Morgunblaðið - 18.05.2002, Blaðsíða 30

LISTIR
30 LAUGARDAGUR 18. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
SIGURÐUR Hróarsson, fráfar-
andi leikhússtjóri LA, setur enda-
punkt aftan við starf sitt norðan heiða
með því að leikstýra (í fyrsta skipti)
eigin þýðingu á nýlegu leikriti eftir
Matéi Visniec, sem ber þennan langa
titil: Saga um pandabirni, sögð af
saxófónleikara sem á kærustu í
Frankfurt.
Matéi Visniec er hálffimmtugur
Rúmeni sem þreyði áratug (1977–
1987) sem hundelt og kúgað skáld í
heimalandinu á dögum Ceaucescu áð-
ur en hann flúði til Parísar þar sem
hann býr nú og skrifar á frönsku.
Visniec þykir með athyglisverðustu
samtímaleikskáldum í Evrópu, hann
hefur hlotið fjölda verðlauna og við-
urkenninga fyrir verk sín sem sögð
eru eiga rætur í absúrdhefðinni og er
landi hans Ionesco gjarnan nefndur
sem hans helsti áhrifavaldur. Saga
um pandabirni er fyrsta verk Visniec
sem sýnt er í íslensku leikhúsi og ber
að þakka það framtak leikhússtjórans
að koma höfundinum á framfæri hér
og sýningin vekur vissulega von um
að fleiri verka hans rati hér upp á
svið. Í greinarstúfi í leikskrá segir
Sigurður Hróarsson að verkið sé „um
margt afar spennandi verkefni fyrir
leikhús. Ekki síst fyrir þá sök að [það]
er mjög óráðið hvað efnistök varðar
og því opið fyrir mismunandi leiðum í
túlkun og framsetningu“. Auðvelt er
að samsinna þessu; heimur verksins
er óræður, lögmál tíma og rúms leyst
upp og skil draums og veruleika óljós.
Sigurður segist jafnframt vilja varast
„að (of)túlka verkið á prenti; sýningin
á að standa ein og óstudd“, en engu að
síður stenst hann ekki mátið að gefa í
skyn að hér sé kannski verið að fjalla
um tímabilið á milli lífs og dauða,
rýmið sé hugsanlega „brúin „milli
tveggja heima“ sem hverjum og ein-
um sé gert að fara yfir; skeiðinu frá
því maðurinn „deyr líkamsdauða“ þar
til andi hans er reiðubúinn að svífa á
vit frekari vistar […]“. Greinilegt er
að þetta er sú túlkunarleið sem Sig-
urður hefur valið að fara að verkinu
og má vissulega segja að margt í text-
anum og uppbyggingu hans rennir
stoðum undir þessa leið. Þó finnst
mér að með þessari ábendingu í leik-
skrá hafi leikstjórinn óneitanlega
spillt dálítið upplifun áhorfandans á
leikslokunum.
Í verkinu eru tvær persónur: Hann
(Þorsteinn Bachmann) og Hún (Lauf-
ey Brá Jónsdóttir) sem vakna saman í
rúmi heima hjá honum og eyða síðan
saman níu nóttum. Hann veit ekki
hver hún er, hvaðan hún kemur eða
hvað hún heitir en þráir að hafa hana
hjá sér. Hún er dularfull, virðist gædd
yfirnáttúrulegum hæfileikum og hafa
ýmsa töfra á valdi sínu. Samband
þeirra virðist að einhverju leyti vera
samband lærisveins og meistara, þar
sem hún er í hlutverki meistarans. Í
stað „rökrænna“ samtala virðast
samskipti þeirra snúast um beitingu
og skerpingu skilningarvitanna,
kannski í þeim tilgangi að yfirstíga
takmarkanir þeirra, geta tjáð sig án
orða (eða með einum sérhljóða) og
losna úr fjötrum hins líkamlega og
jarðneska.
Á vegg í herberginu hangir mynd
af manni á hvolfi og þegar hún er sett
í samhengi við töluna níu (níu nætur)
hlýtur hugurinn að hvarfla að Óðni
sem hékk níu nætur á vingameiði til
þess að öðlast þá visku sem gerði
hann vitrastan allra. Óðinn nemur
einnig rúnir og galdra, eyddi nóttum
með Gunnlöðu og innbyrti skálda-
mjöðinn. Allt á þetta sér samhljóm í
verkinu; Hún ber Honum gjarnan
rauðan drykk og kann skil á göldrum,
eins og áður er sagt. Hér er sem sagt
verið að vinna með alþekkt minni úr
goðsögum; minni sem tengjast vígslu,
(sýndar)dauða og endurfæðingu.
Sviðssetning Sigurðar og sam-
verkamanna hans á þessu athyglis-
verða verki er falleg og rík af hug-
myndum. En fyrst og fremst er hér
um afar skemmtilegt leikhús að ræða.
Einfaldar en sniðugar „brellur“ er
notaðar í ríkum mæli og ljá sýning-
unni svip dulúðar og töfra. Leikmynd
Þórarins Blöndals er einföld en notk-
un á kvikmyndatjaldi og spegli á bak-
sviði þenja mörk sviðsins á áhrifarík-
an hátt, sérstaklega var vel lukkuð
notkun á spegli undir lok sýningar-
innar.
Mikið mæðir á leikurunum tveimur
sem eru inni á sviðinu nær allan tím-
ann (rúmar tvær klukkustundir), en
leikur og samleikur þeirra Þorsteins
og Laufeyjar Brár var agaður og yf-
irvegaður og þeim báðum til sóma.
Eftir sterka frammistöðu þeirra
beggja virkaði það óneitanlega illa að
heyra ótrúlega stirða framsögn meðal
„radda“ sem berast handan við dyrn-
ar á íbúðinni í lok sýningarinnar. Hér
er kannski um „smáatriði“ að ræða en
skiptir engu að síður máli í heildar-
myndinni. Þrátt fyrir þessa ann-
marka hlýtur þessi sýning að teljast
listrænn sigur fyrir Leikfélag Akur-
eyrar og er glæsilegur endapunktur á
starfi fráfarandi leikhússtjóra.
Níu töfrum
slungnar nætur
Morgunblaðið/Gunnar Sverrisson
„Mikið mæðir á leikurunum tveimur sem eru inni á sviðinu nær allan
tímann (rúmar tvær klst.), en leikur og samleikur þeirra Þorsteins og
Laufeyjar Brár var agaður og yfirvegaður og þeim báðum til sóma.“
LEIKLIST
Leikfélag Akureyrar
Höfundur: Matéi Visniec. Íslensk þýðing
og leikstjórn: Sigurður Hróarsson. Leik-
arar: Laufey Brá Jónsdóttir og Þorsteinn
Bachmann. Leikmynd og búningar: Þór-
arinn Blöndal. Lýsing: Ingvar Björnsson.
Hljóð: Gunnar Sigurbjörnsson. Leikgervi:
Linda B. Óladóttir og Halldóra Vébjörns-
dóttir. Kvikmyndir: Þorsteinn Bachmann.
Aðstoð við klippingu: Jóhann Jóhanns-
son. Aðstoðarleikstjóri: Hrafnhildur Haf-
berg. Samkomuhúsið 16. maí.
SAGA UM PANDABIRNI, SÖGÐ AF
SAXÓFÓNLEIKARA SEM Á KÆRUSTU Í
FRANKFURT
Soffía Auður Birgisdóttir
HAFBARFJARÐARLEIKHÚSIÐ
undirbýr nú af kappi sýningu á leik-
gerð Hilmars Jónssonar á Grettis-
sögu. Leikhúsið hefur á undanförnum
árum gert nokkrar leikgerðir upp úr
heimsbókmenntunum eins og Birt-
ingi eftir Voltaire, Sölku Völku eftir
Halldór Laxness og Síðasta bænum í
dalnum eftir Loft Guðmundsson. Nú
er komið að Grettissögu.
„Leikgerð okkar verður vitaskuld
trú bókinni og manninum, þessum
mikla manni sem virtist ekkert geta
gert rétt. Grettir var réttur maður á
réttum stað á röngum tíma. Hann var
hetja, skáld og víkingur en því miður
fyrir hann var Ísland hans tíma ekki
réttur vettvangur fyrir mann af þessu
tagi sem auk þess lét skapofsa sinn
hlaupa með sig í ófáar gönur. Hann
lét sig dreyma um frægð, frama og
ferðalög til útlanda þar sem hann
myndi slá í gegn. Og viti menn, það
gekk eftir. En þegar heim kom tók fá-
sinnið og heyskapur við og það var
ekki líf við hæfi hetjunnar. Vegna eig-
in skapbresta tók því að halla undan
fæti og hann endar með því að verða
eftirlýstur útlagi, réttdræpur ef til
hans næðist. Á þessu stigi er leik-
gerðin enn í vinnslu og því óvarlegt að
tala um áherslur eða stíl á henni. Hins
vegar er ljóst að mikil áskorun felst í
því að gera leikverk upp úr Íslend-
ingasögu. Fyrir okkur felst hún m.a í
því að koma ekki eingöngu sögunni á
framfæri heldur einnig siðferði og
pólitík þessa tíma, sem og ríkulegu
orðfæri, “ segja Hafnfirðingarnir.
Leikarar í sýningunni verða Gunn-
ar Helgason, Björk Jakobsdóttir, Er-
ling Jóhannesson, Vigdís Hrefna
Pálsdóttir og í hlutverki Grettis verð-
ur nýútskrifaður leikari Gísli Pétur
Hinriksson. Leikstjóri er Hilmar
Jónsson, leikmynd gerir Finnur Arn-
ar Arnarson, búninga Þórunn María
Jónsdóttir og leikgervi Ásta Hafþórs-
dóttir. Framkvæmdastjóri er Guðrún
Kristjánsdóttir.
Hilmar Jónsson, Jón Páll Eyjólfsson, Björk Jakobsdóttir, Finnur Arnar
Arnarsson, Ingibjörg Þórisdóttir, Gunnar Helgason, Gísli P. Hinriksson,
Vigdís H. Pálsdóttir, Þórunn María Jónsdóttir, Erling Jóhannesson.
Hafnarfjarðarleikhúsið
Grettissaga á
fjalirnar í haust
Morgunblaðið/Jim Smart
„HYPERCRAZE“ 2002 / Ofurhvörf
2002 nefnist samsýning sem opnuð
verður í Nýlistasafninu, Vatnsstíg
3b, í dag, laugardag, kl. 16.
Myndlistarmennirnir sem eiga
verk á sýninguni eru Anna Hallin,
Birgir Andrésson, Hannes Lárus-
son, Hekla Dögg Jónsdóttir, Húbert
Nói Jóhannesson, Ingirafn Steinars-
son, Ósk Vilhjálmsdóttir, Pétur Örn
Friðriksson og Rúrí. Yfirskrift sýn-
ingarinnar, „Hypercraze“, kallast á
við titil fyrstu sýningar Nýlista-
safnsins, sem var „Paper for Space“.
Sýningin verður opin miðvikudag
– sunnudag í hverri viku frá 12–18.
Samsýningin
Ofurhvörf í Nýló
EITT af því sem boðið var upp á á
afmælisdegi Kópavogs voru barna-
kórstónleikar í salnum. Þarna voru
samankomin 29 börn úr Snælands-
skóla í Kópavogi. Í frétt af þessum
tónleikum í Morgunblaðinu sama
dag kemur fram að kórinn sé að und-
irbúa ferð á barna- og ungmenna-
kóramót í Þýskalandi í júlí nk. Efnis-
skránni var skipt í fimm flokka.
Fyrst voru íslensk þjóðlög og tví-
söngslagið Ísland farsælda frón opn-
aði tónleikana. Síðan fylgdu klassik-
erarnir Hættu að gráta hringaná,
Sofðu unga ástin mín, Vísur Vatns-
endarósu og Á Sprengisandi. Næsti
flokkur voru lög eftir íslensk tón-
skáld. Fyrstur reið á vaðið Páll Ís-
ólfsson með laginu Úr útsæ rísa ís-
lands fjöll og á eftir fylgdu
Smaladrengurinn eftir Skúla Hall-
dórsson, Fylgd eftir Sigursvein D.
Kristinsson, Kvæðið um fuglana og
Söngur Dimmalimm eftir Atla Heimi
og lofsöngurinn Te Deum eftir Þor-
kel Sigurbjörnsson. Þriðji flokkur-
inn kallaðist Á ferð um heiminn og
var það að finna erlend lög sem
sungin voru á frummálinu. Appal-
achian Suite II í útsetningu
Christine Jordanoff, Schnsucht nach
dem Frühlinge (Nú tjaldar foldin
fríða) eftir Mozart, hebreska friðar-
bænin Hevenu Shalom, sænski sum-
arsálmurinn En vänlig grönskas rika
dräkt, altarisgöngusálmurinn Tant-
um ergo hér í einni af tónsetningum
Gabriels Fauré og að lokum Sound
the trompet eftir Henry Purcell. Síð-
an komu þrjú þekkt lög við texta
Halldórs Kiljans Laxness, Maí-
stjarnan, Klementínudans og Hvert
örstutt spor og að lokum tvö lög sem
samin hafa verið fyrir kórinn. Það
fyrra er Snælandsskóli eftir Mist
Þorkelsdóttur við texta dr. Sigur-
bjarnar Einarssonar og síðast var
frumflutningur á laginu Kæri Kópa-
vogur, texi og lag eftir Ólaf B. Ólafs-
son. Þetta er gott lag og einstaklega
vel sönghæft bæði í kórsöng og al-
mennum söng og vil ég óska Kópa-
vogi og tónskáldinu til hamingju með
þennan nýja Kópavogssöng.
Ánægjulegt var að heyra hve
margir kórfélagar fengu tækifæri til
einsöngs en alls stigu 12 stúlkur
fram og sungu ýmist einar eða
nokkrar saman og skiluðu þær sínu
með ágætum.
Ástríður er mjög góður undirleik-
ari. Kórinn söng aðeins eitt lag án
undirleiks og hefði í raun verið gam-
an að fá fleiri lög undirleikslaus til að
sjá getu kórsins.
Það er greinilega mikill metnaður
í kórstarfi við Snælandsskóla undir
stjórn Heiðrúnar. Kórinn söng gegn-
umsneitt hreint með örfáum undan-
tekningum þar sem tónstaða var dá-
lítið reikul. Hljómgun kórsins mætti
vera töluvert meiri, lög eins og Úr
útsæ rísa þurfa mikið meiri kraft og
kórinn sýndi í nokkrum lögum að
hann getur hljómað mun meira t.d í
Á Sprengisandi og þó sérstaklega í
Sound of trompet og lagi Mistar
Snælandsskóli, en í þessum lögum
náði kórinn að láta húsið hljóma með
sér en önnur lög voru frekar hljóm-
dauf. Annað sem kórinn þarf að laga
er að passa upp á áherslulausar lag-
línuendingar. Þetta eru atriði sem
kórinn hefur ennþá tvo mánuði til að
kippa í lag og kórinn verður örugg-
lega góður fulltrúi okkar á mótinu í
Þýskalandi.
Úr útsæ rísa Íslands fjöll
TÓNLIST
Salurinn
Píanóleikari: Ástríður Haraldsdóttir
Söngstjóri: Heiðrún Hákonardóttir
Salurinn í Kópavogi 11. maí kl. 17.
KÓR SNÆLANDSSKÓLA
Jón Ólafur Sigurðsson
Listahátíð í Reykjavík
Dagskráin í dag
Laugardagur 18. maí
Kl. 14.00 Listasafn ASÍ
Opnun myndlistarsýningarinnar Andrá.
Listakonurnar Guðrún Kristjánsdóttir, Guð-
björg Lind og Kristín Jónsdóttir frá Munka-
þverá fanga augnablik tímans í landslag-
inu.
Kl. 14.00 Bæjarbíó Hafnarfirði
Milli fjalls og fjöru eftir Loft Guðmundsson.
Fyrsta íslenska talmyndin og Hnattflugið,
stutt heimildarmynd frá 1924. 2. sýning
Kl. 15:00 Broadway
Vocal Sampling, kúbanska salsasveitin.
Aukatónleikar.
ATH. Áður auglýstum tónleikum Maxims
Vengerovs, sem vera áttu kl. 16, er frestað
til 27. maí kl. 20.
Kl. 21.00 Broadway
Vocal Sampling, kúbanska salsasveitin. 3.
tónleikar.
Miðasalan er opin alla daga kl. 11–20.
♦ ♦ ♦
Í ANDDYRI Norræna hússins
stendur nú yfir sýning á teikningum
eftir sænsku listakonuna Siri Derkert
sem hún gerði við söguna Úngfrúin
góða og Húsið eftir Halldór Laxness.
Sýningin er í tilefni aldarafmælis
skáldsins og er sett upp í samvinnu
við Siri Derkert-safnið í Lidingö í Sví-
þjóð.
Siri Derkert (1888–1973) dvaldi á
Íslandi í átta mánuði á árunum 1949–
50. Hún ferðaðist um og höfðu land og
þjóð mikil áhrif á hana. Hún kynntist
nokkrum Íslendingum, m.a. Halldóri
Laxness, og skáldverkum hans og
höfðu kynnin af bókum hans og ætt-
landi mikil áhrif á hana.
„Smásagan Úngfrúin góða og Hús-
ið varð kveikjan að myndskreytingum
hennar. Þær voru gerðar 1953 og er
þetta í eina skiptið sem Siri Derkert
hefur einbeitt sér að myndskreyting-
um en hún er meðal þekktustu lista-
manna Svíþjóðar og skipar sérstakan
sess í listasögu 20. aldar. Á árunum
1910–20 var list hennar mikilvægur
þáttur í róttækri nýstefnu þess tíma.
Upp úr 1960 urðu tilraunir hennar
með ný efni vaxtarbroddur þess sem
koma skyldi. Nefna má samlímingar
(collage), lágmyndir úr ryðfríu stáli,
skúlptúra úr girði, frummyndir að
myndvefnaði og stórar myndir úr
steinsteypu í lit,“ segir í kynningu.
Listasöfn í Svíþjóð hafa efnt til sýn-
inga á verkum hennar undanfarna
áratugi og stór yfirlitssýning var
haldin í Norræna húsinu árið 1976.
Sýningin er opin daglega til 11.
ágúst nk.
Sýning á
teikningum
Siri Derkert