Dagblaðið Vísir - DV - 05.07.1983, Blaðsíða 35

DV. ÞRIÐJUDAGUR 5. JUU1983.
35
DÆGRADVÖL
DÆGRADVÖL
DÆGRADVÖL
myndagerðarmaöur. Þessi sjálf-
menntaði hœfileikamaöur er um þess-
ar mundir að leggja síðustu hönd á
merka heimildarkvikmynd um fisk-
veiðar á togurum og lífið á sjónum.
”Stolt siglir fleyið mitt” mun hún heita
og tónlistin verður eftir Gylfa Ægisson.
Þrjár heimildarmyndir hefur hann
þegar sýnt í sjónvarpinu, eina um eld-
gosiö og uppbygginguna í Eyjum, aðra
um humarveiðar og svo eina um
loðnuognetaveiðar.
Heiðar Marteinsson hefur lagt
fram alveg ómetanlegan skerf til þjóð-
arsögunnar, þvi aö án þessara mynda
hefði margt fallið i gleymsku sem kom-
andi kynslóðum mun þykja akkur í að
vita. Sjómennskan hefur verið lífæð
okkar og vitaösgjafi á þessari öld, en
nú eru að skipast veður i lofti. Nýjar
atvinnugreinar eru að koma fram á
sjónarsviöið og þoka hinum fyrrl
smám saman út í skuggann.
Allt breytist
„Fólk i landi heldur að sjómennskan
sé alltaf eins,” segir Heiðar. „Það sér
skipin láta úr höfn og koma aftur og
þaö skilur ekki að alit er að breytast.
Þegar ég tek kvikmyndina um loðnu og
netaveiðar á árunum 1975—78, þá eru
aö byrja að koma þessi yfirbyggðu
skip á loðnuveiðamar, en þó var eftir
töluvert af opnum skipum. Eg tók
myndina alla á opnum skipum, en nú
er búið að byggja yfir hvert einasta
skip sem stundar loönuveiðar. Það
sem hægt er að sjá núna og taka mynd
af er þegar þeir kasta nótinni, fíra út
dælunni og dæla; siðan hverfur loðnan
beint ofan í gímaldið og þú sérð ekki
meir. I myndinni sem ég tók sjást öll
vinnubrögð á dekkinu — hvert einasta
handtak. En þetta er allt horfið á svona
skömmum thna. Þegar ég tók mynd-
ina af netaveiöunum var grjót notað til
þess að sökkva netunum. Það fóru ekki
svo fáir út i gegnum tíðina af þvi að
lykkjan sem batt netasteininn snerist
utan um úlnliðinn á manninum sem var
aö henda út grjótinu, og hann sveif út
meö trossunni. Þetta varð aö vera
mjög öruggur maöur eins og nærri má
geta en þó hlutust þarna mörg og
hörmuleg slys. Nú er þetta fyrirkomu-
lag að hverfa úr sögunni líka og þá
er kvikmyndin orðin heimild.”
Kvikmyndagerð á
vöktum
Sú mynd sem Heiðar er að klára
núna er tekin í áföngum á þremur ár-
um. Það getur enginn tekið slíka mynd
sem ekki þekkir vel til vinnubragð-
anna um borð, en það er ekki þar meö
sagt að kvikmyndagerðarmaðurinn
eigi að vera í fullri vinnu samtímis, en
því varð Heiðar aö sæta hvort sem hon-
um líkaði betur eða verr.
Hefðar Martefnsson er sfómeður og gjörþekkfr Ifffð é fískískfpunum. Hann hefur tekið þrjir heimildarkvikm yndir sem allar lúta að sjó og sjávarpláss-
um og nú erhanneðleggjasfðustuhðndéþé fjórðu. MyndBH.
„Stoft slgllr fíeyið mitt. . . „ kvað Gyffi Ægisson og henn semur alla tónlist
vlð nýjustu heimildarkvikmynd Heiðars Merteinssoner. Þessa Ijósmynd af
drekkhi&ðnu fiskiskipi á leið til hafnar tók Heiðar fyrir nokkrum árum.
Efnahagurinn leyfði honum ekki að
fara i túrana frjáls og óbundinn, en það
er þó bót i máli að á togurunum er unn-
ið á vöktum svo að inn á milli fékk
hann næði til þess að athafna sig aö
vild með tökuvélina á dekkinu. Þó er
ekki því að leyna aö oft bar fyrir ýmis
atvik, sem hann heföi kosið að festa
um aldur og eilifð á filmu einmitt þeg-
ar hann var sjálfur önnum kafinn viö
Auk kvikmyndanna hefur Heiðar
Marteinsson tekið þúsundir ef ekki
tugþúsundir Ijósmynda um borð í
hvers kyns fiskiskipum og þessar
myndir eru nú margar hverjar stór-
merkilegar heimiidir um vinnu-
brögö sem eru að hverfa úr sög-
unni.
skyldustörfin, og sum þessara atvika
komu aldrei aftur.
Slíkt er súrt i brotiö fyrir jafn-
áhugasaman og metnaðarfulian kvik-
myndagerðarmann, en það verður
eMci við öllu séð.
Það er dýrt að búa til kvikmynd og
Heiðar hefði trúlega aldrei komið því i
verk ef ekki hefðu fáeinir sterkríkir að-
ilar haft skilning á þessu mikilvæga
menningarstarfi. Fiskimálasjóður og
SlF hafa lagt honum lið, Kvikmynda-
sjóður sömuleiðis og Frétta- og
fræðsludeild sjónvarpsins hefur ævin-
lega verið boðin og búin að kaupa verk
hans til sýningar og reyndar þegar lát-
ið í ljósi áhuga á þeirri mynd sem hann
er nú aö ljúka um lífið á togurunum,
svo að vonandi verður þess ekki langt
að biða að landsmenn allir fái tækifæri
til þess að sjá hana á skerminum
heima hjá sér og kynnast þannig kjör-
um þeirra manna sem um höfin sigla.