Morgunblaðið - 23.04.1983, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. APRÍL 1983 27
Orð til kjósenda
— eftir Björgu
Einarsdóttur
Kosningar á næsta leiti
Að kosningar til Alþingis eru á
næsta leiti hefur tæplega farið fram
hjá nokkrum landsmanni. Hins veg-
ar verður vart deyfðar og áhuga-
leysis gagnvart kosningunum. Þre-
ytan er áberandi.
Ýmsir hafa við orð að fara ekki á
kjörstað eða skila auðu. Þetta er
vanhugsuð afstaða og ekki samboð-
in fulltíða fólki. Það er blátt áfram
skylda þeirra sem búa við lýðræðis-
legt stórnarfar að taka afstöðu til
manna og málefna.
Kosningarétturinn er tæki til að
koma afstöðu sinni til skila. 1 tfm-
ans rás hefur hörð barátta verið háð
til að öðlast þennan rétt. Að afsala
sér honum gildir sama og kalla eftir
einræði.
Og ennfremur hefur sá, sem án
eðlilegra forfalla, skýtur sér undan
því að lýsa vilja sínum með atkvæði
sínu í kjörklefanum glatað rétti til
að gera athugasemdir við þá stöðu
er upp kann að koma að kosningum
loknum.
Um hvað er kosið?
I daglegri umræðu nú er gjarnan
spurt um hvað sé kosið og svörin eru
jafnmörg þeim sem veita þau.
Mín skoðun er að niðurstöður
kosninganna næstkomandi laugar-
dag leiði í ljós, hvort kjósendur geri
sér grein fyrir hvernig spornað
verði við upplausninni, sem ríkir f
þjóðfélaginu.
Hvort fólk átti sig á að
stjórnmálaflokkar eru tæki
lýðræðisskipulagsins til að ná fram
meirihlutaafstöðu í grundvallar-
stefnum.
Kjörnir fulltrúar á þjóðþinginu
eiga að spegla vilja þjóðarinnar og
úr þeim jarðvegi sprettur síðan
landsstjórn til að fara með daglegt
framkvæmdavald. Skýr afstaða-
kjósenda í vali þingmanna tryggir
rétt hlutföll þjóðarviljans á Alþingi,
gerir þingræðisregluna virka og er
vörn borgaranna gegn ofstjórn.
Meginstefnur sem
kosið er um
Oft heyrist að enginn munur sé á
stefnum stjórnmálaflokka. Vel get-
ur verið í landi mikilla sameigin-
legra skuldbindinga um velferð
manna og í blönduðu hagkerfi sjáist
daglega ekki skýr munur.
En meginlínur eru skýrar. Annars
vegar valddreifing, þar sem svigrúm
Björg Einarsdóttir
fólks eykst vegna minni skatt-
heimtu og hins vegar miðstýring,
þar sem, með mikilli beinni skatt-
heimtu, fjármagni er safnað f einn
stað og stýrt þaðan af fáum; fólk
svipt afrakstrinum af vinnu sinni og
hendur þess bundnar.
Sjálfstæðisflokkurinn byggir á
sjálfstæðisstefnunni. Inntak hennar
er að hver og einn ráði sem mestu í
eigin málum. Hann er valddreif-
ingarflokkur.
Hinir flokkarnir boða meiri eða
minni miðstýringu, kommúnistar
„Tilfallandi Iukku-
riddarar, hvaða kápu
sem þeir kunna að
varpa yfir sig í kosn-
ingaslagnum, eru ekki
vænlegir til átaks á erf-
iðum tímum. Og vel
gætu niðurstöður kosn-
inganna farið svo, ef
menn halda ekki vöku
sinni, að einhver þess-
ara hlaupamanna kæm-
ist í oddaaðstöðu á þingi
og hefði þar með allt ráð
okkar í hendi sér.“
mesta. Þeir eru flokkar frelsisskerð-
ingar í daglegu lífi manna.
Á milli þessara meginpóla hringla
nú nokkur sérframboð með óklára
undirstöðu. Atkvæði þeim greitt er
því vatn á myllu upplausnar, frá-
hvarf frá virku þingræði og veikir
lýðræðisskipulagið.
Gætu komist í
oddaaðstöðu
Ég reikna þó með að þeir séu fleiri
sem þekkja grunnmynstur þjóðfé-
lags okkar, viti hvernig því verði
haldið í böndum og velji því með
atkvæði sínu á kjördegi leið festu í
stað lausungar.
Sem þjóð stöndum við frammi
fyrir því nú að taka sameiginlega á
til að rétta við fjárhaginn, bægja
frá atvinnuleysi og halda hlut okkar
með öðrum þjóðum.
Tilfallandi lukkuriddarar, hvaða
kápu sem þeir kunna að varpa yfir
sig í kosningaslagnum, eru ekki
vænlegir til átaks á erfiðum tímum.
Og vel gætu niðurstöður kosn-
inganna farið svo, ef menn halda
ekki vöku sinni, að einhver þessara
hlaupamanna kæmist í oddaaðstöðu
á þingi og hefði þar með allt ráð
okkar í hendi sér.
Sjálfstæðisstefnan
á mestan hljómgrunn
Á það er vert að benda, að-af
stjórnmálaflokkunum er Sjálfstæð-
isflokkurinn stærstur. Sjálfstæðis-
stefnan hefur mestan hljómgrunn
með þjóðinni.
Ef við með atkvæði okkar á laug-
ardaginn veljum leið festu og
styrkleika, kjósum við Sjálfstæðis-
flokkinn. Þannig styrkjum við inn-
viði þjóðfélagsins.
Eflum einn flokk — sterkasta
flokkinn til ábyrgðar.
Kjósum Sjálfstæðisflokkinn.
Björg Einarsdóttir, skrifstofumaó-
ur, skipar 22. sæti á framboðslista
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.
Gallaðar útflutningsvörur SÍF:
Viðskiptasiðferði einokunarinnar
— eftir Öttar
Yngvason
Landsmenn hafa undanfarin ár
kynnst baráttu Jóhönnu Tryggva-
dóttur fyrir frjálsum viðskipta-
háttum hér á landi. Grein hennar
um hinn gallaða saltfiskfarm SÍF
í Mbl. 13. apríl sl. er sérstaklega
þakkarverð fyrir það, að hafa
dregið fram svargrein Friðriks
Pálssonar forstjóra SÍF, og opin-
berað sérstæðar skoðanir einok-
unarsamtakanna á viðskiptasið-
ferði.
Það er einnig alkunnugt, hvern-
ig Jóhanna hefur um árabil goldið
valdníðsluafgreiðslu Tómasar
Árnasonar, viðskiptaráðherra,
þegar hún hefur sótt um útflutn-
ingsleyfi fyrir saltfiski. Þar hefur
ráðherrann dyggilega stutt einok-
unarhagsmuni SÍF og hafnað öllu
eðlilegu aðhaldi á sama hátt og
hann hefur verndað einokun SH
og SÍS.
Fráleitir sölusamningar
Þegar fréttist af ormaskipinu,
kom það fyrst í hugann, hvort SÍF
hefði samið um ógallaðan fisk eða
hvort ormar máttu vera í honum.
Annaðhvort hlutu mennirnir að
hafa samið um ormalausan farm,
og þá hefði SÍF verið að svindla
gallaðri vöru inn á kaupendur i
Portúgal andstætt samningum.
Eða þeir höfðu samið um fisk, sem
ormar máttu vera í, og þá væri
SÍF nánast út í loftið og að óþörfu
að éta ofan í sig ógallaða vöru með
tilheyrandi milljónakostnaði við
flutninga fram og til baka auk
hreinsunar. Allt á kostnað með-
lima sinna, sem við engan annan
mega versla.
Já, hvernig voru nú samningar
SÍF-einokunarinnar? Orðrétt seg-
ir forstjórinn: „Það hefur hvergi
verið minnst á orma í neinum
sölusamningum hingað til og við
höfum í hyggju að tala sem
minnst um þá yfirleitt."
Sem sagt hvergi lofað ormalaus-
um fiski, og ætlunin að minnast
helst hvergi á þennan stórgalla á
fiskinum. Af hverju var hann þá
tekinn aftur?
Áfram heldur forstjórinn:
„Hringormur vekur svo mikinn
óhug hjá erlendum neytendum,
sem verða varir við hann, að áríð-
andi er að bregða við og orma-
hreinsa fiskinn, en gera sem
minnst til að vekja athygli á hon-
um.“
Viðskiptasiðferðið er dæma-
laust. Hér á að bregðast skjótt við,
ef kaupendur verða gallans varir,
en ella reyna að gera sem minnst
til að vekja athygli á gallanum.
Ætlunin samkvæmt þessu er að
reyna að komast hjá hreinum og
beinum samingum við kaupendur
um eina mikilvægustu útflutn-
ingsvöru landsmanna, og e.t.v. að
reyna að svindla inn á þá svona
einum og einum ormaslatta.
Það er hér með upplýst, að gall-
aði saltfiskfarmurinn er ekki að-
eins vitnisburður um óhæfar
framleiðslureglur SÍF fyrir ís-
lenska saltfiskverkendur, heldur
er hann aðallega talandi dæmi um
fráleit vinnubrögð við gerð sölu-
samninga á erlendum mörkuðum
og ákaflega sérstætt viðskiptasið-
ferði SÍF forstjórans, svo að vægi-
lega sé til orða tekið.
Hvar er einokunaraðstaða
á erlendum mörkuðum?
Forsprakkar fslenskra einokun-
arsamtaka hafa sffellt reynt að
koma þvf inn hjá almenningi, að
einokun þeirra á framleiðendum
hér á landi sé nauðsynlegt til að
ná sem bestum söluárangri.
Sannleikurinn er sá, að hin ís-
lensku einokunarsamtök SÍF, SH
og SÍS hafa hvergi nokkurs staðar
einokunaraðstöðu á erlendum
Óttar Yngvarsson
„Sannleikurinn er sá,
að hin íslensku einok-
unarsamtök SÍF, SH og
SÍS hafa hvergi nokkurs
staðar einokunarað-
stöðu á erlendum mörk-
uðum. Alls staðar eru
þau í samkeppni við ótal
aðra seljendur sams
konar framleiðslu. Það
eina sem þessi samtök
einoka eru hinir ís-
lensku framleiðend-
mörkuðum. Alls staðar eru þau í
samkeppni við ótal aðra seljendur
sams konar framleiðslu.
Það eina sem þessi samtök ein-
oka eru hinir íslensku framleið-
endur, sem hvorki fá að fylgjast
með söluverði né markaðsþróun
erlendis, heldur fá einfaldlega
öðru hvoru póstsendar pappfrs-
nótur um hvaða verð þeim verði
skammtað úr hnefa næstu mánuð-
ina og hvaða vöru þeir megi eða
megi ekki framleiða á hverjum
tíma.
Vitund starfsmanna einokun-
arsamtakanna um að framleið-
endur geti ekkert annað leitað, er
hins vegar stórhættuleg, því að
hún sljóvgar framtak og dugnað
fyrir utan þann viðskiptaósóma,
sem þróast getur við slfkar að-
stæður án þess að nokkur fái um
að vita.
Aðhald að einokunar-
forstjórum
óbreyttir meðlimir einokunar-
samtakanna hafa enga tryggingu
fyrir því, að starfsmenn þeirra og
forstjórar geri sitt besta. Sumir
eru kannski góðir til starfa, aðrir
sæmilegir og enn aðrir lélegir. Að-
hald meðlimanna er nánast ekk-
ert.
Eina raunverulega aðhaldið er
samkeppni hliðstæðra útflytjenda.
Það eru sérstakir og miklir hags-
munir meðlima SÍF og annarra
einokunarsamtaka, að fá sam-
keppnisaðila til starfa sem allra
fyrst. Það sýnir sig í ýmsum öðr-
um greinum þar sem slfk sam-
keppni hefur fengið að þróast, að
hún hefur fyrst og fremst staðið
um að útvega framleiðendum sem
hæst verð á hverjum tíma — og
um leið hafa einokunarsamtökin
staðið höllum fæti, nema þar sem
þau hafa getað styrkt samkeppn-
isgreinina með peningum frá ein-
okunarvörum.
Verðlækkanir SÍF
Á sl. ári lásu menn í blöðum, að
SÍF hefði gert sérstaka samninga
við kaupendur sína um 7% verð-
lækkun. Nýlega voru SÍF menn í
heimsókn hjá kaupendum og til-
kynntu símleiðis til íslands, að
þeir hefðu gert nýja og mikla
samninga um verðlækkanir á
saltfiski, en myndu gera nánari
grein fyrir þeim þegar heim kæmi.
Er ekki kominn tími til að slík
greinargerð birtist?
Hvað er raunverulega
á bak við gallaða
saltfiskfarminn?
Hinn óvænti galli á saltfisk-
farminum er í raun dæmi um
samkeppni á erlendum markaði,
sem einokunarsamtökin ráða ekki
við. SÍF virðist fram til þessa hafa
selt sambærilegan fisk til Portú-
gal án athugasemda. Nú hefur
harðnað á dalnum og fleiri vilja
selja saltfisk á þeim markaði, svo
sem Norðmenn, Kanadamenn,
Færeyingar, Grænlendingar og
sjálfsagt margir fleiri. Reynt er að
sækja að einokunarsamtökunum
af hálfu kaupenda, en það er al-
kunna meðal fiskkaupenda erlend-
is, að langtum auðveldara er að
svínbeygja ýmis konar stór sam-
tök framleiðenda og einkum ein-
okunarsamtök þeirra, heldur en
einstaka framleiðendur eða lítil
sölufyrirtæki, sem eru sveigjanleg
í markaðsstarfsemi og geta oft
auðveldlega fært viðskipti til ann-
arra markaða og annarra kaup-
enda, ef kröfur koma fram um af-
slátt eða verðlækkanir.
En í raun geta forstjórar SÍF
sagt meðlimum sínum og íslensku
þjóðinni hvað sem er til skýringar
á ráðslagi sínu, sölusamningum,
verðlækkunum og ormafiskflutn-
ingum fram og til baka yfir Atl-
antshafið. Enginn getur sann-
reynt hvað þar er rétt eða rangt
með farið, fyrr en samkeppnisaðil-
ar fá starfsleyfi og veita SÍF-for-
stjórunum raunverulegt aðhald og
kenna þeim þar með einföldustu
mannasiði í viðskiptum.
Óttar Yngvason er framkvæmda-
stjóri íslensku útflutningsmid-
stöóvarinnar hf.

''Hcnmilí/fr iu - PIEA
HEIMSEND KR. 150
SIMI
24631