Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1946, Blaðsíða 10

494
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
FORN ÍSLENSKUR ÚTSAUMUR
Grein sú, er hjer birtist, er tekin úr órsriti danska þjóð-
safnsins „Fra Nationalmuseets Arbejdsmark'' 1941. Er grein-
in eftir Gertie Wandel, sem talin er fróð um fornar hann-
yrðir og útsaum. Mun sjálísagt mörgum þykja niðurstöður
hennar merkilegar, þar sem hún talar um hinn foma hann-
yrðaskóla á Hólum.
í 2. deild Nationalmuseets er út- sýndar eins og myndvefnaður. Sams
saumaður dúkur frá miðöldum. Hann konar saumur er á mynduinum í
hefir geymst furðu vel; í miðju eru Bayeux-dúknum. Klœðafellingar eru
aðeins nokkrir þræðir slitnir og staf- táknaðar með einföldum saum, sem
ar það sennilega af því hve oft hann er ýmist ljósari eða dekkri heldur en
hefir verið brotinn saman. A honum ísaumurinn í kring. Á sama hátt eru
eru 9 hringfletir og í þeim myndir úr mannamyndirnar afmarkaðar. Mynd-
ævisögu Maríu meyjar: 1. Fæðing irnar koma mjög vel fram á hinum
Maríu, 2. Musterisganga Maríu, 3.
Trúlofun Maríu, 4. Boðunardagurinn,
5. Fæðing Jesú, 6. María og hjarð-
sveinarnir, 7. Hreinsun Maríu, 8.
Austurvegsvitringarnir, 9. Flóttinn til
Egyptalands.
í reitunum milli hringanna eru
skrautlegir krossar. Neðst eru hlutar
af 3 hringum með blaðskrauti. Og út-
saumuð umgjörð ey um dúkinn. 1
dúknum er óbleikjað gróft hörljereft
og er garnið tvöfalt bæði í uppistöðu
og ívafi, 2 og 2 þræðir saman. í dúk-
inn er saumað með tvinnuðum ullar-
þræði af 6 lituin: rauðum, ljós- eða
dökkbláum, gulum, grænum og brún-
um, og auk þess einföldum eða tvinn-
uðum hvítum hörþræði. Græni litur-
inn hefir á rjetthverfunni lifcast upp
svo að hann er bláleitur, en aðrir litir
hafa haldið sjer svo að segja alveg.
Andlit og hendur er saumað með
„keðju“-saum eða „korftur“-saum, og
konurnar hafa svolítinn rauðan blett
í kinnum. Alt annað er saumað með
nokkurs konar flatsaum,',sem vjer
Danir eigum ekkert nafn á, og líkist
mest baldýringu. Le Farcy kallar
þennan saum „covchure allemande“
og Therese Dillmont nefnir hann
„orientalskan“ saum. Þræðirnir liggja
allir utan á rjetthverfunni, og þekja
dúkinn algjörlega, svo að hann er til- Maríudúkurinn frá Reykjahlíð.
hvíta grunni, og hringfletirnir og fyll-
ingarsaumurinn setja samfelldan svip
á dúkinn, enda þótt myndirnar sje
hver annari mjög ólíkar. Þeim er öll-
um vel fyrir komið í hringflötunum
og vegna þess að þær fylla ekki út í
þá, er ýmislegt haft til uppfyllingar,
svo sem trje, blóm eða byggingar.
★
A skrá safnsins má sjá, að Scheving
prestur á Grenjaðarstað hefir sent
þennan dúk, og er hann kominn frá
kirkjunni að Reykjahlíð vfð Mývatn.
Slgfús Blöndal og Sigurður Sigtryggs-
son segja um hann: „sennilega íslensk-