Morgunblaðið - 23.04.1983, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. APRÍL 1983
Landsvirkjun:
Naudsynlegt að fresta framkvæmd-
um vegna óvissu í gjaldskrármálum
MORGUNBLAÐINU hefur borizt
eftirfarandi fréttatilkynning frá
Landsvirkjun:
„Á fundi sínum í dag samþykkti
stjórn Landsvirkjunar samhljóða
svohljóðandi ályktun, sem send
hefur verið iðnaðarráðherra í til-
efni setningar bráðabirgðalaga
hinn 8. þ.m. um breytingu á orku-
lögum nr. 58 frá 29. apríl 1967:
„Hinn 8. þ.m. voru sett bráða-
birgðalög, er áskilja samþykki
iðnaðarráðherra fyrir hækkunum
á gjaldskrám orkufyrirtækja og
brjóta þannig í bága við ákvæði
nýsettra laga um Landsvirkjun að
því er varðar ákvörðun orkuverðs.
Voru lög þessi byggð á samkomu-
lagi ríkisins, Reykjavíkurborgar
og Akureyrarbæjar og kom fram
við gerð samkomulagsins sú ein-
dregna skoðun sveitarfélaganna
að virða ætti sjálfsforræði Lands-
virkjunar í gjaldskrármálum
fyrirtækisins. Jafnframt hefur
komið fram opinberlega að tilefni
setningar þessara bráðabirgða-
laga hafi sérstaklega verið fyrir-
huguð hækkun á gjaldskrám
Landsvirkjunar. Af þessu tilefni
vill stjórn Landsvirkjunar taka
fram eftirfarandi:
1. f apríl á síðastliðnu ári var gert
samkomulag milli iðnaðaráðherra
og stjórnar Landsvirkjunar um
það, að gjaldskrárhækkanir á
tímabilinu frá 1. maí 1982 til 1.
maí 1983 yrðu við það miðaðar, að
hallalaus rekstur Landsvirkjunar
næðist á árunum 1982 og 1983
samanlögðum. Þegar samkomu-
lagið var gert, var reiknað með því
að 21—22% hækkun á ársfjórð-
ungi nægði til þess að ná þessu
markmiði, en í samkomulaginu
fólst jafnframt, að til meiri hækk-
ana þyrfti að koma, ef nauðsyn-
legt reyndist til þess að ná um-
ræddu markmiði vegna mikillar
verðbólgu. Svo fór, eins og öllum
er kunnugt, að verðbólga á árinu
1982 og það sem af er þessu ári
hefur reynst miklu meiri en ráð
var fyrir gert fyrir ári og hefur
því verið nauðsynlegt að fara
nokkru lengra í verðhækkunum en
búist var við. Meginatriðið er hins
vegar, að þessar hækkanir hafa
verið verulega innan við það, sem
nauðsynlegt hefði verið til þess að
ná því markmiði, sem samið var
um á milli iðnaðarráðherra og
Landsvirkjunar í apríl 1982. Hefur
stjórn Landsvirkjunar þannig
sýnt vilja sinn til þess að ganga til
móts við sjónarmið ríkisstjórnar-
innar og framlengja það aðlögun-
artímabil, sem samið hafði verið
um. Er því með öllu óeðlilegt að
beita nú lagalegum þvingunum f
þessu efni án þess að áður hafi
verið leitað nokkurra viðræðna
eða samninga við Landsvirkjun
um stefnuna í gjaldskrármálum á
þessu ári.
2. Eins og kunnugt er hefur sú
venja skapast, að gjaldskrár
orkufyrirtækja og opinberra þjón-
ustufyrirtækja eru yfirleitt endur-
skoðaðar ársfjórðungslega og hef-
ur því verið gert ráð fyrir gjald-
skrárbreytingu 1. maf nk. Stjórn
Landsvirkjunar hefur hins vegar
enn engar tillögur gert um gjald-
skrárhækkun, en slíkar hækkanir
hafa aldrei verið ákveðnar án
samráðs við iðnaðraráðuneytið.
Hefði því verið eðlilegra fyrir
ráðuneytið að bíða upplýsinga frá
Landsvirkjun um þetta efni eða
óska viðræðna um málið, áður en
hækkun, sem enn er ekki farið að
fjalla um, væri gerð tilefni til
lagasetningar.
3. Rekstrarafkoma Landsvirkjun-
ar hefur verið erfið að undan-
Ályktun FIS:
Úrlausn mála
þolir enga bið
MORGUNBLAÐINU hefur borizt
eftirfarandi ályktun stjórnar félags
ísL- ''stórkaupmanna um ástand í
efnahags- og verzlunarmálum.
Aðgerðar- og stefnuleysi stjórn-
valda í efnahagsmálum svo og sí-
fellt rangar ákvarðanatökur í
málefnum atvinnuveganna undan-
farin ár hafa nú leitt til þess að
allt atvinnulíf þjóðarinnar er á
heljarþröm.
Hvaðanæva af landinu er sama
sagan. Vanskilaskuldir útgerðar-
innar eru taldar nema um eða yfir
tveim milljörðum króna. Staða
iðnaðarins er slík, að framundan
eru fjöldauppsagnir innan margra
greina iðnaðarins vegna rangrar
tolla- og verðlagsstefnu stjórn-
valda og algert hrun virðist blasa
við stórum hluta iðnaðarfyrir-
tækja í landinu, sem hefðu getað
blómstrað hér sem annars staðar
ef séð hefði verið fyrir því að
skapa þeim fullnægjandi starfs-
skilyrði.
Og nú hefur enn verið bætt við
„afrekaskrá" stjórnvalda. Tekist
hefur með þeirri verðlagsstefnu og
vaxtastefnu, sem hér hefur rikt
um langt skeið, að knésetja milli-
landaviðskipti landsmanna í slfk-
um mæli, að þegar hefur skapast
hættuástand og við blasir vöru-
skortur á fjölmörgum sviðum á
næstu mánuðum, verði ekki nú
þegar gripið í taumana. Verð-
lagshöft stjórnvalda, sem í mörg-
um tilvikum halda álagningu inn-
flytjenda á bilinu 5—10% (sem
mun vera einsdæmi í hinum vest-
ræna heimi og þótt víðar væri leit-
að) jafnhliða efnahagsástandi,
sem felur í sér 5% mánaðarvexti
og gengissig íslenzku krónunnar
um 4—7% á mánuði, geta aðeins
leitt til einnar niðurstöðu. Milli-
landaverzlun landsins lamast
smám saman og skammt er í það
að efnahagslegt sjálfstæði lands-
ins glatist. Enn í dag, nær 40 árum
eftir að landið öðlaðist algjört
sjálfstæði og varð lýðveldið ís-
land, er gjaldmiðill landsins,
krónan okkar, ekki skráður á
gjaldeyrismörkuðum erlendis og
er hún varla talin vera „alvöru-
króna“.
Skammt er í það, með framhaldi
á núverandi hafta- og gjaldeyr-
isstefnu stjórnvalda, að íslend-
ingar geti hætt að teíja sig aðila í
samstarfi hinna vestrænu iðnað-
arþjóðfélaga og landið mun efna-
hagslega og stjórnmálalega hverfa
marga áratugi aftur í tímann.
Lífskjör manna munu stórlega
skerðast, atvinnuleysi verður jafn-
vel meira en það sem nú tíðkast í
löndunum í kringum okkur, — en
þar eru einmitt nú mörg tákn um
að betri tímar fari í hönd, — og
dauf hönd vonleysis muni leggjast
yfir landið okkar og landflótti
muni hefjast í áður óþekktum
mæli.
Með lagasamþykkt í fyrravor
virtist svo sem vísir væri kominn f
átt til meiri frjálsræðis í verð-
myndunarmálum, sem hefði getað
leitt til hagkvæmari innkaupa er-
lendis frá, til lækkunar vöruverðs
í landinu — og þar með til hjöðn-
unar verðbólgunnar og meira
jafnvægis í efnahagsmálum —
þegar frá liði. Setning bráða-
birgðalaganna í ágústmánuði sl.
gerði vonir manna um aukið
frjálsræði að engu, enda var af-
leiðing bráðabirgðalaganna sú
sem margir ábyrgir aðilar þá vör-
uðu við, þ.e. að í beinu framhaldi
þeirra jókst verðbólga stórlega.
Verðlagsráð, sem á að heita
óháð viðskiptaráðherra enda þótt
formaður ráðsins sé skipaður af
honum, hefur litlu afkastað og
verðlagshöft og hömlur eru í dag
meiri en efnahagslíf nokkurs
lands getur þolað til lengdar. Síð-
asta misserið virðist verðlagsráð
hafa beðið átekta og þá væntan-
lega eftir úrslitum komandi al-
þingiskosninga.
Félag ísl. stórkaupmanna telur
ástandið í efnahagsmálum þjóðar-
innar nú orðið slíkt að úrlausn
mála þoli enga bið. Áframhald-
andi flokkspólitísk þræta má ekki
verða til þess að þeirrar kynslóð-
ar, sem nú situr við völd í landinu,
verði minnst í mannkynssögnni
sem þeirrar, er glataði sjálfstæði
landsins og gerði glæsileg afrek
fyrri kynslóða að engu.
Félag ísl. stórkaupmanna vill
skora á ríkisstjórn þá, sem tekur
við völdum að komandi alþingis-
kosningum loknum, — alveg óháð
hinni flokkspólitísku samsetningu
hennar — að hún geri tafarlaust
ráðstafanir í efnahagsmálum
þjóðarinnar þ.m.t. að innleiða nú
þegar frjálst verðmyndunarkerfi í
landinu er stjórnist af framboði
og eftirspurn markaðarins, enda
hefur sú stefna löngu sýnt, að hún
ein getur tryggt vaxandi velsæld
þjóða.
Reykjavík, 20. apríl 1983.
HVAÐ VEIST ÞU
UM VERÐTRYGGINGU?
Þekkir þú áhrif verðtryggingar
9 skuldir þínar
9 laun þín f
• sparifé þitt •

IVEÐSK ULDABRÉF
i m#ð futlii v«rðtryggingu skv. lénskjarsvísltölu
Jón Jónsson
nnr. 1111 - 1111
Skipagötu 500
600 Akureyri
SKJAL ÞETTA HEFUR SAMIO
Kjartan Kjartansson
FRUMRIT Veðskuldabréf þetta er 4 blaösíöur
J Siguröur Sigurðsson
Innr. 9999 - 9999
|Laugavegi 700
105 Reykjavik
1. mars 1980
250.000,00
10_____]
1. mars 1980
x)
143| Nu 2,5%
4°__________i_____!_
QlMðttaOi fy-.lu ••bo.guo.í
1. mars 1981
IEitthundraðbósund 00/100
100,000,00
2 SkukJ &•*»> •' bundm lérwhlaravlattAiu IM« grunnvtsltAlu oamlv olarwkrAðu. H«wfl*l6«l akuldartnnar brvytld I Mutfallt >10 broyt-
Ingar A vtaNfllunnl IrA grunmrtaNfllu Ml fyrata gtalddaga og olflan I MuttalM «lfl broytlngar é vtaNAIunnl mlMl g|aMdaga Akat bAlufl.
•kuMartrmar roflmoflwr ú« A hnr|um gtolddoga. Aflur on vortr og alborgun aru roiknwA út. Hvor afborgun or roiknufl þanmg afl fyrat
•r botuflatólhnn rotknaflur ut samkv ofanakréflu an siflan ar dailt i utkomuna mofl þoim f|olda afborgana aom pA oru oftir afl mofltakJri
þorrri afborgun aom or þafl amn Miflað or við lAnakfaraviaitolu abr augtyamgu Sofllabanka Isiands 29 mai 1979 moð atflan
broyfingum AkJrot skal þó miðafl við lénakjaraviaitólu. oom or laogn on grunnvtartala þoaaa brAfa
3 SkukJan akukJbrndur ng tH afl grorða tilgroinda éravoxti aom ahulu vora fiaaatw Iflgfoyfflu voatfr af vorfltryggflwm lénum aan
AkvArðwn Sofllabanka lalanda A hvarjum tlma. af hofuðatót akuktannnar. þogar hann hofur vonfl rotknaöur út aamkv framangromdu
Voxtir roiknaat fré tilgroindum upphafadogi vaxtautroiknings é bréfi þosau og groiflast þsir oftir é. é sómu gfakJdógum og afborgamr
x) Vextir hækkuðu þann 21.04. 1982 í 3% á ári.
Ath. Allar tölur í nýkr.
Leiðrétting
í þættinum fjármál fjöl-
skyldunnar sem birtist í
Morgunblaðinu síðstliðinn
föstudag, féllu niður tvær
myndir til skýringar á út-
reikningum greiðslna og
skattamálum.
Af þeim sökum endur-
birtir Morgunblaðið hér
hluta greinarinnar með til-
heyrandi skýringarmynd-
um.
Útreikningur
greiðslna
Til glöggvunar skal hér sýnt með
dæmi hvernig reikna skal afborg-
un, vexti og verðbætur verö-
tryggðra lána hverju sinni.
Hugsum okkur aö maöur hafi
fengiö verötryggt lán til 10 ára
þann 1. mars 1980 aö upphæö kr.
100.000 meö afborgun 1. mars ár
hvert, í fyrsta skipti 1. mars 1981.
Lánskjaravísitalan þann 1. mars
1980 þegar lániö var tekiö
(grunnvísitalan), var 143 stig. Vext-
ir skyldu vera hæstu lögleyföu
vextir af verötryggðum lánum
samkvæmt ákvöröun Seölabanka
íslands á hverjum tíma.
Á meöfylgjandi mynd sóst ann-
ars vegar „hausinn“ af skuldabréf-
inu sem gefiö var út og hins vegar
áritun afborgana á fyrstu þremur
gjalddögum þess.
Mörgum finnst þaö skrítin póli-
tík, aö höfuöstóllinn skuli hækka
eftir því sem líöur á og oftar er
greitt af. En í þessu er elnmitt fólg-
iö eöli verötryggingar — aö viö-
halda raungildi hins upphaflega
höfuöstóls. Til einföldunar er eins
hægt aö hugsa sér aö afborgun sé
1/io (kr. 10.000) hins upphaflega
höfuöstóls á hverju ári. Aö loknum
þremur afborgunum, sbr. hér aö
framan, ættu því eftirstöövar aö
vera kr. 70.000. En þá á eftir aö
reikna út áhrif veröbólgu þennan
tíma og framreikna þessar kr.
70.000 til verölags í dag (01.03.
1983) svo raungildi haldist.
Grunnvísitalan 1. mars 1980 var
143 stig og vísitölustig 1. mars
1983 var 537 stig. Hækkunln
(verðbólgustuöullinn) nemur því
3.7552 x 70.000 = 262.864 (mism.
liggur í aukastöfum).