Morgunblaðið - 27.09.1974, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER 1974
r i
fólk — fólk — fólk — fólk
L Á
Fjöldi lamba
með mesta
móti í ár
í síðustu viku var mikil um-
ferð bænda innan úr Svarfaðar-
dal og Árskógsströnd til Dalvík-
ur, enda var slátrun þá í f ullum
gangi. Hver vörubflsfarm-
urinn af jarmandi lömbum
fylgdi öðrum inn í gegnum
þorpið að sláturhúsinu. Fremur
var farið að kólna á Norður-
landi og því voru lömbin vel
feit og stór. fesin að komast
inn fyrir, enda höfðu þau vfst
litla hugmynd um hvert yrði
framlag þeirra til þjóðarfram-
leiðslunnar.
í sláturhúsinu hittum við þá
Kristínn Guðlaugsson, slátur-
hússtjóra og Jóhannes Haralds-
son, skrifstofustjóra, Kristinn
sagði, að slátrun hefði byrjað
16. september og slátrað yrði
um 12.060 lömbum.
„Hér starfa 56 manns við
slátrun," sagði Kristinn, sem er
nýtekinn við starfi sláturhús-
stjóra, en áður var hann verk-
stjóri, fyrst hjá Dalvíkurhreppi
og síðan kaupfélaginu. „Slátr-
un mun standa í viku, en við
slátrum fyrir bændur úr Svarf-
aðardal og Árskógsströnd inn
að Arnarneshreppi. Reyndar
kom til greina, að við slátruðum
fyrir Ölafsfirðinga lika, en það
varð úr, að húsið hjá þeim yrði
lagfært, svo að þeir gátu séð um
sína slátrun sjálfir.
Hjá okkur hefur líka verið
gerð breyting. Húsið þótti ekki
nógu gott til að hægt væri að
flytja út kjöt héðan. t sumar
voru þess vegna gerðar endur-
bætur, svo nú ættum við að geta
uppfyllt allar kröfur.“
Kristinn sagði, að kjötið væri
sent til Ákureyrar og sama væri
um gærurnar, eftir að þær hafa
verið saltaðar.
„Ég hef starfað við sláturhús-
ið í 30 ár,“ sagði Jóhannes, „og
unnið hér öll störf.“
Aðspurður sagði Jóhannes,
að fyrsta sláturhús á Dalvfk
hefði tekið til starfa árið 1913.
„Slátrun hefur breytzt mikið
síðan ég man fyrst eftir,“ sagði
Jóhannes. „Þetta er þriðja
sláturhúsið hérna og því hefur
sjálfu verið breytt mikið und-
anfarin tvö ár, eftir því sem
kröfur um hreinlæti hafa orðið
strangari."
Um fjölda sláturlamba sögðu
þeir Kristinn og Jóhannes, að
hann væri með mesta móti í ár.
„Það hefur verið öldugangur í
þessu, en undanfarin sumur
hafa bændur látið fleira lifa en
venjulega." Þá sögðu. þeir, að
stærð dilka væri nú vel í meðal-
lagi.“
Pje
Skrokkarnir fláðir og innyflin rifin úr.
Jóhannes Haraldsson og Kristinn Guðlaugsson við nýju skrokkana.
Georg Viðar:
Kerfíð og utan-
garðsmennirnir
Er Samhjálp hvítasunnumanna
keypti húseignina Hlaðgerðarkot
í Mosfellssveit, varð stórkostleg
breyting til batnaðar fyrir starf-
semina, sem þá hafði farið fram f
bflskúr við Sogaveginn f 2 ár.
Þrátt fyrir þá staðreynd, að
þangað leitaði margur útigangs-
maður, og fékk að liggja, og marg-
ur hungraður fengi þar mat, og
sjúkir lyf, verður ekki gengið
fram hjá þeirri staðreynd, að frá
sjónarmiði heilbrigðisyfirvalda
hefði það án vafa þótt óleyfileg
aðstaða. Við nefnilega lifum f
landi þar sem menn eiga að hafa
leyfi til að mega gefa hungruðum
mat, og lofa utangarðsmönnum að
sofa, eða gefa sjúkum lyf. Aldrei
var ég samt ónáðaður af hinum
ótal mörgu og fínu embættis-
mönnum þessa bæjar, með sína
stimpla og pappírsvesen, ef frá er
dreginn einn, er var svo elsku-
legur að koma og bjóðast til að
taka lögtak í mínum fábreyttu
innanstokksmunum. Óhætt mun
þó að fullyrða, að enginn bilskúr
á landi voru hafi hlotið meiri um-
tal og auglýsingu, ekki vegna
skúrsins sjálfs, heldur þess starf s,
sem þar fór fram. Þangað leituðu
nefnilega margir þegnar þessa
velferðarrikis, og fengu andlega
og líkamlega aðhlynningu, sem
hveigi var annars staðar að fá.
Þangað kom margur svefnvana og
hungraður útigangsmaður, og
fékk mat f maga og svefnpláss, og
f mörgum tilvikum lyf og fatnað.
Reyndar veit ég, að pappfrsmenn
kerfisins hefðu þótt ótækt að
rúmið var oft ekki annað en teppi
á gólfi eða ef betur stóð á, svefn-
poki á rúmbálk. Veit ég eftir
glfmu mína við menn kerfisins, að
þeir hefðu aldrei gefið mér góð-
kenningarstimpil fyrir aðstöðuna
f skúrnum góða, hefði ég um það
sótt. Fremur ætti að lofa utan-
garðsmönnum úti að sofa og éta,
en láta þá hírast í bílskúr, er ekki
nyti réttinda kerfisins.
Takmark Samhjálpar hefur
verið frá byrjun að veita
hungruðum mat, húsnæðislausum
skjól, íatalausum fatnað, veita
sjúkum lyf og læknisþjónustu, að
ógleymdri hinni andlegu fæðu frá
orði Guðs, ritningunni. Með öðr-
um orðum, andleg og líkamleg
endurhæfing. Árangur af
viðleitni þessari hefur verið mjög
góður.
I Hlaðgerðarkoti, sem var í eigu
Mæðrastyrksnefndar hefur í ára-
tugi verið rekið líknar- og
mannúðarstarf. Þar fengu þreytt-
ar mæður ásamt börnum sfnum
hvíld og endurnæringu. Síðustu
10 ár rak Reykjavíkurborg þar
skóla fyrir börn, er orðið höfðu
eftir í skóla af ýmsum orsökum.
Aðeins örfáum dögum eftir að
Reykjavíkurborg flytur út flytja
Samhjálparmenn inn og hefja sitt
starf í sama dúr og áður, nema
hvað aðstaðan bauð uppá miklu
fullkomnari þjónustu. Hinn 10.
júní kom fyrsti skjólstæðingur
þangað, piltur, er var að losna af
Litlahrauni daginn áður. Og upp
frá því tók að rigna yfir beiðnum
og óskum um hjálp, frá mönnum
er hvergi áttu athvarf að sofa í
nema í yfirgefnum togara, bfl eða
stigagangi, eða jafnvel á bekk í
almenningsgarði, ef lögreglan
ekki hafði aðstöðu til að stinga
viðkomandi inn. En þótt svefn sé
nauðsynlegur, þarf meira til, og
kannski getur þú lesandi minn
giskað á hve matseðillinn á áður-
nefndum stöðum er fjölbreyttur.
í bílskúrnum góða gilti sú regla,
að meðan til var húsrúm, var
mönnum boðið inn, matur og
drykkur veittur, og lyf ef til
þurfti, ásamt því sem best er:
Bæn og orð frá Heilagri ritningu.
í öll þau ár, er Mæðrastyrksnefnd
rak hér hvíldarheimili, að
ógleymdum þeim 10 árum, er
borgin rekur hér skóla, hefur hús-
ið notið allra þeirra stimpla og
viðurkenningar, er þurft hefur,
enda húsið í alla staði vel úr garði
gert til slíkra nota. En nú byrja
allt í einu vandræði að steðja að,
er ekki þekktust í bílskúrnum
góða.
Eftir að læknir og heilbrigðis-
nefnd hefur skoðað húsakynni,
koma allt í einu svo stórkostlegir
gallar á húsinu í ljós, að furðulegt
er, að hér skuli hundruð manna
hafa dvalist og lifað af, og það
með leyfi læknis og heilbrigðis-
nefndar. Sem sagt, þótt Reykja-
víkurborg með allt sitt hreinlæti
og góðkenningarstimpla hafi
getað notað húsið fyrir unglings-
börn, þarf að gera margar
kostnaðarsamar breytingar til að
það megi lofa mönnum, sem 1
sumum tilvikum hafa ekki komið
í rúm í marga mánuði, og látið sér
duga að halla sér á bekk í
almenningsgarði eða tómu bfl-
ræksni, að eiga athvarf um
stundarsakir. Margur maðurinn,
er kemur af hinum fullkomnu
bælum og fangelsum ríkisins, og
eru útskrifaðir beint á götuna,
hafa verið stoppaðir áður en
leiðin lá í rennusteininn aftur, og
boðið vist 1 Hlaðgerðarkoti meðan
viðkomandi er að leita sér at-
vinnu og húsnæðis. Þegar það er
fundið, er fyrst hægt að búast við,
að maðurinn geti orðið nýtur
þegn að nýju. Og takmark Sam-
hjálpar er að hjálpa ólánsfólki,
sem lent hefur útaf lífssporinu,
og leiða það að nýju inná rétt
spor, og gjöra það þannig að nýt-
um þegnum. Sem dæmi um
aðfinnslu má nefna til gamans, að
teikningar, er fylgdu húsinu, og
hafa þótt nógu góðar fyrir
Reykjavíkurborg, eru nú, er Sam-
hjálp flytur inn með utangarðs-
menn hins íslenska velferðar-
þjóðfélags, ófullnægjandi og fást
ekki viðurkenndar. Það þarf víst
engan speking til að sjá hvað er
hér á bak við, enda líka stutt að
minnast svipaðs atviks er Klepps-
spítali keypti hús í fínu hverfi í
Reykjavík, en nágrannamir töldu
sig of ffna að búa í námunda við
slíktfólk.
Strax og Samhjálp eignaðist
Hlaðgerðarkot, rigndi yfir okkur
beiðnum frá mönnum er voru f
neyð og áttu ekkert heimili; en
þráðu það en gátu ekki, því skjól-
stæðingar Samhjálpar eru flestir
menn, sem eru þrælar eiturs, er
hið íslenska ríki hefur einkaleyfi
á að selja og dreifa, og heitir
áfengi. Ef ég hitti sveltandi
mann, er biður mig um brauð, gef
ég honum það ef ég á það til. Hið
sama gildir um húsnæði. Ég hefi í
rúm 2 ár hýst menn, er ég vissi, að
hvergi áttu heima, vegna þess, að
Guð hefur kallað mig til þjónustu
við sig, og ég hlýði honum fremur
en pappírsapparatinu með stimpl-
um sínum og silkihúfuvinnu-
brögðum. Heilög ritning segir, að
framar beri að hlýða Guði en
mönnum, og ég held mig við ritn-
inguna en ekki kerfið. Og nú þeg-
ar Drottinn hefur opnað mér
margfalt betri möguleika en ég
hafði f bflskúrnum til að hjálpa
hinum mörgu útigangsmönnum
þessa velferðarþjóðfélags, sem
þurfa að ráfa um götur og stræti,
kaldir og svangir, þá ætla ég að
nýta aðstöðuna, þótt það hjartalag
mitt samrýmist ekki vilja nábúa
minna. Og þótt heilbrigðisfulltrúi
hafi hótað að koma og loka heim-
ili mínu með fógetavaldi, og
héraðslæknir hafi neitað að veita
okkur læknisþjónustu, veit ég, að
Guð mun blessa starfið í Hlað-
gerðarkoti.
Margur tekur sér penna í hönd
og ritar langlokur um rónana,
sem séu allstaðar til ama og leið-
inda, og eitthvað verði að gera.
Nú hefur það verið markmið Sam-
hjálpar að fækka slíkum óláns-
mönnum, og gengið vel. En hvað
gera hinir pennaglöðu meir en að
skrifa um ástandið. Fram til þessa
hefurreksturSamhjálpar rúllað á
frjálsum framlögum er góðhjart-
aður almenningur hefur af hendi
látið rakna. Aðallega hefur þó
verið gengið í vasa hvítasunnu-
manna, auk þess hafa hlutaveltur
og happdrætti lyft starfinu upp.
Og nú bætist við reksturinn af-
borgun á stóru húsi, og hvað skal
þá gera. I meir en þrjá mánuði
hefur verið stritað við hið opin-
bera, en lítill árangur sést. Margir
skjólstæðingar Samhjálpar voru
daglegir gestir á biðstofu Félags-
málastofnunarinnar, en nú eru
þeir sumir komnir í atvinnu, eða á
leið útí atvinnulffið, þótt um
100% sigur sé ekki að ræða.
Þrátt fyrir beiðnir, hefur ekki
verið möguleiki fyrir Samhjálp að
fá styrk fyrir þá sem sátu þar
daglega og fengu aura sem að
sjálfsögðu fóru beint í áfengi í
flestum tilfellum. Með öðrum orð-
um, það virðist ganga betur fyrir
þá sjálfa að fá aúr sem sfðan fer í
áfengi en fyrir Samhjálp að fá
fyrir mat ofan í þá.
Nú sem stendur er því unnið að
því að koma vistmönnum Hlað-
gerðarkots útí atvinnulífið eftir
því sem hægt er. Hina, sem verið
hafa fastagestir Framfærsluskrif-
Framhald á bls. 37