Morgunblaðið - 23.12.1976, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 1976
BÆNDAFUNDURINN f Vfði-
I hlfð sendi frá sér eftirfarandi
ályktanir:
1. Fundurinn gerir eftir-
farandi áiyktun um rekstrar-
fjárþörf afurðasölufélaga
bænda:
„Rekstrarlán verði greidd
mánaðarlega frá þvf f
| marsmánuði og hafi þau náð
. 75% af væntanlegum afurða-
lánum f lok ágústmánaðar.
. Afurðalán verði aukin
j þannig að sláturleyfishöfum sé
, gert kleift að greiða út 90% af
| grundvallarverði til fram-
■ leiðenda.“
2. Fundurinn fordæmir harð-
I lega að árlega skuli vanta
| 20—30% á þau laun sem
■ bændur eiga kröfu til. Jafn-
I framt vekur fundurinn athygli
I á þeirri staðreynd að grund-
I vallarbúið hefur stækkað um
• 58% frá 1960 til 1976, en á
þessum tfma hafa bændur
aldrei náð þeim launum sem
þeim voru ætluð. Ekki er þvf
annað sýnna en allur árangur
af framförum og framleiðni-
aukningu hafi farið beint til
neytenda f hlutfallslega
lækkuðu búvöruverði.
Þá vill fundurinn vekja
athygli söluaðila landbúnaðar-
afurða á að óheimilt er án
leyfis Framleiðsluráðs að selja
landbúnaðarvörur lægra verði
en Framleiðsluráð ákveður.
3. Fundurinn bendir á að
vegna mikillar verðbólgu, auk-
innar bústærðar og tækni-
væðingar, krefst landbúnaður-
inn fjármagns f æ ríkara mæli.
Staða Stofnlánadeildarinnar er
mjög erfið og bendir fundurinn
á sem leiðir til úrbóta, a. Hlut-
deild Byggðasjóðs f lánum til
landbúnaðarins verði aukin, b.
'Lagt verði gjald á söluverð
búvöru til að tryggja Stofnlána-
deildinni viðbótarf jármagn
þannig að hún geti betur sinnt
hlutverki sfnu.
4. Vegna framkominna hug-
mynda um að skattleggja
sjálfstæða atvinnurekendur án
tillits til raunverulegra tekna
þeirra vill fundurinn mótmæla
harðlega slfkri lagasetningu,
þar sem hún brýtur gegn al-
mennri réttarvitund um gjald-
skyldu til þjóðfélagsins og gef-
ur skattyfirvöldum takmarka-
Iftið ákvörðunarvald um skatt-
skyldu manna. Ennfremur
mótmælir fundurinn hugmynd-
um um skattlagningu á félags-
samtök svo sem búnaðarfélög
og búnaðarsambönd, ræktunar-
sambönd mjólkursamlög,
samvinnufélög, kvenfélög og
hverskonar aðra starfsemi
menningarfélaga."
Bændafundurínn í Víðihlíð y.-Hún.:
Fjárhagsstaða bænda
til muna verri
Gunnar V. Sigurðsson
kaupfélagsstjóri Kaupfélags V-
Húnvetninga, ræddi um
fjármagnskostnað vegna slátur-
húsa og sagðist lfta heldur bjart-
ari augum til framtíðarinnar í
uppbyggingu þeirra vegna laga
frá Alþingi s.l. voru um
verðjöfnun.
Síðan gerði hann grein fyrir
uppgjöri K.V.H. vegna sauðfjár-
afurða frá 1975 og sagði að I heild
greiddi K.V.H. 6,4 millj. kr.
umfram verðlagsgrundvallarverð
til bænda. Einnig greindi hann
frá greiðslum vegna innleggs s.l.
um kvað þá sem færðu
búreikninga ekki fá háa einkunn
hjá formanni stéttarsambandsins
í skýrslu hans á aðalfundi Stéttar-
sambandsins. Gæfi þetta tilefni
til alls kyns sögusagna um færslu
búreikninga. Ræddi hann síðan
og skýrði hvernig færslu vinnu-
skýrsu væri háttað og hvernig
útkoma hefði verið úr þeim
undanfarin ár.
Jóhannes Guðmundsson á
Auðunarstöðum sagði að þótt
Vestur-Húnvetningar fengju fullt
grundvallarverð fyrir sfnar afurð-
ir, dygði það ekki til að bændur
fengju sfn laun að fullu, m.a.
vegna vantalinna fjármagnsliða í
verðlagsgrundvelli.
Þá ræddi hann um vanda sem
væri að skapast vegna flótta
— Þó grundvallarbúið hafi
stækkað um 58% á 16 árum
haust. Þá kom fram í máli hans að
fjárhagsstaða bænda hjá K.V.H.
væri til muna verri en á s.l. ári.
Þá sagði Gunnar að rekstrar- og
afurðalán þyrfti að stórauka, —
það væri þeim best ljóst sem sætu
í þessum fyrirtækjum mikinn
hluta ársins yfir tómum kössum.
Eannig þyrfti að flýta greiðslu
þeirra. Hann sagði að þar væri þó
við erfiðan draug að fást þar sem
Seðlabankinn væri, en ætla yrði
þó að ríkisstjórn og Alþangi væru
yfir hann sett.
Gunnar Sæmundsson í Hrúta-
tungu tók næstur til máls. Hann
sagði að hin miklu fundahöld um
kjaramál meðal bænda sem verið
hefðu að undanförnu sýndu að
eitthvað mikið væri að I þeim
málum. Þá ræddi hann um
kostnaðarliði í verðlagsgrundvelli
og lýsti mikilli óánægju með hvað
þeir væru lágt áætlaðir, sérstak-
lega fjármagnsliðir. Einnig væri
vinnuliður vanmetinn, sérstak-
lega hvað snertir vinnu
húsmóður. Búreikningar væru
BÚNAÐARSAMBAND Vestur-Húnavatnssýslu efndi f
sfðustu viku til almenns bændafundar f Félagsheimilinu
Víðihlfð um kjara- og hagsmunamál bænda. Fundinn
sðttu liðlega 80 bændur úr héraðinu en framsöguerindi á
fundinum fluttu Gunnar Guðbjartsson, formaður Stett-
arsambands bænda, Aðalbjörn Benediktsson ráðunaut-
ur, Grundarási, og Gunnar V. Sigurðsson, kaupfélags-
stjðri K.V.H. Sigurður J. Lfndal á Lækjarmóti, formaður
Búnaðarsambands V-Húnavatnssýslu, setti fundinn og
sagði að fundur þessi væri boðaður til að bændur gætu
komið saman til að ræða hagsmunamál sfn, en segja
mætti að meiri ástæða væri til þess nú en oft áður.
Framleiðsluaukning
búanna hefur
öll farið til neyt-
enda í lægra vöruverði
Gunnar Guðbjartsson, for-
maður Stéttarsambands, bænda,
flutti framsöguerindi um verð-
lagsmál, gerð verðlagsgrundvall-
ar á liðnu sumri o.fl.
Fram kom m.a. f máli hans, að á
3790 jörðum væri rekinn búskap-
ur með sauðfjár- eða nautgripa-
búskap sem aðalatvinnugrein og
fasta búsetu. Auk þess væri á
allmörgum býlum um búsetu að
ræða en mjög lítinn búskap og á
enn öðrum, einkum I nánd við
þéttbýli, væri rekinn búskapur en
ekki höfð búseta.
Þá kom fram, að erfiðlega gengi
að fá kostnaðarliði f verðlags-
grundvelli viðurkennda á
raunhæfan hátt hvað upphæðir
snerti, sérstaklega ætti þetta við
um fjármagnsliði.
Sagði hann að kartöflur hefðu
verið teknar út úr verðlagsgrund-
velli s.l. sumar. Ástæða þess væri
sú m.a. að ekki væri nema hluti
bænda, sem framleiddi þær, og f
annan stað hefði verð á þeim
hækkað mjög erlendis að undan-
förnu og hefðu þær verið á hærra
verði f sumar en innlendar
kartöflur.
Þá lýsti Gunnar áhyggjum yfir
hve slátur- og heildsölukostnaður
hefði hækkað að undanförnu.
Að sfðustu ræddi Gunnar lána-
mál landbúnaðarins og nefndi
hann sérstaklega verðtryggingu
lána sem vaxandi vandamál.
Aðalbjörn Benediktsson ráðu-
nautur tók næst til máls. Sagði
hann að tekjur bænda hefðu á
undanförnum árum numið
68—80% af tekjum viðmiðunar-
stétta, og væri þetta hlutur sem
erfitt væri að sætta sig við. Þá
rakti hann þróun vísitölubúsins
frá 1950. Hefði það stækkað á
þeim tfma úr 183 ærgildum í 440
ærgildi árið 1976. Þrátt fyrir
þessa framleiðniaukningu hefði
hún ekki komið bændum til góða f
tekjum í samanburði við aðrar
stéttir. Dró hann í efa, að
framleiðniaukning væri meiri í
öðrum atvinnugreinum. Sagði
hann að sjálfsögðu gott að
árangur þessi skilaði hagnaði í
þjóðarbúið, en óeðlilegt væri að
bændur sjálfir sætu þarna eftir.
Þá ræddi hann um vaxta-
kostnað, og sagði að það sem
bændum væri ætlað i verðlags-
grundvelli væri ekki nema brot af
þvf sem eðlilegt og sanngjarnt
væri. Ennfremur gat hann um
vöntun á rekstrarfé hjá bændum
og sölu- og verslunarfyrirtækjum
þeirra, einnig vöntun á fram-
kvæmdafé, en fjármagnsþörf f
landbúnaði væri mjög vaxandi.
ónákvæmir hvað vinnu snerti, þar
sem þar væri um raunverulega
unnin vinnutíma að ræða og ekki
tekið tillit til helgidaga- og nætur-
vinnu.
Þá ræddi Gunnar um mun á
tekjum bænda og viðmiðunar-
stétta og gagnrýndi það sem haft
væri eftir landbúnaðarráðherra á
fundum á Suðurlandi, að bændur
hefðu haldið hlut sínum frá árinu
1970, og vel það.
Varðandi verð á gærum sagði
hann, að það væri ólíðandi að
búvörudeild S.I.S. seldi iðnaðar-
deild gærur á því verði sem þeim
dytti í hug hvað sem ákveðið væri
i verðlagsgrundvelli.
Þá sagði hann að spurning væri
hvort ekki væri rétt að semja
beint við rfkisvaldið um verðlags-
mál þar sem við núverandi kerfi
gæti ráðherra, þegar vel gengi,
barió sér á brjóst og þakkað sér að
vel væri gert við bændur, en
þegar á hallaði gæti ráðherra
skotið sér á bak við sexmanna-
nefnd.
Lán til stofnunar búskapar
sagði Gunnar að væru óviðunandi
og ef það ekki breyttist mundi
fljótt fækka f landbúnaði.
Að lokum sagði Gunnar, að
beita yrði öllum tiltækum ráðum
til að ná úrbótum og nefndi t.d.
möguleika á sölustöðvun á ull.
Vandi að skapast
vegna flótta bænda
frá mjókurframleiðslu
Þorsteinn Jónasson á Oddsstöð-
Liðlega 80 bændur úr Vestur-Húnavatnssýslu og Strandasýslu sóttu almennan
bændafund í Vfðihlfð á þriðjudagskvöldið í fyrri viku. Ljósm. M.Ó.
Sigurður J. Lfndal, setur fundinn. Til hliðar situr Aðal-
björn Benediktsson ráðunautur.
bænda frá mjólkurframleiðslu, —
það væri mikið vandamál ef ekki
væri hægt að fullnægja innan-
landseftirspurn eftir mjólk og
mjólkurvörum.
Jósep Rósinkarsson á Fjarðar-
horni tók undir orð Jóhannesar
um vandamál mjólkurframleiðslu
og sagði þau ekki einkamál
mjólkurframleiðenda, heldur
bænda allra.
Þá taldi hann að pólitfsk staða
bænda hefði versnað einkum við
kjördæmabreytinguna 1959. —
Síðan sagði hann að vinna væri
ekki metin eftir sömu viðmiðun
og hjá öðrum stéttum. Væri það
gert væru bændur t.d. á helgi-
dagakaupi allan sauðburðinn.
Jónas R. Jónsson á Melum
ræddi um óöryggi f rafmagnsmál-
um, söluskatt og niðurgreiðslur á
kjöti og mæltist til að tillögur
yrðu gerðar um þau mál.
Þá ræddi hann um hugmyndir
sem uppi væru um breytingu á
skattalögum og óskaði þess ef þær
hugmyndir yrðu að veruleika, að
Guð mætti þá hjálpa bæði Vest-
firðingum og reyndar skattstjóra
þeirra líka, ef hann fengi það vald
sem í hugmyndum þessum fælist.
Enda væru hugmyndar þessar
þannig að ætla mætti að skatt-
stjóri Vestfjarða hefði hannað
þær, sagði Jónas að lokum.
Framleiðendur geta
ekki á ný aukið gjold
til Stofnlánadeildar
Böðvar Sigvaldason Barði
fagnaði því að fundur sem þessi
skyldi haldinn og kvað það von
sfna að fundurinn væri byrjun á
baráttu bænda fyrir bættum hög-
um. Þá ræddi hann einnig
búreikninga og fyrirkomulag
þeirra.
náð nmsömdnm lannnm
Bænönr hafa ekki