Morgunblaðið - 26.03.1983, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. MARZ 1983
Ur tónlistarlifinu
eftir MARGRÉTI HEINREKSDÓTTUR
• •
SONGHATIÐ ’83
• Tónlistarskólinn og Tónlistarfé-
lagið í Reykjavík hafa nu í undirbún-
ingi að bæta okkur upp, að ekki er
Listahátíð í ár, og njóta til þess
stuðnings Flugleiða og Sparisjóðs
Reykjavfkur og nágrennis. Er ætlun-
in að efna til Sönghátíðar um mán-
aðamótin júní—júlí, þar sem fjórir
heiraskunnir listamenn halda
hljómleika og námskeið í Ijóðasöng
og píanóleik með slíkum söng. Eru
þetta söngvararnir Elly Ameling,
Glenda Maurice og Gérard Souzay
og píanóleikarinn Dalton Baldwin,
sem leikur með þeim öllum á hljóm-
lcikum. Glenda Maurice er sú eina
þessara raiklu listamanna, sem ekki
hefur áður komið hingað til lands;
hinir þrír eiga hér stóran, tryggan
aðdáendahóp meðal íslenzkra
hljómleikagesta, — og sem kunnugt
er hafa þeir Souzay og Baldwin
tvisvar áður haldið hér námskeið
fyrir íslenzka söngvara.
• Undirbúningur þessarar hátíð-
ar hefur verið í höndum þeirra
Rutar Magnússon, söngkonu,
Hauks Gröndals, framkvæmda-
stjóra Tónlistarfélagsins, og Hall-
dórs Hansens, læknis, sem hefur
haft milligöngu um að fá lista-
mennina hingað.
Að sögn Halldórs verður nám-
skeiðið frá sunnudeginum 26. júní
til föstudagsins 1. júlí og verður
kennt bæði fyrir og eftir hádegi,
en hljómleikarnir verða á kvöldin;
Souzay syngur 27. júní, Glenda
Maurice kvöldið eftir og Elly Am-
eling 30. júní. Dalton Baldwin
leikur með þeim öllum. Á föstu-
dagskvöldið 1. júlí verða tónleikar
nemenda á námskeiðinu.
Gert er ráð fyrir erlendum
þátttakendum á námskeiðið þótt
meirihlutinn verði væntanlega ís-
lenzkir söngvarar og píanóleikar-
ar. Fjöldi þátttakenda er tak-
markaður og þvi nauðsynlegt,
sagði Halldór, að þeir íslensku
listamenn, sem hafa áhuga á
þátttöku, gæti þess vel að sækja
um, áður en umsóknarfrestur er á
enda, en hann er til 31. mars. Það
er líka ástæða til að vekja athygli
á því, að unnt er að greiða
þátttökugjaldið og miða á alla
tónleikana fyrir þann tíma og
tryggja sig þar með gegn hækkun-
um, sem líklega eru óumflýjanleg-
ar vegna þess hve mikill hluti
kostnaðarins við hátíðina er bund-
inn við dollara og gengi hans leit-
ar stöðugt upp á við miðað við ís-
lensku krónuna.
Fyrirkomulag námskeiðsins
verður með svipuðum hætti og
verið hefur á fyrri námskeiðum
þeirra Souzays og Baldwins, —
hóptímar hjá hverjum kennara,
fyrir sig en sérhverjum þátttak-
anda leiðbeint sérstaklega. Einnig
er gert ráð fyrir takmörkuðum
hópi áheyrenda, áhugamönnum
um ljóðasöng. Verður dagskránni
hagað þannig, að hóptímar rekist
ekki á, svo að þátttakendur hafi
tækifæri til að hlusta á þá alla.
Þau Gerard Souzay og Elly Amel-
ing munu leiðbeina sérstaklega
um meðferð þýskra og franskra
ljóðasöngva en Glenda Maurice
um meðferð enskra og amerískra
ljóðasöngva, auk sviðsframkomu á
tónleikum. Dalton Baldwin leið-
Elly Ameling
%
Gérald Souzay
Dalton Baldwin
Hugmyndin frá
Dalton Baldwin komin
Sú spurning kann að vakna hjá ýms-
um, hvernig standi á afskiptum barna-
læknisins Halldórs Hansens af þessari
sönghátíð Tónlistarskólans og Tónlistar-
félagsins, því líklega vita færri en ekki,
að hann er einn af okkar mestu áhuga- og
kunnáttumönnum um ljóðasöng. Hann á
auk þess marga kunna söngvara sem aðra
tónlistarmenn að vinum og kunningjum,
þar á meðal þá, sem hingað koma í
sumar, og hefur haldið fyrirlestra um
norræna ljóðatónlist á söngnámskeiðum
þeirra Gerard Souzays og Dalton Bald-
wins erlendis. Og það er einmitt vegna
þessara persónulegu kynna, sem þeir
Souzay og Baldwin hafa haldið námskeið
sín hér og að sönghátíðin er í vændum.
„Hugmyndin er upphaflega
frá Dalton Baldwin komin, vini
mínum um 25—30 ára skeið,"
sagði Halldór, þegar ég bað hann
að segja okkur svolítið frá þessu.
„Baldwin hefur komið hingað til
lands öðru hverju og hóf máls á
því fyrir nokkrum árum að
halda hér söngnámskeið eins og
hann hafði þá staðið fyrir víða
um heim. í fyrstu fannst mér
þetta nánast fráleit hugmynd, en
ræddi málið við Jón Nordal,
tónskáld, skólastjóra Tónlist-
arskólans, og hann sýndi hug-
myndinni strax áhuga. Hún fékk
svo byr undir vængi eftir að Rut
Magnússon, söngkona, hafði
komið á námskeið hjá þeim
Baldwin og Souzay í New Jersey
í Bandaríkjunum.
Souzay reyndist reiðubúinn að
taka þátt í þessu og nú bætast
við tvær frábærar söngkonur,
þær Elly Ameling og Glenda
Maurice. Er ætlunin að hafa
þetta stærra í sniðum að þessu
sinni og vonum við, að vel takizt
til.“
• Ljóðatónlist,
tungumál og börn
Áhugi Halldórs Hansens á
ljóðasöng á rætur að rekja allt
til bernsku og unglingsáranna,
að hann sagði. „Ég fékk snemma
mikinn áhuga á að hlusta á alls-
konar tónlist; lærði þó lítið sjálf-
ur annað en að spila á píanó,
eins og gekk og gerðist, og minn-
ist þess ekki, að sérstakur tón-
listaráhugi væri í umhverfi
mínu á uppvaxtarárunum.
Hinsvegar var ég oft veikur sem
barn, lá rúmfastur og undi mér
þá við músík og eignaðist fljótt
talsvert af hljómplötum. Ljóða-
tónlistin varð mér æ kærari með
aldrinum. Kannski meðal annars
vegna þess, að ég hafði mjög
gaman af tungumálum og ljóð-
skáldskap og fékk áhuga á að
kynnast því, hvernig ljóðasöng-
urinn sem listform hefði vaxið
upp af þjóðlaginu.
Segja má, að það hafi gerzt
með tilkomu píanósins sem
heimilishljóðfæris, það gaf
aukna möguleika til undirleiks
og stuðlaði að útbreiðslu þessa
tónlistarforms. Ljóðatónlistin er
afsprengi rómantíska tímabils-
ins í músík, hún spratt upp úr
ljóða- og söngmenningu þjóð-
anna með mismunandi hætti á
hverjum stað, nátengd mismun-
andi litbrigðum hverrar tungu
og þeim tjáningarmáta, sem ein-
kenndi tilfinningalíf hverrar
þjóðar.
Þetta listform nær yfir afar
vítt litróf og svo margvísleg til-
brigði tilfinninga, langt umfram
þau, sem felast í orðum ljóðsins
einum, og flutningur Ijóðasöngs
segir margt um hjarta og sál
listamannsins, sem flytur.
Áhugi minn á ljóðasöng teng-
ist kannski líka áhuga mínum á
börnum," bætir Halldór við,
„þau geta ekki tjáð sig með orð-
um einum heldur verður að lesa
af öllu látbragði þeirra, hvernig
þau finna til. Þannig byggist
ljóðasöngur á svo mörgu öðru en
fegurð og styrk raddarinnar,
ljóðin krefjast mun blæbrigða-
ríkari meðferðar en til dæmis
óperan, sem gerir hinsvegar ef
til vill meiri kröfur til raddar-
innar sem slíkrar."
• Tengist tilkomu
píanósins sem
heimilishljóðfæris
Nú var tónlist fyrri tíma mjög
svo stéttskipt, annars vegar
Halldór Hansen, læknlr (tU hcfri), áaamt Ijóóaaöngkenunni Margaritu
Zimmermann, sem hér sttng fyrir skömmu, og píanóleikaranum Dalton
Baldwin, sem lék meó henni i hljómleikunum.
tónlist hirðanna, hinsvegar al-
mennings, og sönglagið almenn-
ingseign áður fyrr, hvar kemur
ljóðasöngurinn sem sérstaklega
fágað listform inn í þá mynd?
„Segja má, að ljóðasönginn
megi rekja til tímabilsins um og
upp úr stjórnarbyltingunni
frönsku eða þeirra menning-
arstrauma, sem fylgdu þeim
þjóðfélagshræringum, en hún
náði sér verulega á strik í Vín-
arborg eftir tíiha Napóleons.
Haydn og Mozart höfðu skrifað
Ijóðasöngva á 18. öldinni en
Beethoven semur sín aðalljóð
skömmu eftir aldamótin 1800.
Síðan koma ljóðasöngvar Schu-
berts, sem breiddust ört út, en
voru upphaflega einkum sungnir
í vina- og kunningjahópum hans
í heimahúsum og á stofutónleik-
um í Vínarborg. Á þessum tíma
fer vaxandi borgarastétt að fá
aukna hlutdeild í menningarlíf-
inu, hún eykst með tilkomu pían-
ósins sem heimilishljóðfæris, já,
ætli megi ekki segja, að ljóða-
söngurinn sé upphaflega eins-
konar miðstéttartónlist. Þegar
fram í sækir verður hún fyrir
áhrifum vaxandi vísindahugsun-
ar í tónsköpun, það er farið að
gera aðrar kröfur um túlkun og
tjáningarmáta. Fyrst er allsráð-
andi það sem kalla mætti stróf-
ísk ljóð, sama melódían var
sungin við öll erindi sama ljóðs.
Svo breyttist hún eftir efni
ljóðsins, fyrst með áherzlu og
styrkleikabreytingum, en síðan
lagar tónsköpunin sjálf sig eftir
efninu, frá einu erindi til annars.
Bæði franskur og þýzkur ljóða-
söngur er þannig uppbyggður."
• Ekki lítil lyfti-
stöng fámennri þjóð
Persónuleg kynni Halldórs og