Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1946, Blaðsíða 31

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
515
dýrunum — 112 liggja saman —
114 klukknahljómur — 117 óðagot
— 119 látlausa — 122 hljóða — 123
hermaður — 124 dregur að sjer —
126 það að slæpast — 127 sendiboða
— 128 trje — 130 bæjarnafn — 132
böndum — 134 korn — 135 í tætl-
um — 136 tala slitrótt.
LÓÐRJETT: — 1 verkfæri — 2
jag — 3 ofu — 4 hundadráp — 6
endi — 7 á kjól — 8 kjána — 9
heiðursins — 10 verkfæri — 11
fell niður — 12 einkennisstafir —
14 skilmálanna — 15 hest — 16 ó-
gæfa — 17 bústaðar — 19 ómengað
ur — 21 járn — 25 tveir eins — 26
svikara — 28 -skordýr — 29 ending
— 32 bútaði — 33 líkamshlutar —
35 rótar — 36 dugleg — 39 þrautin
— 40 ósigrum — 43 fengur — 45
kunnur „Frammari“ (fangamark)
— 46 slagur — 47 biblíunafn — 48
fegrun — 50 lítillækkun — 52
þrælasölustaðirnir — 53 trúboða —
55 ungviðin — 57 undruðu — 59
fleytuna — 60 snjókarl — 62 kvaka
— 64 ung — 65 öðlast — 66 kven-
mann — 68 fræðimann — 73 ein-
mitt! — 78 fátækt — 79 fyrir utan
— 80 fjall — 81 nafn á á —r 85
stara — 86 málsskjöl (lögð fram í
rjetti) — 88 nógri — 89 vendir —
92 frumkvöðlar — 94 bæklaðan fót
— 96 meiði — 98 fangamark — 99
vælir — 100 frumefni — 102
ílát — 104 ránfugli — 105 tóms —
107 markleysa — 109 kyndi — 111
h'kamshluti — 113 brjóstriða — 115
þaut — 116 háð — 117 skellur •—
118 eiginmaður — 120 haf — 121
litum — 124 fugl — 125 op — 129
frumefni — 130 hvað — 131
tveir óskyldir — 133 viðlag.
FORSÍÐUMYNDIN
Mynd þessi af austurvegs vitring-
unurn er í Þjóðminjasafninu, komin
úr kirkjunni að Odda á Rangár9öU-
um. Er talið að hún sje vafalaust úr
hinni ágœtu altarisbrík, er um getur
á þessa leið í máldaga Magnáss bisk-
ups Eyólfssonar 8. júlí 1488:
„Itern var svofeldur skitmáli gerður
með þeim herra Magnúsi og Sigurði
Jónssyni um þá brilc, er síra Gísli
heitinn (Jónsson) keypti kostulega,
að Sigurður lukti hana kirkjunni
(fyrir) XX hundruð, en ef sá prestur,
sem kirkjuna fœr til fullrar eignar,
vildi ekki taka hana fyrir XX liundr-
uð, þá lofaði hcrra Magnús að leysa
til sín bríkina fyrir XX hundruð fríð-
virt, svo framt sem þœr tvœr hurð-
irnar, sem þá voru ekki heima, kœmi
■ heim í Odda óskemdar'. Síra Gísli
er talinn hafa verið prestur í Odda
1476—88.
Síðan er brikin nefnd í máldaga
Gísla biskups Jónssormr svo: „ein
brík yfir altarið, kostuleg“. I vísi-
tatíugerð Brynjólfs biskups Sveins-
sonar, 30. mars 1641, er liennar getið
þannig: „Ein brík yjir altari, gylt,
með tveimur hurðum". Síðan er henn-
ar getið í vísitatíugerðum frá 18. öld
og virðist jafnan hafa verið höfð yfir
altarinu, uns síra Ámi Thorarensen
(Þórarinsson), síðar biskup á Hólum,
Ijet setja yfir altarið altaristöflu þá,
er hann Ijet Amunda smið Jónsson
gera og gaf kirkjunni „henni til sið-
sœmatdegrar prýði“, svo sem liann
skýrir frá t reikningsbók kirkjunnar
í ágúst 1784■
í lýsingu þessarar myndar segir m.
a. svo:
Hópmynd útskorin lir hnotviði.
Ilœgra megin er þak á 2 stoðum Und-
ir því situr María og heldur á Jesú,
sem stendur í kjöltu liennar. Á bak
við hana, undir þakinu, stendur Jósep.
Frammi fyrir Maríu og Jesú krýpur
Caspar og lyftir loki af kaleiksmynd-
uðu keri, en barnið Jesú tekur í typp-
ið á kerlokinu. Melchior er í miðju
efst; ber hann liótt mikinn og rjettir
gjöf að Jósep. tíalthazar stendur yst
vinstra megin. — Caspar er sextugur,
liár og skegg hans mikið\og grátt.
Melchior er fertugur, rjóður í andliti,
hár mikið og slcolleitt, skegg rauð-
jarpt og sítt. Balthazar er tvítugur,
svarthœrður, skegglaus og spjátr-
ungslegur. Ilann cr skorinn af mikilli
list. Hœgri hÖndin er nú af. tíúningur
sá, er hann ber, var tíska á fyrri hluta
15. aldar.
i
Myndin hefir veríð máluð með
bleikrauðum farfa á 10. öld, cn höfuð-
in liafa þó verið eftir skilin, svo að
þau eni með sínum upphaflega lit
og hörundslit á ásjónum. Að aftan cr
myndin hol og ólituð. Er þar slegið
■í merki útskurðarmanns: hnyðja. ()-
víst er hvers yierki þetta cr, en að
líkindum er myndin þýsk og frá þriðja
fjórðungi 15. aldar.
tírík sú, sem þessi mynd er úr, hcfir
sjálfsagt verið stór Maríubrík, með
röð af slíkum myndum og öðru
skrautverki. Á Þjóðminjasafninu er
til önnur mynd úr þessari „kostulegu“
brílc, „tíoðun Maríu“, og er hún jafn
stór að kalla.
VERÐLAUN
Þrenn verðlaun \ferða veitt fyfir
rjpttar ráðningar á Krossgátunni:
100 krónur, 50 krónur og 50 kr.
Ein verðlaun, 50 krónur, verða
veitt fyrir lausn á Bridge-þraut-
inni.
Ef fleiri rjettar ráðningar berast
verður dregið um hverjar skuli
veðlaun hljóta.
.Ráðningar sendist fyrir 5. jan.