfjarðar-
bær og Grindavík (sem hafði þegar
samþykkt að selja um 8,51 pró-
senta hlut sinn til GGE) að nýta
forkaupsrétt sinn á þeim hlut sem
ríkið ætlaði að selja GGE og selja til
OR. Öll viðskiptin voru á genginu
7,0, sem var lægra en GGE hafði
boðið í hlutina. Reykjanesbær
ákvað í kjölfarið að nýta þann for-
kaupsrétt sem sveitarfélagið átti
líka.
Nýtt hluthafasamkomulag
Eftir mikla óvissu um framtíð-
areignarhald á HS náðist loks sátt á
hluthafafundi þann 11. júlí. Í sam-
komulagi milli stærstu eigenda
kom fram að þeir væru sammála
um að Reykjanesbær myndi eiga
rúm 34,7 prósent, OR 15,6 pró-
sent, Hafnarfjörður 15,4 prósent
og GGE 32 prósent. Þá var það gert
kunnugt að Hafnarfjörður hefði
sölurétt á hlut sínum til OR á geng-
inu 7,0. Eftir það yrði eignarhlutur
OR 32 prósent, kysu Hafnfirðingar
að nýta sér kostinn. Fjögur minni
sveitarfélög áttu síðan saman 1,25
prósenta hlut. Ennfremur sam-
þykktu aðrir hluthafar að beita
ekki forkaupsrétti sínum á hlut
Hafnfirðinga.
Samkeppniseftirlitið skoðar
Ekki var þó víst að OR yrði leyft
að koma að eignarhaldi HS með
þessum hætti. Guðmundur Sig-
urðsson, aðstoðarforstjóri Sam-
keppniseftirlitsins, sagði stofn-
unina að öllum líkindum mundu
taka eignarhald í HS til „ítarlegrar
og formlegrar skoðunar“ ef Hafn-
arfjörður nýtti sölurétt á öllum
hlut sínum til OR.
Næstu mánuðina koðnaði um-
ræðan um eignarhaldið á HS að
miklu leyti niður, eða allt þar til til-
kynnt var um einn umdeildasta
gjörning ársins 2007, sameiningu
orkuútrásarfyrirtækjanna Reykja-
vik Energy Invest (REI) og GGE í
byrjun október.
Áhrif REI á hitaveituna
Við samrunann átti eignarhluti
OR í HS að færast inn í REI. Eftir
að kaupréttur á hlut Hafnfirðinga
væri nýttur myndi hið sameinaða
móti mögulega eignast hlut í OR.
Sáttatillagan var kölluð brandari
og sögð vera tilraun til að afstýra
málshöfðun GGE á hendur OR
vegna REI-samrunans.
Dagur B. Eggertsson, borgar-
stjóri í Reykjavík, sagðist á þeim
tíma ekki geta svarað því til hver
hefði samið tillögurnar en að hann
læsi þetta þannig að minnihlutinn í
borginni væri að leka út vinnu-
skjölum. Gísli Marteinn Baldurs-
son, borgarfulltrúi Sjálfstæðis-
flokks, sagði meirihlutann þegar
vinna samkvæmt þessum tillögum.
Hafnfirðingar út úr HS
Um miðbik desembermánaðar
urðu fyrstu skrefin sem tíunduð
voru í sáttatillögunni umdeildu að
veruleika þegar bæjarráð Hafnar-
fjarðar ákvað að selja OR 95 pró-
sent af hlut sínum í HS. Bærinn
myndi eftir það eiga undir einu
prósenti í HS. Í staðinn vilja Hafn-
firðingar fá að kaupa í OR og
Gunnar Svavarsson staðfesti við 24
stundir að viðræður þess efnis
hefðu þegar átt sér stað.
Áður en Hafnfirðingar ákváðu
að selja létu þeir þó framkvæma
verðmat á HS. Samkvæmt matinu
sem Askar Capital vann var raun-
virði hlutar í HS talið vera 4,7.
Sölugengið til OR var hins vegar
7,0 samkvæmt fyrirfram gerðum
samningi. OR mun því kaupa hlut-
inn á 2,5 milljörðum yfir raunvirði.
Suðurlindir til bjargar
Þremur dögum síðar voru Suð-
urlindir ehf. stofnaðar. Félagið er í
eigu þriggja sveitarfélaga, Hafnar-
fjarðar, Voga og Grindavíkur og er
ætlað að standa vörð um nýtingu á
náttúruauðlindum í landi þeirra.
Innan bæjarmarka sveitarfélag-
anna eru helstu svæðin sem HS
horfði til sem framtíðarvirkjunar-
svæðis; Trölladyngja, Krýsuvík,
Sandfell og öll frekari uppbygging í
Svartsengi. Þar sem virkjunar- og
nýtingarréttindi eru lögbundin hjá
sveitarfélögum, ekki orkufyrirtækj-
um, er því ljóst að HS getur ekki
aukið virkjunarumsvif sín á þess-
um svæðum án þess að semja um
slíkt við Suðurlindir.
Í kjölfarið sagði Gunnar Svav-
arsson að það lægi ekki fyrir að HS
fengi að virkja í landi þeirra sveit-
arfélaga sem stæðu að stofnun
Suðurlinda, en það er meðal ann-
➤ Hitaveitan var stofnuð árið1974 . Þá átti íslenska ríkið 40
prósent og sjö sveitarfélög
skiptu 60 prósenta hlut á
milli sín í samræmi við íbúa-
fjölda.
➤ Í upphafi árs 2007 áttu níusveitarfélög tæplega 85 pró-
senta eignarhlut í HS og ríkið
um 15 prósent. Í dag stefnir
allt í að Reykjanesbær, Geysir
Green Energy og OR muni
eiga 98 prósenta eignarhlut í
Hitaveitunni.
HITAVEITA SUÐURNESJA
Þórður Snær
Júlíusson
thordur@24stundir.is
FRÉTTASKÝRING
Baráttan um
Hitaveituna
 Enn sér ekki fyrir endann á átökum um eignarhald Hitaveitu
Suðurnesja  Sala á hlut ríkisins rúllaði boltanum af stað
a
Níu af þeim tíu að-
ilum sem áttu í Hita-
veitu Suðurnesja í upp-
hafi árs 2007 hafa annað-
hvort selt sig alfarið út úr
félaginu eða eiga innan
við eins prósents eign-
arhlut. Það er því auðvelt
að skilja hvað vakti fyrir
þeim sveitarfélögum sem
stofnuðu Suðurlindir.
Össur Skarphéðinsson iðn-
aðarráðherra segist í samtali
við 24 stundir munu heim-
sækja Hita-
veitu Suð-
urnesja á
mánudag til
að ræða við
forystumenn
fyrirtækisins.
Hann vill
ekki segja mikið um þau mál
hitaveitunnar sem hafa verið í
deiglunni á þessari stundu að
öðru leyti en að öll teikn séu á
lofti um að vilji sé til þess að
þróunin í þeim málum verði
þannig að hún geti samræmst
fyrirhugaðri lagasetningu í
orkumálum.
Iðnaðarráðherra
Fer í heimsókn