Morgunblaðið - 18.05.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 18. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞÓRIR B. Kolbeinsson, for-maður Félags íslenskraheimilslækna, segir sér-fræðinga í heimilislækn-
ingum mjög óánægða með kjör sín,
heimilslæknar séu orðnir langþreytt-
ir á eilífu karpi með kjör og starfs-
réttindi og segir hann að atgervis-
flótti úr stéttinni sé þegar hafinn.
Óttast hann að heilsugæslunni hnigni
verði ekki hlustað á kröfur heimilis-
lækna.
„Baráttumál okkar er að ráðuneyt-
ið viðurkenni að samsetning þessa
hóps hefur breyst frá því lög um
heilsugæsluþjónustuna voru sett árið
1973,“ segir Þórir. Í löggjöfinni hafi
verið gert ráð fyrir því að heilbrigð-
isþjónustan yrði lagskipt í grunn-
þjónustu, þjónustu sérfræðinga og
sjúkrahúsa. Þórir segir að sú lag-
skipting hafi aldrei virkað, t.d. hafi
fleiri en heimilislæknar sinnt grunn-
þjónustunni. „Heimilislæknum með
sérfræðiréttindi hefur fjölgað mjög
síðan þá og krafa okkar er að vera
meðhöndlaðir á sama hátt og aðrir
sérfræðingar varðandi starfsréttindi
og launakjör. Aðrir sérfræðingar
geta valið milli þess að vinna á
sjúkrahúsi, á stofu eða í einhverju
hlutfalli þar á milli. Við höfum ekki
þann valkost,“ segir Þórir. Sérfræð-
ingar í heimilislækningum geti ein-
ungis unnið við sérgrein sína á
heilsugæslustöðvum. Þessu sé nauð-
synlegt að breyta.
Áður fyrr gátu læknar fengið leyfi
til að starfa utan heilsugæslustöðv-
anna, en slíkt leyfi hefur ekki verið
veitt í 13 ár, að sögn Þóris. Hann seg-
ir að í dag séu 13 sjálfstætt starfandi
heimilislæknar eftir í þessu kerfi, en
þeim hefur farið fækkandi síðustu ár.
Þeir starfa á lægri taxta en aðrir sér-
fræðingar.
Meirihluti lækna myndi vilja
starfa áfram á heilsugæslu-
stöðvunum
Þórir segist ekki óttast að heilsu-
gæslustöðvarnar leggist af, verði
heimilislæknum gert mögulegt að
opna eigin stofu. Hann telur að meiri-
hluti heimilislækna væri hlynntur því
að starfa áfram á heilsugæslustöðv-
unum, þó með ákveðnum úrbótum.
Þórir nefnir að t.d. væri hægt að gera
læknum kleift að vinna ákveðna daga
vikunnar á gjaldskrársamningi.
Einnig þurfi að bæta kjör læknanna
og efla faglega stjórnunarmöguleika.
„Ríkisreknu heilsugæslustöðvarn-
ar geta haft upp á heilmikið að bjóða
sem myndi jafnvel heilla fleiri til að
vinna þar en á stofu. Margir myndu
vilja kjósa að vinna á heilsugæslu-
stöðvum með því samstarfsfólki sem
þar er og við þá vinnu sem þar er rek-
in. Ríkið hefur upp á ákveðið öryggi
að bjóða, t.d. hvað varðar lífeyrisrétt-
indi, námsleyfi og fleira.“
Heilsugæslulæknar fóru, að eigin
ósk, undir kjaranefnd árið 1996. „Það
vill eiginlega enginn kannast við af-
kvæmið í dag,“ segir Þórir. Á þeim
tíma höfðu 90% heilsugæslulækna
sagt upp störfum og verið frá vinnu í
sex vikur. Samningaviðræður voru
komnar til sáttasemjara. „Það var lit-
ið svo á að í rauninni værum við emb-
ættismenn, sem væru það þýðingar-
miklir að það yrði að tryggja að svona
staða kæmi ekki upp aftur. Þá kom
einhvers staðar þessi tillaga um að
fara undir kjaranefnd. Talið var að
nefndin myndi gæta þess að okkar
laun og kjör yrðu stöðugt leiðrétt og
uppfærð og um leið yrði komið í veg
fyrir að svona ófremdarástand skap-
aðist. Hugmyndin var talin góð og
eftir þessa sex vikna baráttu var
ákveðið að fara þessa leið,“ segir
hann.
Vilja undan kjaranefnd
Aðspurður segir Þórir lækna al-
mennt sammála um það í dag að þeir
hafi ekki fengið það sem þeir von-
uðust eftir frá kjaranefnd. Hann seg-
ir þó ýmislegt jákvætt hafa komið frá
nefndinni. Fastalaun heimilislækna
hafi verið hækkuð hlutfallslega sem
leiddi til þess að heimilislæknar fóru
að taka sér frí og vinnuálagið breytt-
ist. „En sú leiðrétting sem við vorum
að vonast eftir hefur ekki fengist og
kjaranefnd hefur reynst vera miklu
hægvirkari og seinvirkari en við átt-
um von á. Því virðist það henta kerf-
inu illa í dag að heyra undir kjara-
nefnd,“ segir Þórir.
Hann segir heimilislækna tilbúna
til að horfa á aðra möguleika en að
heyra undir kjaranefnd. „En þá vilj-
um við að það sé gert með því að kjör
okkar taki mið af kjörum annarra
sérfræðinga, og öðrum samningum
eins og sjúkrahúslæknasamningum
og gjaldskrársamningum sérfræði-
lækna,“ segir hann.
Fram hefur komið að ólíklegt sé að
lagt verði fram frumvarp um að stétt-
in verði leyst undan kjaranefnd nema
heimilislæknar óski eftir því sjálfir
og að samstöðu lækna hafi til þessa
skort. Þórir segir að ekki hafi verið
gerð formleg könnun meðal heilsu-
gæslulækna um hvort þeir vilji fara
undan kjaranefnd. „Það sem við í for-
ystusveitinni höfum haldið fram er að
menn þurfi að vita hvað það þýðir að
fara undan kjaranefnd. Eitt af því
sem verður að vera tryggt er að
menn fái sambærileg kjör og starfs-
réttindi og aðrir sérfræðingar,“ segir
Þórir.
„Mér finnst stundum eins og að
það gæti þess ótta hjá viðmælendum
okkar að við séum einfaldlega að
ræða um að leggja niður heilsugæsl-
una í þeirri mynd sem hún er í dag.
Það erum við ekki að gera. Þegar bú-
ið er að opna inn á þann valkost að
heimilislæknar geti opnað eigin
stofu, viljum við fá nánari viðræður
við ráðuneytið um það hvernig þarf
að huga betur að skipulagi heilsu-
gæslunnar og uppbyggingu. Heilsu-
gæslan er grunnþjónusta og þýðing-
armesta þjónustan sem er skipulögð
hér í landinu. Engin önnur þjónusta
getur virkað vel nema grunnþjónust-
an sé skilvirk,“ segir Þórir og bætir
við að heimilislæknar hafi viljað
benda á að það sé hægt að fara fleiri
leiðir að því að láta grunnþjónustuna
virka vel en gert er hér á landi.
Heilsugæslustöðvakerfið
víðar í vanda
Hann segir að í fjölda ára hafi ríkt
sátt meðal heimilislækna í Dan-
mörku. „Þar eru læknar verktakar
og fá það hlutverk að byggja upp
heilsugæsluþjónustu. Norðmenn
notast við listunarkerfi, þannig að
hver læknir annast 1.500 skjólstæð-
inga og ber ábyrgð á þeirri þjónustu
sem þarf að veita þeim,“ segir Þórir.
Hann segir að norskir læknar séu
mun sáttari í dag, en þeir voru áður
en þessu kerfi var komið á fót fyrir
tveimur árum. Athyglisvert sé að
heimilislæknar hafi verið óánægðir í
Svíþjóð og Finnlandi, þar sem kerfið
er svipað og hér, „þannig að heilsu-
gæslustöðvakerfið er í vandræðum
víðar en hjá okkur,“ segir hann.
Þórir segir að margir læknar séu
óánægðir með að vera launþegar og
vilji ráða því sjálfir hvernig þeir hagi
vinnu sinni. Hann segir að hægt væri
að gera gjaldskrársamning við heim-
ilislækna strax í dag, án þess að það
fari undir kjaranefnd.
Notuð yrði sams konar gjaldskrá
og hjá öðrum sérfræðingum, samið
fyrir hvaða gjaldliði verði greitt og
þannig mætti standa undir rekstri
læknastofunnar og launum læknis-
ins. Aðspurður hvort slíkt hefði í för
með sér að þjónustan yrði dýrari fyr-
ir almenning segir Þórir erfitt að full-
yrða um það. Þjónustan yrði á sama
verði og önnur þjónusta sérfræðinga,
nema samið yrði um að grunnþjón-
ustan yrði á lægra verði. Hann segir
að heimilislæknar hafi m.a. átt í
könnunarviðræðum við heilbrigðis-
ráðuneytið um slíkan gjaldskrár-
samning, segist kalla þetta að
„hleypa sérfræðingunum í heimilis-
lækningum út fyrir girðinguna“.
Þórir segir erfitt að bera saman
laun heimilislækna við laun annarra
sérfræðinga þar sem launin eru sam-
ansett á mismunandi vegu. Hann
segir þó að í skýrslu Ríkisendurskoð-
unar frá síðasta ári hafi heimilislækn-
ar verið í meðallagi meðal sérfræð-
inga, en þar hafi ekki verið tekið tillit
til vinnuálags. Þegar áhrifin af
Læknavaktinni, sem er hlutafélag í
eigu lækna sem sér um vaktþjónustu
á höfuðborgarsvæðinu, voru tekin
burt hafi kjör heilsugæslulækna í
Reykjavík verið lökust allra lækna.
Þórir bendir einnig á að læknar á
heilsugæslustöðvum um landið fái
greitt mun lakar fyrir vakt í heilsu-
gæslu en læknar sem vinna á heil-
brigðisstofnunum
Þórir segir heildarlaun hjá sumum
dreifbýlislæknum betri en kjör
lækna í borginni vegna vaktabyrði.
„Það eru ekki heildarkjörin sem
skipta máli. Það skiptir máli ef fasta-
kjörin eru ófullnægjandi,“ segir Þór-
ir. Sjálfur starfar hann sem heimilis-
læknir á Hellu. Hann segir mikla
vaktabyrði vera fylgjandi starfi á
landsbyggðinni og að hann telji það
ekki kost. Það sé þreytandi til lengd-
ar að starfa á vöktum og er hann t.d.
2⁄3 af hverjum mánuði á gæsluvakt.
Óttast um nýliðun í greininni
„Við höfum verið að benda á að
heilsugæslan í dag er komin í vand-
ræði, það vantar mönnun og við erum
að missa út fólk,“ segir Þórir. Hann
óttast að áhugi unglækna á að leggja
heimilislækningar fyrir sig muni
dvína þar sem vissulega velti þeir
fyrir sér hvernig kjör bíða þeirra að
námi loknu. Guðmundur Einarsson,
forstjóri Heilsugæslunnar, sagði ný-
lega í Morgunblaðinu að áhuginn hafi
þvert á móti stóraukist frá því sem
áður var. Fjórtán ungir læknar hafi
sótt um fjórar námstöður sem
Heilsugæslan hefur upp á að bjóða.
Þórir segir þetta ánægjulegar fréttir.
„Við teljum okkur ekki síður vera að
berjast fyrir nýliðunum en þeim sem
eru í faginu í dag,“ segir hann.
Þórir segir að nokkrir af þeim
heimilislæknum sem hafi lokið dokt-
orsprófi hafi þegar eða hyggist
hverfa til annarra starfa. Hann segir
að sífellt verði erfiðara að fá afleys-
ingalækna og oft þurfi að grípa til
þess ráðs að ráða læknanema á 4.–5.
ári til að hlaupa í skarðið fyrir heim-
ilislækna. „Við lítum svo á að verði
ekki farið að koma fram við sérfræð-
inga í heimilislækningum eins og
aðra sérfræðinga eigi heilsugæslunni
aðeins eftir að hnigna. Þessi valkost-
ur [að geta opnað einkastofur] verður
að vera fyrir hendi til að það geti orð-
ið raunhæfar úrbætur hjá heilsu-
gæslunni sem muni laða lækna að til
að vinna á heilsugæslustöðvunum,“
segir Þórir.
Þórir B. Kolbeinsson, formaður Félags íslenskra heimilislækna
Fái sömu launakjör og rétt-
indi og aðrir sérfræðingar
Sérfræðingum í heim-
ilislækningum hefur
fjölgað mjög síðan lög
um heilsugæsluna voru
sett fyrir tæpum 30 ár-
um, en þá voru engir
sérfræðingar í stétt
heilsugæslulækna. Í dag
er talið að um 80%
heimilislækna hafi sér-
fræðileyfi. Þeir krefjast
sömu kjara og réttinda
og aðrir sérfræðingar
og vilja því að þeim
verði gert mögulegt að
opna eigin stofu.
Morgunblaðið/Aðalheiður
Þórir segist ekki óttast að heilsugæslustöðvarnar leggist af, verði heimilislæknum gert mögulegt að opna eigin
stofu. Hann telur að meirihluti heimilislækna vilji starfa áfram á heilsugæslustöðvum með ákveðnum úrbótum.
LÖGREGLAN í Reykjavík
hefur lokið rannsókn á kæru-
máli sem varðar meinta kyn-
ferðislega áreitni sjúkraflutn-
ingamanns gagnvart konu, sem
var sjúklingur í sjúkrabifreið.
Ekki hefur verið tekin
ákvörðun af hálfu ákæruvalds
um hvort höfða beri opinbert
mál á hendur viðkomandi
sjúkraflutningamanni á grund-
velli rannsóknargagna lögregl-
unnar.
Meint brot á að hafa átt sér
stað seint á síðasta ári.
Kærður
fyrir kyn-
ferðislega
áreitni
Í BRÉFI, sem lögfræðingur Frakk-
ans Francois Scheefer hefur sent
Barnavernd Reykjavíkur, þar sem
óskað er upplýsinga frá stofnuninni
um líðan og líkamlegt ástand dóttur
Scheefer, Lauru Sólveigar, sem er
búsett ásamt franskri móður sinni
hér á landi, er spurt hvort koma
þurfi til þess að setja mannréttinda-
dómstól Evrópu inn í málið áður en
Íslendingar gera eitthvað í máli
stúlkunnar.
Í bréfinu kemur fram að tvisvar
áður hafi verið leitað frétta af líðan
stúlkunnar til Barnaverndar
Reykjavíkur án árangurs. Segir lög-
fræðingurinn í bréfi sínu að óvið-
unandi sé, í ljósi þeirrar hættu sem
barnið sé í, að félagsmálayfirvöld
heimsæki ekki Lauru Sólveigu
ásamt lækni og félagsráðgjafa til að
kanna heilsu hennar. Þá sakar lög-
fræðingurinn Barnaverndarstofu
um að hafa ekki tekið tillit til lækn-
isfræðilegra ráðlegginga fransks
læknis, Ducrocq að nafni, sem sýni
augljóslega áhugaleysi félagsmála-
yfirvalda á Íslandi um málefni
barna.
Forsaga málsins er sú að hjónin
Caroline Lefort og Francois Scheef-
er hófu búsetu hér á landi árið 1998.
Saman eignuðust þau dótturina
Lauru Sólveigu en eftir að Caroline
sótti um skilnað hófst harðvítug for-
sjárdeila. Francois fór til Frakk-
lands með Lauru og Carolina nam
hana í mars sl. á brott úr höndum
hans og hingað til lands.
Ákveðnar reglur um hvaða
gögn eru afhent
Guðrún Frímannsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Barnaverndar
Reykjavíkur, segist ekki geta tjáð
sig um þetta einstaka mál án sam-
þykkis beggja foreldra. Hún segir
að almennt séð fái lögfræðingur
stofnunarinnar bréf sem þessi til
umfjöllunar og svari þeim. Guðrún
segir að fjallað sé um forsjármál hjá
Sýslumannsembættinu og almennt
séð komi þau ekki til Barnaverndar
Reykjavíkur nema í gegnum sýslu-
mann sem leitað getur umsagnar
hjá stofnuninni. Hjá Barnavernd
starfar lögfræðingur sem, að sögn
Guðrúnar, metur í hverju tilfelli
hvort viðkomandi eigi rétt á upplýs-
ingum og gögnum frá stofnuninni.
„Það sem skiptir öllu máli í því sam-
bandi er hvort foreldrið fari með
forsjá barns eða ekki. Ákveðnar
reglur gilda um hvaða gögn forsjár-
lausir foreldrar eiga rétt á að fá af-
hent.“
Hótar að fara með for-
ræðismál fyrir mann-
réttindadómstól
Óskar eftir
að læknir
heimsæki
dóttur sína