Morgunblaðið - 22.09.1974, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. SEPTEMBER 1974
folk — tolk — t'otk — tbtk
Á réttarballinu var sami troð
ÞAÐ gerði þoku á afrétti Miðfirð-
inga, og gangnamenn þurftu að
liggja yfir einn dag á heiðum
uppi. Af þeim sökum tafðist um
einn dag að rétta í Miðf jarðarrétt,
sunnudagurinn 15. september
varð aðalréttardagurinn f stað
laugardagsins. Féð var rekið f
réttina á sunnudagsmorgun, og
um hádegisbil var byrjað að
draga. Um svipað leyti bar þar að
blaðamann Mbl. ekki á jeppa eins
og flestir úr sveitinni, heldur á
fólksbfl úr Reykjavfk. Forsmekk-
inn af réttarlffinu hafði hann
fengið kvöldið áður f félagsheim-
ilinu Vfðihlfð, þar sem 800 manns
skemmtu sér f húsi sem tekur að
sögn 2—300 manns. Svipaður
troðningur var í réttinni, þegar
nýbúið var að reka inn f almenn-
inginn. Annars var bragurinn á
Miðf jarðarrétt sá sami og f öllum
öðrum réttum, ys og þys, kinda-
jarmur, óp og átök og þessi sér-
staka lykt, sem fylgir fjárhópi.
Margar hendur unnu að þvf að
koma fénu f dilka og óðum saxað-
ist á kindahópinn f almenningn-
um. Var þá snarlega sóttur hópur
til viðbótar f safnréttina og sfðan
haldið áfram að draga. Sums stað-
ar stóðu menn á tali, jafnan að-
komumenn eðaþágamlir gangna
foringjar og réttakóngar, sem að
mestu voru hættir að stússast með
fé, en gátu þó ekki stillt sig um að
koma og vera með enn einu sinni.
Brennivfnspelarnir ómissandi
voru á lofti, að sjálfsögðu, og f
þeim flestum útlent glundur. A
einstaka pela var þó afrakstur
ósvikins heimilisiðnaðar, vel eim-
aður landinn rann ljúflega niður.
Skammt frá réttinni hvfldust
hestarnir eftir erfiðar leitir og
hundarnir snigluðust f kringum
réttina, nóg var af hjólkoppum til
að mfga á. Með sameiginlegu
átaki ungra sem aldinna tókst að
Ijúka draetti þegar farið var að
halla á nfunda tímann. Um kvöld-
ið brugðu margir sér á réttarball f
Ásbyrgi, og á mánudagsmorgun
voru menn mættir snemma f rétt-
ina, til að reka féð heim. Það varð
að rýma réttina fyrir stóðinu sem
beið uppi í girðingu, en það hafði
verið rekið niður af heiðunum
um leið og féð.
4 gangnast jórar
Það gerðu víst flestir eitthvert
gagn í Miðfjarðarrétt þennan dag,
nema blaðamaðurinn sem þvæld-
ist fyrir með myndavél á magan-
Honum lfkar lffið þessum. Hann 1
heitir Jón Einarsson og vinnur f
Reykjavfk, en bregður sér heim f
göngur og réttir á hverju hausti.
Ein af fjalladrottningunum,
Jóhanna Bára Jónsdóttir frá
Skeggjastöðum.
um og truflaði menn við vinnunaj
með spurningum sínum. Fyrstan
hitti hann að máli Pál Stefánsson
bónda á Mýrum, einn af fjórum
gangnaforingjum Miðfirðinga og
spurði hann hvernig gengið hefði.
„Við lögðum af stað á fimmtu-
dagsmorguninn, en á föstudaginn
þurftum við að liggja framfrá
vegna þoku, og töfðust leitir um
einn dag af þeim sökum. Við rák-
um svo féð niður á laugardaginn
og í réttina á sunnudaginn, nema
hvað þeir sem smöluðu Kjálkann,
á Aðalbólsheiði, undir stjórn Jó-
hannesar Kristóferssonar í Finn-
mörk, ráku niður á föstudaginn
og réttuðu á laugardagseftirmið-
dag um 3 þúsund fjár. A Núps-
heiði hafði ég forystu, á Tung-
unni á Aðalbólsheiði hafði Ólafur
Valdimarsson forystu og á Húks-
heiði Jón Jónsson á Skarfshóli."
— Og hvernig gekk?
„Smalamennskan gekk mjög
vel, það gerði ljómandi veður þeg-
ar þokunni létti og á laugardag-
inn var afbragðs leitarveður. Ég
geri mér vonir um að heimtur
hafi verið það góðar vegna veð-
ursins, að seinni leitir séu óþarf-
ar, og við getum látið þyrlu Land-
helgisgæzlunnar nægja. Við höf-
um notað hana áður með prýðis
árangri. Annars voru seinni Ieitir
fyrirhugaðar 28. september.“
— Kemur fé vænt af fjalli?
„Mér sýnist það vera rétt f með-
allagi, nokkuð feitt en ekki stórt.“
Hávaðasamastur f krafti
síns embættis
Hávaðasamastur allra í réttinni
var í krafti síns embættis réttar-
stjórinn, Björn Einarsson á Bessa-
stöðum, og sögðu kunnugir að
hann kynni því alls ekki illa.
Þetta er i fyrsta skipti sem Björn
gegnir embættinu; nokkur
undanfarin ár hefur klerkur
sveitarinnar, sr. Gisli Kolbeins á
Melstað, gegnt því, og notaði hann
að sögn sér til hjálpar sérsmíðað-
an lúður, sem hann lét valsa í
vélsmiðju fyrir sunnan. Björn
treysti hins vegar á eigin radd-
styrk. Björn var að þvi spurður
hvert væri hlutverk hans sem
réttarstjóri.
„Að sjá um að réttarstörfin
gangi sem bezt, að fólk haldi
áfram að draga og sjá um inn-
rekstur á fé þegar fækka tekur í
almenningnum."
— Og hlýða menn?
„Þeir þora ekki annað þegar ég
brýni raustina."
— Hvað er margt í réttinni í'
dag?
„Það er ósköp svipað og verið
hefur undanfarin ár, eitthvað um
15 þúsund fjár báða dagana. Hér
eiga 30—40 bæir fé, og þetta er
stærsta réttin í Vestur-Húnavatns
sýslu.“
— Er sami bragur á réttinni og
áður?
„Já, ekki sé ég betur. Þetta
gengur jafnvel og áður, og alltaf
er eitthvað spaugilegt að koma
fyrir. Fyllierí er lítið eins og þú
sérð, menn mega ekki vera að
slíku nema í litlum mæli.“
— Hvernig stóð á því að þú
varst valinn I þetta ábyrgðamikla
embætti?
„Vegna góðra foringjahæfileika
og góðs raddstyrks.“ (Og Björn á
Bessastöðum gfottir hroðalega).
— Fórst þú í göngur?
„Ég vildi fara en fékk ekki.
Gangnastjórarnir vildu ekki hafa
mig með vegna óspekta og
drykkjuskapar." Þegar hér var
komið sögu fannst blm. svörin
orðin hin ótrúlegustu, þakkaði
Birni samtalið og sneri sér að
næsta manni í von um greinargóð
svör. Björn stikaði burt skelfi-
hlæjandi.
Sr. Gfsli tekinn tali
Blaðamanni varð vissulega að
ósk sinni, því næstan hitti hann
fyrir þann sem áður gegndi stöðu
réttarstjóra við góðan orðstír, sr.
Gísla Kolbeins á Melstað, sóknar-
prest sveitarinnar. Hann var hinn
virðufegasti, með hatt á höfði. Var
blaðamanni tjáð, að sr. Gísli hefði
fyrr um daginn fengið gott boð í
hattinn, en hann ekki viljað selja.
„Ég hef það nú fremur náðugt í
dag,“ sagði sr. Gísli við blaða-
manninn. „Ég rak mitt fé ekki á
fjall að þessu sinni, heldur hafði
það í heimahögum."
— Ertu með stóran bústofn?
„Ég er með 150—200 fjár á
fóðrum yfir veturinn, og ætli ég
eigi ekki nálægt 500 fjár ef lömb
eru meðtalin. Þá á ég nokkra tugi
hesta, þar af 10—12 á járnum."
— Er algengt að sveitaprestar
stundi jafnhliða búskap?
„Já, það er nokkuð algengt,
ætli við séum ekki 15—20 sem
það gerum.“
— Ert þú kannski með stærsta
búskapinn af þeim?
„Ekki er ég viss um það, en hins
vegar veit ég ekki um neinn prest
sem á jafn marga hesta og ég.“
— Hvernig fara saman prests-
störf og búskapur?
„Alveg ágætlega, það verða
aldrei neinir árekstrar, en á sjálf-
Sr. Gfsli Kolbeins á Melstað með
hattinn fína.
Réttarstjórinn byrstir sig, Björn
Einarsson á Bessastöðum.
sögðu sitja prestsstörfin ætíð í
fyrirrúmi."
— Hvað ertu búinn að vera
lengi prestur Miðfirðinga?
„Þetta er 21. sumarið mitt hér.
Mér hefur liðið vel I Miðfirðinum,