Morgunblaðið - 27.09.1974, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER 1974
ÍHnrgittttM&foiífr
Utgefandi hf. Árvakur Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson
Fréttastjóri Bjórn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 600,00 kr. á mánuði innanlands
í lausasolu 35,00 kr eintakið
egar Sigurður Nordal
kvaddi verk sín, talaði
hann um viðskilnað.
Ekkert verk er svo mikið
og merkilegt, að það standi
sjálfu lífinu framar. Nú er
enn komið að viðskilnaði,
þegar Sigurður Nordal
kveður ævistarf sitt,
„virðulegasti menningar-
fulltrúi íslendinga um
langt skeið“, eins og forseti
íslands hefur komizt að
orði, leggur í förina sem
allir verða að fara, meira
að starfa guðs um geim,
eins og hann sjálfur taldi
reynslu sína og annarra
benda til. Af þeim sökum
markar viðskilnaðurinn nú
einnig þáttaskil í arfi ís-
lendinga, sem alla tíð var
aðaláhugaefni Sigurðar
Nordals.
Morgunblaðið minnist
Nordals í dag, þakkar langt
lífsstarf hans og fagnar
því, að hans er m.a. sér-
staklega minnzt í skólum
landsins. Vart hefur
nokkur húmanisti gefið
þjóð sinni dýrari gjafir:
vísindamaðurinn hefur
lyft samhengi menningar
vorrar í æðra veldi og
skáldið aukið þessa sömu
menningu að list og lífsvið-
horfum.
Morgunblaðið minnist
Nordals í dag með sérstök-
um hætti og kemur hann
þar sjálfur ekki sízt við
sögu, enda verður honum
ekki reistur veglegri
bautasteinn en hann hefur
sjálfur gert. Forseti ís-
lands, herra Kristján Eld-
járn, segir í minningar-
grein í Mbl. í dag: „Fágæt-
ur persónuleiki og vinur er
að vísu horfinn, en eftir
stendur ævistarf Sigurðar
Nordals sem gjöf hans til
ókominna tíma.“
Maðurinn og mannssálin
voru Sigurði Nordal jafnan
efst í huga. Það er því eng-
in tilviljun, að Mbl. birtir í
dag sýnishorn af rithönd
hans, með yfirskriftinni
„Kostir mannssálarinnar“.
Þessi ritgerð var aldrei
prentuð. En fyrirsögn
hennar leiðir hugann að
kjarnanum í lífsstarfi og
skáldskap Nordals. Nordal
segir í Lífi og dauða m.a.:
„Menning, kultur, í æðsta
og strangasta skilningi
þess orðs, er andlegur og
siðferðilegur einstaklings-
þroski, sem er ekki miðað-
ur við gagn né laun. Hann
ber ávöxt af sjálfu sér eins
og gott tré. Hann hefur
fyrirheit fyrir annað líf, ef
það er til, eins og Sókrates
sagði, „að góðum manni
getur ekkert grandað,
hvorki lífs né liðnurn". En
við gerum jafnvel þá
kröfu, að við vöndum ekki
hugarfar okkar og líferni
af ótta við refsingar eða
von um laun annars heims.
Þá er viðleitnin ekki eins
hrein. Hún á að vera sálar-
leg eðlishvöt — á sama hátt
og móðurástin er eðlishvöt,
sem að vísu er nauðsynleg
fyrir viðhald lífsins, en veit
ekki af því, heldur gleymir
öllum tilgangi í umhyggju
sinni fyrir afkvæminu ...“
Og á öðrum stað í sama riti
kemst hann svo að orði:
„Staða mannsins í tilver-
unni er með þeim ósköp-
um, að hann sér allt niður
fyrir sig, en ekkert upp fyr-
ir sig ...“ En Nordal þoldi
mönnum illa lága hugsun.
Hann vildi ekki, að unnt
væri að líkja þjóð sinni við
gyltuna í Búnaðarbálki
Eggerts Ólafssonar, sem
etur akarnið við rætur
trésins, en veit ekki,
hvaðan það kemur vegna
þess, að hún hefur aldrei
litið upp í laufkrónuna.
Þessa skulum vér nú
minnast að viðskilnaði —
og ógleymanlegs persónu-
leika Nordals, sem fór
á kostum í góðra vina hópi,
drakk í sig hræringar sam-
tíðarinnar, var ekki ein-
ungis skáld og fræðimaður,
heldur diplómat og rektor,
einlyndur í þroska sinum,
marglyndur að upplagi og
eðlisfari og svo eftirminni-
legur, að erfitt er að dæma
um, hver hefur sett meiri
svip á menningar- og þjóð-
líf Islendinga á vorri öld,
vísindamaðurinn, skáldið
— eða maðurinn Sigurður
Nordal.
Hann mun ekki síður
koma við sögu þjóðar vorr-
ar í framtíðinni en á
þessari öld samtíðar
vorrar.
NORDAL
r~r^F!-----
THE OBSERVER
J2T^
______-■______
Eftir
Patrick
O’Donovan
Harold Wilson, leiðtogi Verkamannaflokksins, Jerome Thorpe, leiðtogi Frjálslynda flokksins, Edward Heath, leiðtogi íhaldsflokksins.
Skiptir engu máli, hver sigurvegari verður?
HINN óbreytti kjósandi í Bretlandi er
hreint ekkert ánægður með að nýjar
kosningar skuli nú vera í vændum
Ekki eru nema sjö mánuðir, síðan
kosið var. Lítill áhugi verður á þess-
um kosningum nema meðal æstra
flokksmanna og stjórnmálamann-
anna sjálfra
í öðrum löndum gripur um sig
sérstök tilfinning, þegar kosningar
eru í nánd, borgarar uppveðrast af
spennu og líta á þetta sem skemmti-
legan leik og hver maður skuli taka
þátt í honum
Þótt þetta ástand hafi oft rikt fyrir
kosningar i Bretlandi þá sýnist sem
það verði ekki nú. í augum meiri-
hluta brezkra kjósenda gefa kosning-
arnar engin fyrirheit um að þeir geti
valið þar eina ákveðna leið til björg-
unar vegna efnahagskreppunnar í
landinu f augum kjósenda felst
þessi kosningarbarátta aðeins i
endalausum sjónvarpsumræðum
stjórnmálamanna, auknum skrifum
stjórnmálasérfræðinga i blöðin og fl.
þvillku.
Það mun hafa í för með sér leiðin-
lega og langdregna fundi i skólum
eða í kirkjum og öðrum sölum Ekk
ert bendir til að þessir fundir eða
niðurstaða þeirra skipti sköpum fyrir
framtið þjóðarinnar.
Og þó viðurkenna allir, að nauð-
synlegt sé að kosningar fari fram.
Vegna þess að i siðustu kosningum
fékkst úr svo fáu skorið Vegna þess
að núverandi stjórn er minnihluta-
stjórn og íhaldsflokkurinn og Frjáls-
lyndi flokkurinn leyfa Verkamanna-
flokknum aðeins að stjórna að nafn-
inu til Og vegna þess að slik jafn-
vægislist sem stjórn Wilsons hefur
orðið að stunda siðustu sjö mánuði
er i andstöðu við eðli brezkra kjós-
enda og gerir þá óörugga Brezkir
kjósendur vilja að ríkisstjórnin hafi
starfhæfan meirihluta i þinginu,
jafnvel þótt meirihluti hennar sé
byggður á minnihlutafylgi kjósenda
eins og komið hefur fyrir.
Svo að flest hnigur i þá átt að
álykta megi að mikill meirihluti kjós-
enda myndi draga andann léttar, ef
hreinn meirihluti fengist, jafnvel
þótt ekki væru allir dús við þann
meirihluta (Hér verður að sjálf-
sögðu að undanskilja stjórnmála-
mennina sjálfa og einarða flokks-
menn) Og kjósendur leggja áherzlu
á að sá meirihluti sem fengist ein-
beitti sér að einu verkefni, þv! eina
verkefni, sem er verulegt áhyggju-
efni brezku þjóðarinnar nú — efna-
hagsástandið i landinu, sem virðist
gersamlega komið úr öllum bönd-
um.
Öll önnur mál — þótt mikilvæg
séu ! sjálfu sér — koma i annað
sæti. Þar er m.a. átt við hið erfiða
ástand á írlandi.
Auðvitað eru þjóðernisflokkarnir
litlu ekki sama sinnis, bæði í Wales
og Skotlandi Ekki mun boðskapur
þeirra heldur verða það, sem ræður
úrslitum í þessum kosningum.
Þá er spurningin um aðild Breta
að Efnahagsbandalagi Evrópu Bret-
ar fóru hálfvolgir í bandalagið og
ýmsar likur benda til að meirihluti
brezkra kjósenda sé andvigur aðild
að EBE, ekki vegna þess að hún
boðar brot á aldagömlum hefðum,
heldur vegna þess að þá býður i
grun að aðildin sé þeim enginn ábati
og muni fremur veikja stöðu Bret-
lands en hitt þegar fram í sækir.
Allir frambjóðendurnir gera sér
áreiðanlega Ijósan raunveruleikann í
kosningabaráttunni. Hagur manna
hefur versnað og gæti versnað enn.
Vöruskortur hefur gert vart við sig,
og þar sem sá skortur er einnig á
nauðsynjavörum eins og sykri, salti,
kjötvörum o.fl. þá veldur það auk-
inni spennu.
Það ástand sem rikir í efnahagslifi
Bretlands tjóir ekki að rekja til
vondrar stjórnar einvörðungu, ekki
heldur til sérhagsmunagirni verk-
lýðssamtakanna, eða stirfni atvinnu-
rekenda né heldur til olíukreppunn-
ar Ailt á þetta sinn þátt í vandan-
um En það er enginn einn bölvald-
ur.
Vissulega gera menn sér Ijóst að
vandi Breta er sá sami og flest lönd
heims eru að glíma við En það
hjálpar ekki hinum óbreytta kjós-
anda sem verður að velja sér
björgunarlið eftir beztu samvizku
Svo að þessar kosningar eru sér-
stæðar á margan hátt Fólk sem
venjulega hefur getað greitt atkvæði
og talið það vera í þágu sjálfs sín
verður nú að greiða atkvæði án þess
að geta treyst þvi að hagsmuna þess
verði gætt af þeím sem til valda
komast
Siðustu daga hafa talsmenn flokk-
anna haft uppi svipuð kosningalof-
orð og venja er til. En að þessu sinni
spyr kjósandinn, hverju verði hann
þurfi að greiða þessi kosningaloforð
Verklýðssamtökin lofa að gera engar
kröfur sem muni reisa efnahaginn
upp á rönd — að minnsta kosti
ekki, ef Verkamannaflokkurinn vinn-
ur sigur. Og fáir virðast leggja trún-
að á þau orð Öfgasinnar á báðar
hliðar hafa verið beðnir að hafa sig
hæga
Ætla mætti það skipti ekki megin-
máli hver verður sigurvegari í þess-
um kosningum Hver sem vinnur
verður neyddur til að gera sömu
ráðstafanirnar og þær verða ekki
vinsælar hjá almenningi. Þess
vegna þarf starfhæfan meirihluta til
að gera þær ráðstafanir, Talað er um
samsteypustjórn og margir eru tor-
tryggnir á slíkt En hvernig sem á
allt er litið þá verða þetta um margt
óvenjulegar kosningar
(Lauslega þýtt og stytt).