Morgunblaðið - 22.09.1974, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. SEPTEMBER 1974
fólk — fólk — t'ólk — fólk
„Islendingar kunna bara ekki
alltaf að meta landið sitt”
Rætt við hjónin Nils Olafsson,
sem fæddur er í Noregi, og
Rut Magnúsdóttur, sem fædd
er í Þýzkalandi
Á BVLINU Sólvangi, skammt fyr-
ir utan Eyrarbakka, búa hjónin
Nils Ólafsson og Rut Magnúsdótt-
ir ásamt tveimur börnum sfnum,
Elfsabetu 17 ára og Ólafi 16 ára.
Þau hjónin komu sitt frá hvoru
landinu, en tsland er þeirra fyrir-
heitna land. Nils er fæddur og
uppalinn f Noregi, en Rut er aft-
ur á móti fædd f Austurrfki. Á
fyrri hluta sjötta áratugarins.
komu þau bæði til tslands til
vinnu og þessi dvöl þeirra, sem f
upphafi átti aldrei að vara ævi-
langt, hefur nú breytzt í það, að
bæði eru orðnir fslenzkir ríkis-
borgarar. Þau sögðu, þegar blaða-
maður Morgunblaðsins heimsóttu
þau á dögunum, að hér myndu
þau dvelja ævilangt, enda væri
lsland frábært land að mörgu
leyti, tslendingar kynnu bara
ekki alltaf að meta landið sitt.
„Ég er fæddur á Moen skammt
fyrir utan Arendal," segir Nils og
bætir við, „Þarna í Austur-Agder
ólst ég upp til 15 ára aldurs, en þá
fór ég í búnaðarskóla á Holti,
sem er þarna skammt frá. I
skólanum var ég einn vetur. Síð-
an fór ég heim á ný um
sumarið, en um haustið hóf ég
nám í mjólkurskýrslueftirliti
en sú grein er víst ekki til
hér á landi. Þetta nám mitt stóð
á þriðja ár, en þá fór ég á
búnaðarnámskeið við Búnaðarhá-
skólann á Ási. Eftir að náminu
lauk var ég við fjósastörf og eins
og aðrir Norðmenn þurfti ég einn-
ig að gegna herþjónustu, en það
var árið 1952. Meðan ég var í
hernum þvældist ég um allan
Noreg og komst allt norður til
Alta, en það er í fyrsta og eina
skiptið, sem ég hef komizt til
Norður-Noregs. Landslagið þarna
fannst mér sérkennilegt, en um
leið fagurt. Þegar herþjónustunni
lauk tók ég til við fjósastörfin á
ný, en þau voru mín sérgrein frá
búnaðarskólunum. Var ég um
skeið að Myi í Vestfold, en um
haustið 1955 ákvað ég að fara til
Islands."
Ekki samahver
hesturinn er
„A hvaða bæ varstu ráðinn?“
„Ég var ráðinn að Þórustöðum I
Ölfusi til Péturs Guðmundssonar
og Rögnu konu hans. Pétur var
þar með 30—40 kýr og mikið af
ungviði. Þetta sumar hafði verið
rigningasamt á íslandi og því lítið
um hey.
Þegar ég kom á bæinn var inni-
lega tekið á móti mér og að sjálf-
sögðu tók ég til óspilltra mála við
bústörfin. Mitt fyrsta verk var að
gera áætlun um heybirgðirnar, og
gerði ég þá áætlun, enda hafði
fólkið gífurlega trú á þessum út-
lendingi. Ég lauk við áætlunina
og þegar hún var tilbúin spurði
húsfreyjan mig hvort ég héldi, að
heyið myndi duga handa skepn-
unum yfir veturinn. Taldi ég það
vera, ef við gæfum nokkurn fóður
bæti. Ragna skaut því þá inn, að
Pétur ætti 200 hesta fyrir norðan.
Koma þeir hingað spurði ég. Jú,
svaraði húsfreyja. Þá féll mér all-
ur ketill i eld, hristi höfuðið og
gekk burtu. Mér fannst hreint
ómögulegt að hægt væri að fóðra
200 hesta til viðbótar þeim skepn-
um, sem fyrir voru, með svona
litlu fóðri. Mér skildist ekki fyrr
en nokkrum dögum síðar, að það
voru 200 hestar af heyi, sem Pét-
ur átti fyrir norðan, en ekki 200
gæðingar. Já, svona getur mál-
leysið farið illa með mann í upp-
hafi. I Noregi ræðum við um tonn
þegar talað er um hey.“
FæddíÖlpunum
„Af mér er það að segja“, segir
Rut, „að ég er fædd og uppalin í
Oberhof I Austurríki, en það er
skammt frá Innsbruck. Á mínum
uppvaxtarárum voru Þýzkaland
og Austurríki sameinuð í eitt ríki,
sem sagt á Hitlers-árunum. Skólar
voru mikið sóttir til Mlinchen og
þar gekk ég í skóla.
Skólagöngu minni Iauk í háskól-
anum þar, og var það árið 1953
sem ég fór f háskólann nokkrum
Eru til kýr á íslandi?
„Hver var ástæðan fyrir Is-
landsferðinni?“
„Ég var eitt kvöldið að lesa bún-
aðarblaðið er ég sá auglýsingu,
um að f jósamann vantaði á bónda-
býli á Islandi. Á þessari auglýs-
ingu var ekki annað að sjá — sem
síðar varð reyndin á — en að gott
kaup væri í boði eða 1800 kr.
norskar á mánuði og það var all-
mikið kaup árið 1955, en þá var
norska krónan skráð á ísl. kr.
2.40.“
„Vissir þú eitthvað um tsland,
þegar þú ákvaðst að sækja um
starfið?“
„Því miður vissi ég ekki mikið
um landið, en aðalritari háskólans
á Ási gat frætt mig nokkuð um
það, en ég var ráðinn fyrir milli-
göngu hans. Ég dreif mig síðan í
heimahagana og kvaddi ástvini.
Ég man það t.d., að þegar ég sagði
manni nokkrum frá því, að ég
væri á förum til íslands og ætlaði
að gegna þar störfum sem fjósa-
meistari, spurði hann: „Eru til
kýr á Islandi? — Já, svona vissu
menn lítið um Island í Noregi í þá
daga. Það var ekki fyrr en eftir
fyrra þorskastrfðið, að mér fannst
fólk vera farið að fá einhverja
vitneskju um þetta land.“
Sólvangur, heimili Nils og Rutar. Ljósm. Mbl.: Þórl. Ólafsson.
vegurinn lá áfram og hélt ég af
stað á ný. Eftir nokkra stund
mæti ég bíl, en hann hélt við-
stöðulaust áfram, en eftir smá
stund varð ég vör við, að bíllinn
hefur snúið við og er kominn að
mér. Þar var þá kominn Ingimar
garðyrkjubóndi. Hann var þá að
fara í bæinn til að taka á móti
mér. Fannst honum víst hálf ein-
kennilegt að sjá stúlku hjólandi á
Hellisheiði svona snemma
morguns og sneri því við.
Annars verð ég að bæta því við,
að upphaflega átti ég að fara með
Brúarfossi til landsins frá Rotter-
dam, en þangað kom ég hjólandi.
Þegar ég kom á umboðsskrifstofu
Eimskips þar í borg, var mér sagt
að Brúarfoss væri farinn og því
væri ekkert far til Islands næsta
mánuðinn. Mér þótti þetta súrt i
broti og spurði hvort ekkert
annað íslenzkt skip væri í höfn-
inni. Skrifstofumaðurinn, sem
aðeins virtist hugsa um skrif-
finnskuna, sagði svo vera.
Fjallfoss væri í höfninni, en með
honum kæmist ég ekki, því skipið
tæki alls enga farþega. Ég ákvað
samt, að fara niður á höfn og
freista þess að hitta skipstjórann
að máli. Það tókst og hann hélt
nú, að það væri nóg pláss fyrir
mig um borð."
„Hvernig leist þér á þig i Hvera-
gerði?“
„Mér leist strax vel á mig og
fljótt kunni ég ágætlega við
þessar björtu nætur. I fyrra fór
ég t.d. heim og þá gat ég engan
veginn sætt mig við þessar dimmu
nætur þar og öll þessi tré, þau
bókstaflega skyggja á allt.“
Hvítir steinar —
voru sátur
„Ég kom í skammdeginu," segir
Niels, „og þá var rigning og þoka.
En er ég vaknaði daginn eftir að
ég kom, leit ég út um gluggann og
sá þá landslag, sem minnti mig á
Jæren í Noregi. Hvítir kuppu-
steinar voru úti um allt tún, en
þegar betur var að gáð voru þetta
sátur. Nokkuð, sem ég hafði ekki
Séð áður.“
Framhald á bls. 30.
Hjón Nils Ólafsson og Rut Magnúsdóttir.
árum eftir að stríðinu lauk. Þar
lagði ég stund á grasafræði og
tónlistarfræði. A þessum árum
var sérstök skylduvinna í Þýzka-
landi og mér var m.a. falið að taka
þátt í uppgræðslu landsins, en
það var víða mjög illa farið eftir
styrjöldina. Um nokkurt skeið
vann ég nálægt hollenzku landa-
mærunum og var uppblástur þar
víða jafnmikill og á hálendi Is-
lands. Við þurftum að gera til-
raunir og finna út hvaða plöntur
uxu bezt á þessu svæði. Hluti af
okkar námi var að safna plöntum
og eitthvað hafði ég lesið um
plöntur á Islandi. Nú hafði ég
mikla ævintýraþrá og skyndilega
bauðst mér starf á Islandi, þegar
Ingimar Sigurðsson garðyrkju-
bóndi í Fagrahvammi fór utan í
sumarfrí með fjölskyldu sína.
Þetta var árið 1955. Mér var kom-
ið fyrir á Þórustöðum og út hef ég
ekki farið sfðan nema þá í frí.“
H jólandi yfir
Helliáheiðina
„Hvernig komstu til landsins?"
„Hingað kom ég með Fjallfossi
um miðja nótt f maímánuði, en þá
var hér albjart svo ég hélt, að
dagur væri kominn. Mitt fyrsta
verk var að taka hjólið mitt f land,
en ég var mikið fyrir hjólreiðar.
Hjólaði ég nokkuð um borgina og
að borgarmörkum, sem þá voru
við Mjólkurstöðina. Þegar ég
hafði skoðað mig nokkuð um
ákvað ég að leggja af stað á
hjólinu. Er ég kom að Elliðaám
hitti ég fólk og sagði það mér
til vegar. Á leiðinni mætti
ég aðeins einum bíl, mjólk-
urbíl, og fannst mér það hálf
einkennilegt. Skyndilega sá
ég Kolviðarhól, og fannst mér
vegurinn enda þar og ekki bætti
úr skák þegar ég sá, að enginn bjó
í húsinu. En þá sá ég hvar