Morgunblaðið - 23.04.1983, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. APRÍL 1983
Japönsk framsýni
íslensk skammsýni
Tölva sem skilur 500 töluð orð og framkværair eftir þeim í tengslum við
aðrar vélar.
Hvenær skyldi verða hannað tæki sem greinir hringorma í fiski og síðar að
tína þá burt, á íslandi?
eftir Baldur
Pétursson
Hvernig má það vera að Japön-
um hefur tekist að byggja upp eitt
öflugasta efnahagskerfi í heimi,
án þess að hafa nokkrar náttúru-
auðlindir og þurfa að flytja inn öll
sín hráefni?
Japanir voru fyrstir út úr verð-
bólguvítahring olíuverðhækkan-
anna, atvinnuleysi er nánast
óþekkt, kaupmáttaraukning hefur
verið hvað mest undanfarin ár, og
síðast en ekki síst alm. laun eru há
þar, t.d. hjá Toyota eru meðallaun
um 170 kr./tímann.
Tæknivæðing
Orsakir velgengni Japana eru
margar en ein meginforsendan er
gífurleg tæknivæðing atvinnuveg-
anna.
Atvinnufyrirtæki eru hvött til
fjárfestingar í innlendri og er-
lendri tækni svo sem kostur er,
t.d. hafa tölvur verið niðurgreidd-
ar til fyrirtækja. Þessi tæknivæð-
ing atvinnuveganna hefur skilað
sér í stóraukinni framleiðni sbr.
Toyota og Nissan og gert þeim
mögulegt að bjóða bíla sína á sí-
fellt lægra verði en samkeppnisað-
ilarnir og aukið þannig mark-
aðshlutdeild fyrirtækisins og for-
sendur fyrir auknum kaupmætti
starfsfólks fyrirtækjanna. Japanir
Hreyfanlegur armur með sjónvarps-
auga og griptöng, nokkrir millimetr-
ar í þvermál.
hafa nú þegar unnið alþjóðasam-
keppni um rafeindatækjafram-
leiðslu, hvað ætli verði næst?
Afleiðingar alls þessa er gjald-
þrot og erfiðleikar fjölmargra
samkeppnisaðila þeirra eins og
allir vita. Geysihörð samkeppni
ríkir þó í Japan og 15—17 þús.
fyrirtæki fara á hausinn þar ár-
lega.
Áhrif framieiðni
á verðbólgu
Með því að tæknivæða og auka
þannig framleiðni fyrirtækja, hef-
ur fyrirtækjum í Japan tekist að
lækka verð á framleiðsluvörum
sínum.
Þó að verðbólga aukist, alm.
verðlag hækki, hefur fyrirtækjum
tekist með aukinni framleiðni að
halda verði á afurðum sínum stöð-
ugu, þ.e. raunverðslækkun. Þannig
hefur framleiðendum heimilis-
tækja í Japan m.a. tekist að halda
svipuðu verði á þessum tækjum
sínum til neytenda, þó almennt
verðlag hækki. Þetta hefur aftur
verðbólguminnkandi áhrif, því
meiri áhrif til lækkunar, því fleiri
sem fyrirtækin væru með aukna
framleiðni, en fyrst og fremst
hjálpar þetta fyrirtækjunum
sjálfum miklu fyrr út úr vandan-
um en ella hefði verið.
Fjárfesting Japana erlendis
Þessi tæknivæðing og fram-
þróun japanskra atvinnufyrir-
tækja hefur stórbætt samkeppnis-
aðstöðu þeirra, og gert þeim
mögulegt að stórauka fjárfest-
ingar sínar erlendis.
Það er líka eðlileg afleiðing þeg-
ar viðkomandi land og fyrirtæki
eru komin í vandræði vegna
minnkandi samkeppnishæfileika
með afleiðingum lokunar fyrir-
tækja og atvinnuleysis fólks auk
versnandi viðskiptahalla landsins
við Japan.
Þetta er að gerast á Vesturiönd-
um í dag í vaxandi mæli.
í raun er það ágætt fyrir við-
komandi land að fá Japani eða
hverja sem er til að fjárfesta í
landinu, með háþróaða fram-
leiðslutækni, ef þau fyrirtæki sem
fyrir eru í landinu standa sig ekki
í samkeppninni og geta ekki, eða
sinna því ekki, að fylgjast með al-
þjóðaþróun og samkeppni.
Full atvinna
Þrátt fyrir hina miklu tæknivæó-
ingu hefur starfsfólki ekki faekkaö í
japönskum fyrirtækjum, heldur
hefur hin bætta samkeppnisað-
staða gert fyrirtækjum mögulegt
að stækka við sig og fjölga starfs-
fólki sbr. Toyota.
Þannig hefur aukin tækni fjölg-
að atvinnutækifærum, auk þess
sem fólk hefur flust í þægilegri
störf.
Viljum við læra?
Það er margt sem Islendingar
geta lært af Japönum til að bæta
samkeppnisaðstöðu fyrirtækja og
aukið þannig forsendu fyrir aukn-
um kaupmætti launafólks. Við er-
um háðir alþjóðasamkeppni hvort
sem okkur líkar betur eða verr og
veröum því einfaldlega að standa
okkur ef við ætlum að viðhalda eða
bæta lífskjör hér á landi.
Mikilvægt er að stuðla að að-
gerðum sem hvetja fyrirtæki til
fjárfestingar í innlendri og er-
lendri tækni svo sem kostur er til
framleiðniaukningar og endur-
skipulagningar til bættra sam-
keppnismöguleika, til að fyrirtæk-
in sjálf komist sem fyrst út úr erf-
iðleikunum.
Til að fyrirtæki geti fjárfest í nýrri
tækni þarf að skapa þeim eðlileg
rekstrarskilyrði í stað þeirrar gjald-
þrotastefnu sem núverandi stjórn-
völd hafa rekið.
f komandi kosningum gefst þó
kjósendum tækifæri á að snúa þess-
ari þróun við, með þvf að kjósa
stefnu eins og stefnu Sjálfstæðis-
flokksins.
Tíminn
Það skiptir miklu máli að menn
séu fljótir að átta sig á breyttum
aðstæðum og framkvæmi eftir því,
en bíði ekki eftir vaxandi erfiðleik-
um. Það er til litils að fara að
endurskipuleggja og tæknivæða
eftir að fyrirtækið er komið í
vandræði eða á hausinn, þó seint
sé betra en aldrei.
Tíminn og viðbrögð manna skipta
þannig miklu máli hvar í samkeppn-
isröðinni fyrirtæki og þjóðfélög
lenda, hversu fljótt þau bregðast við
breyttum aðstæðum og framkvæma
eftir því.
Hinsvegar er ekki til neins að
gera sér grein fyrir staðreyndum
ef fólk framkvæmir ekki eftir
þeim.
Það þýðir lítið að sigla seglskipi
beint upp í vindinn, menn verða að
haga seglum eftir vindi hvort sem
er í alþjóðasamkeppni eða á sjó.
íslendingar hafa mikla mögu-
leika á að vera mjög framarlega í
þeim atvinnugreinum sem hér eru
stundaðar, á alþjóðamælikvarða
ef menn einungis átta sig á stað-
reyndum, en reyna ekki að blekkja
sjálfan sig og aðra.
Japanir komust fyrstir út úr verð-
bólguvítahring olíuveröshækkan-
anna og beittu svokölluðum „hægri
aðgerðum" með sérstökum áhersl-
um á samkeppnishæflleika fyrir-
tækja og tókst að auka atvinnu á
sama tíma.
Svokallaðar „hægri aðgerðir"
þurfa ekki að boða atvinnuleysi til
skamms tíma, heldur atvinnuaukn-
ingu, það hafa Japanir sannað, þó að
hægri stefnur stuðli allar að aukinni
atvinnu til lengri tíma litið sem
skiptir þó mestu máli.
Verðþróun heimltis-
1975=100 tækja í verðbóigu í Japan

—
trrr^Tm: -+-=—'J.~ rrs>rr—°—■

> Abn. v«r0tog
* Litosjónvörp
» Loftrseetitaeki
» Frystiekápar
* hljómflutningetoeki
'75 ’76
’77 78 79
Bill|ón
U.S.S
’80 '82
millj. stk. bflar
FjMdi etorfe-
fólke
50.000
40.000
30.000
70 7 1 72 73 7 4 75 76 77 7 8 79
2.5
2.0
1.5
1.0
Framleiðsluþróun
Toyota
Fjöldi
framtoiddra
*
/ /
/ \ /
*---V*—
FKMdi
•t.rfafóik.

t- ■ r