Morgunblaðið - 31.10.1999, Blaðsíða 33

32 SUNNUDAGUR 31. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
+
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 31. OKTÓBER 1999 33
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
VIÐUNANDI
NIÐURSTAÐA
FLEST bendir til þess, að
niðurstaða sé fengin í sölu
á hlut ríkisins í Fjárfestingar-
banka atvinnulífsins hf. og að
sú niðurstaða sé vel viðunandi.
Samkvæmt þeim upplýsing-
um, sem birtust í Morgunblað-
inu í gær, er kominn fram á
sjónarsviðið hópur bjóðenda,
sem eru tilbúnir til að kaupa
hlut ríkisins í bankanum á
tæpa tíu milljarða. Frá sjónar-
hóli skattgreiðenda, eiganda
meirihluta hlutafjár í bankan-
um, er það góður kostur.
En jafnframt er augljóst, að
uppbygging þessa hóps bjóð-
enda gefur til kynna, að því
grundvallaratriði um dreifða
eignaraðild að bankanum, sem
Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra, lagði mikla áherzlu á í
umræðum um málefni bank-
ans síðustu tvo mánuði og
raunar almennt um banka-
kerfíð í samtali við Morgun-
blaðið fyi'ir tæpu ári, er full-
nægt á þann veg, að enginn
einn aðili verður með stærri
hlutdeild í bankanum en 4-7%.
Það er mikilvægt að sjö líf-
eyrissjóðir taka þátt í þessum
kaupum, sem tryggir að bank-
inn á sér mjög sterkan bak-
hjarl í eigendahópnum. Raun-
ar má telja nánast fullvíst, að
þessi viðskipti hefðu ekki kom-
izt á án atbeina lífeyrissjóð-
anna. Auk þeirra koma fjöl-
margir aðrir aðilar, bæði fyrir-
tæki og einstaklingar, að þess-
um kaupum.
I umræðum um sölu spari-
sjóðanna og Kaupþings á
hlutabréfum til Orca SA gagn-
rýndi Morgunblaðið sparisjóð-
ina og Kaupþing fyrir það
hvernig þessir aðilar stóðu að
sölu hlutabréfanna í FBA og
trufluðu þar með áform ríkis-
stjórnarinnar um einkavæð-
ingu bankanna. Gagnrýni
Morgunblaðsins beindist hins
vegar ekki að kaupandanum.
Forráðamenn Orca SA hafa
augljóslega átt mikinn þátt í
að finna þá lausn, sem nú ligg-
ur fyrir og má búast við, að í
framtíðinni komi þeir fram á
vettvangi bankans, sem ein-
stakir aðilar, sem falli með
eðlilegum hætti inn í hluthafa-
hóp bankans. Þess vegna má
ætla, að gott samstarf geti
tekizt á milli þeirra og hinna
nýju aðila, sem koma að bank-
anum.
Það skiptir miklu máli fyrir
bankann, að viðunandi niður-
staða hefur fengizt. Deilur á
borð við þær, sem staðið hafa
um hlutabréfín í FBA á und-
anförnum mánuðum, hafa
truflandi áhrif á rekstur allra
fyrirtækja, sem lenda í slíkum
deilum. Nú má búast við að
stjórnendur bankans geti ein-
beitt sér að því verkefni að
reka bankann, sem hefur þeg-
ar sýnt, að hann getur átt mik-
inn þátt í nauðsynlegum
breytingum í íslenzku við-
skipta- og atvinnulífi.
Nú þegar deilum um sölu
hlutabréfanna í FBA er vænt-
anlega lokið getur ríkisstjórn-
in snúið sér að því að huga að
öðrum áformum um einkavæð-
ingu, sem hafa verið á dagskrá
og snúa að Landsbanka og
Búnaðarbanka svo og að
Landssímanum. Deilurnar um
sölu hlutabréfanna í FBA
hljóta hins vegar að leiða til
þess að stjórnvöld doki við og
hugsi vel sinn gang áður en
næstu skref verða stigin. Það
er nóg að slíkar deilur hafa
orðið um sölu eins ríkisbank-
anna. Við eigum að læra af
þeirri reynslu og halda þannig
á málum, að meiri friður verði
um næstu áfanga á þessari
braut.
í þeim efnum er grundvall-
aratriði annars vegar að skatt-
greiðendur fái sanngjarnt verð
fyrir þessi fyrirtæki en hins
vegar að reglur verði settar
um dreifða eignaraðild að
bönkum á eftirmarkaði. Eftir
að tekizt hefur að tryggja
dreifða eignaraðild að FBA á
fyrsta stigi verður að ætla að
meiri skilningur muni ríkja á
nauðsyn þess, að slíkar reglur
verði settar sem tryggi dreifða
eignaraðild að bönkunum til
frambúðar.
Það er jafnframt mikilvægt
að ríkisstjórnin hefjist handa
um undirbúning að einkavæð-
ingu Landssímans. Þróunin á
fjarskiptasviðinu er mjög ör
og ríkiseignin á Landssíman-
um er að byrja að hamla þeirri
þróun. Við stjórnarmyndunina
komu fram vísbendingar um,
að einhver skoðanamunur
væri á milli stjórnarflokkanna
um þetta mál og að Framsókn-
arflokkurinn vildi fara sér
hægar en Sjálfstæðisflokkur-
inn. Það skiptir máli að úr
þeim ágreiningi verði leyst og
að hafízt verði handa um
einkavæðingu Landssímans á
næsta ári.
M: Finnst þér við vera
að missa þjóðsöguna?
G: Það er geysilega
vel meitluð og sallafín
alheimsintelligensía í
fólkinu nú á dögum,
og öll fyrirbæri tilver-
unnar eru skilin að, sortéruð og
tölusett niður í skúffur. Það, sem
ekki passar í skúffu, er sett í rusla-
tunnuna. Þjóðsagan hæfír yfírleitt
ekki neinni skúffu, hún er nefnd hé-
gilja, og svo er henni hent. En vera
má að skáldum og listamönnum,
sem fara eigin götur í smekk og
vali, þyki þjóðsagan góð og finni þar
lífsreynslu kynslóðanna, og líka list-
ina. Þetta undursamlega, fágaða
fomhjú, ég vona það tapist ekki.
Gott fólk
M: Líkaði þér vel á Seyðisfírði,
Gunnlaugur?
G: A margan hátt, já. Ég hændist
mikið að Guðmundi W. Kristjáns-
syni, úrsmið, því hann hafði áhuga
á alls konar fróðleik, vísindum, trú-
arbrögðum, bókmenntum og list-
um. Hann hafði mikil og góð áhrif á
mig og ég bý að því enn að hafa
kynnzt honum á þeim árum, þegar
maður var unglingur og var að mót-
ast innan í sálinni. Hann var mér
ákaflega góður og miðlaði mér af
þekkingu sinni. Hann var alveg
laus við freðýsuandlit gáfna-
ljósanna. Hann gaf mér mynda-
bækur með verkum eftir ýmsa
enska málara frá síðustu öld. Mér
hefur aldrei, hvorki fyrr né síðar,
verið gefið neitt, sem mér hefur
verið jafn kærkomið. Nú löngu síð-
ar finnst mér þessi
bókagjöf hafa verið
mesti viðburður lífs
míns. Ég get ekki far-
ið að telja upp fyrir
þig alla þessa lista-
menn, því þeir eru svo
margir. Það mundi fylla heila opnu
í bók. Og líklega eru þeir flestir
gleymdh- eða réttara sagt geymdir
bak við nýjar stefnur. Fæstir
þeirra hafa verið mikið þekktir ut-
an síns föðurlands.
Það er annars eftirtektarvert,
hvað tuttugasta öldin hefur verið
natin við að troða list nítjándu aldar
ofan í jörðina. Mér virðist það vera
óhæfa, líkt og að tala um snöru í
hengds manns húsi, að minnast á
nítjándu aldar list, hvað þá að láta í
það skína, að eitthvað markvert hafí
gerzt í listum síðustu aldar.
Aðeins einn listamann í bókum
Guðmundar vil ég nefna, það vai-
málarinn Henry Moore. Hann var
sem sagt alnafni myndhöggvarans
fræga og þykir mér leiðinlegt, að
svo vondur myndhöggvari og fræg-
ur skuli bera sama nafn og þessi
mikli, en gleymdi meistari. Hann
málaði landslags- og sjávarmyndir,
þær gátu minnt töluvert á fyrstu
myndir Monets. Það er heiður fyrir
báða.
Fyrir austan sá ég Nýjatesta-
mentið með myndum frá Grikklandi
og Landinu helga eftir málarann
Harper. Goðafræði Stolls. Bókina
Kristur frelsari vor og Islendinga
sögumar með myndum eftir norska
málarann Block. Svo voru myndir í
heldri manna húsum, þar slæddist
maður stundum inn með Guðlaugu,
fóstru minni, stundum með leik-
bræðrum, sem voru af heldra tag-
inu. Þar voru Kristján annar í Sönd-
erborgfangelsi eða Orustan við
Trafalgar. Ég þekkti strax Ijós-
myndir frá öðrum myndum og hafði
ekkert gaman af albúmum með
mannamyndum. En hápunkturinn
var kannski vindlakassar með mynd
af manni, sem hét Rembrandt, mér
féll hann jafnvel betur í geð en
myndimar á ávaxtadósum eða kaffi-
bæti. Og svo sá ég myndir eftir
Spánverjana í einhverri listaverka-
bók, sem ég fékk lánaða í bókasafn-
inu á Seyðisfirði. Það var ást við
fyrstu sýn.
Ég var stundum í sveit á sumrin.
Eitt sumar var ég á Hofí í Vopna-
firði hjá sr. Einari Jónssyni, pró-
fasti. Ég var stundum á engjum
langt frá bænum með öðru fólld og
þá borðuðum við og/lrukkum kaffi
undir berum himni. Ég man eftir að
einu sinni fann ég mynd í dagblaði,
sem notað hafði verið til innpökkun-
ar. Hún var af finnsku málverki og
á því var sýnt eitthvað af því sama
og umhverfinu, sem ég var í: fólk úti
á mörkinni, sem hvfldi sig að lokinni
máltíð. Þessi mynd hreif mig mikið.
Eitthvert lesmál var með myndinni
í blaðinu og þar var kastað fram
þeirri spurningu, hvenær íslenzkir
listamenn mundu velja sér svona
verkefni.
Á Hofi var stórt bókasafn og þar
voru til myndabækur með verkum
eftir stóru meistarana. Þar kynntist
ég Titian í fyrsta skipti.
M.
HELGI
spjall
REYKJAVIKURBRÉF
Laugardagur 30. október
FYRIR skömmu var opnuð
ný og glæsileg viðbygging
við verzlunarmiðstöðina í
Kringlunni. Fjárfestingin
mun hafa numið á.m.k.
tveimur milljörðum króna
og kannski verulega hærri
upphæð, ef allt er talið.
Hér er ekki einungis um að ræða viðbót við
Kringluna heldur er augljóst, að samhliða
eru verzlanir á þessu svæði að fá á sig nýj-
an og nútímalegri svip, sem vafalaust mun
hafa áhrif á verzlanir annars staðar og þá
ekki sízt við Laugaveginn.
Þótt um sé að ræða verulega fjárfest-
ingu í nýju verzlunarhúsnæði í Kringlunni
er bjartsýni þeirra, sem byggja verzlunar-
húsnæði eftir sem áður mikil vegna þess,
að framkvæmdir eru hafnar við nýja og
enn stærri verzlunarmiðstöð í Kópavogi.
Er augljóst, að mikil samkeppni verður á
milli þessara tveggja stóru verzlanamið-
stöðva og ekki ósennilegt að nýbyggingin
við Kringluna eigi að styrkja stöðu hennar
í samkeppni við nýja aðila. Þeir sem
byggja slíkar verzlunarmiðstöðvar hafa
bersýnilega trú á, að tími þeirra sé ekki
liðinn, heldur eigi þær þvert á móti mikla
framtíð fyrir sér. Ekki eru allir sammála
um það.
I nýrri bók eftir Lester C. Thurow,
heimskunnan prófessor við MIT-háskólann
í Bandaríkjunum, sem nefnist „Building
Wealth - The New Rules for Individuals,
Companies and Nations in a Knowledge-
Based Economy" fjallar höfundur á afar at-
hyglisverðan hátt um vandamál fyrirtækja,
sem starfa á gömlum grunni við að aðlaga
sig nýjum aðstæðum og nýrri tækni og
bendir á, að stundum geti þau ekki tekið
upp nýja tækni og vinnuaðferðir án þess
beinlínis að kippa fótunum undan þeirri
starfsemi, sem fyrir var. Að þessu leyti hafi
ný fyrirtæki ákveðið forskot á þau, sem fyr-
ir eru. I þessu sambandi bendir hinn
bandaríski prófessor á, að ellefu af tólf
stærstu fyrirtækjum í Bandaríkjunum um
síðustu aldamót verði ekki til um þessi alda-
mót. Eina fyrirtækið, sem hefur lifað öldina
af er General Electric.
Raunar telur Lester C. Thurow, að hið
sama eigi við um ríki. Hann bendir á, að
Bretland, sem var mesta stórveldi heims á
síðustu öld, bæði pólitískt og efnahagslega,
hafi ekki náð að laga sig að breyttum að-
stæðum og telur að Japan eigi við svipuð
vandamál að stríða nú. Japanir hafi náð
mikilli færni í að tileinka sér og hagnýta
tækni og vinnubrögð annarrar iðnbylting-
arinnar eftir heimsstyrjöldina síðari en það
hafi komið skýrlega í ljós á þessum ái'atug
að þeiri eigi í erfiðleikum með að laga sig að
kröfum þriðju iðnbyltingarinnar, sem
standi nú yfir.
Ein mesta breytingin, sem leiði af þriðju
iðnbyltingunni getur vel orðið að mati pró-
fessorsins í smásöluverzlun. Hann bendir á,
að fyrsta iðnbyltingin hafí leitt til þess, að
þjóðir heims hafí ekki verið eins háðar
landbúnaði og þær voru í átta þúsund ár
þar á undan og þriðja iðnbyltingin geti vel
orðið til þess að breyta þeirri fimm þúsund
ára gömlu venju að fara í næstu búð til þess
að kaupa nauðsynjar. Netsala hafi tífaldast
á hverjum fimm árum. Það verði alltaf
ódýrara að kaupa góðar vörur með milli-
göngu Netsins heldur en með venjulegum
verzlunarferðum vegna þess, að Netið
krefjist ekki fjárfestinga í dýru verzlunar-
húsnæði, miklum vörubirgðum eða fjölda
starfsmanna til þess að þjóna viðskiptavin-
inum.
Lester C. Thurow segir, að hin nýja
tækni auðveldi litlum fyrirtækjum mjög
að keppa við risa í smásölu á borð við Wal-
Mart verzlunarkeðjuna, sem er hin
stærsta í heimi og leggur nú undir sig
hverja verzlunarkeðjuna á fætur annarri í
Evrópu. Hann bendir á, að það verði ekki
hægt að ráða við Wal-Mart með hefð-
bundnum aðferðum. Hins vegar hafi það
fyrirtæki fjárfest of mikið í þeim verzlun-
arháttum til þess að það geti leyft sér að
hafa forystu um hina nýju. Viðskiptavinir
Wal-Mart yrðu þeir fyrstu til að flytja sig
yfir til hinna nýju og ódýrari rafrænu
verzlana á Netinu. Verst af öllu fyi-ir Wal-
Mart væri þó það, að viðskiptavinunum
væri trúandi til að heimsækja verzlanir
Wal-Mart, skoða vörurnar en kaupa þær
svo á Netinu. Þessi þróun yrði til þess að
Wal-Mart yrði að loka þúsundum verzl-
ana. Fyrirtækið yrði að taka á sig millj-
arða kostnað vegna þeirra lokana. Launa-
bónusar starfsmanna mundu hverfa. Ef
hins vegar Wal-Mart færi af krafti inn í
netverzlun mundi fyrirtækið taka við-
skiptavini frá sjálfu sér. Ef fyrirtækið
horfi til skemmri tíma hagnist það meir á
því að halda sig við hina gömlu verzlunar-
hætti. I samræmi við þetta hafi Wal-Mart
nýlega sett upp netverzlun en gætt þess
að hafa verðlag þar hærra en í hinum
hefðbundnu verzlunum. Þó sé alveg ljóst,
að forskot netverzlana byggist á því að
kostnaður sé minni og þess vegna geti
verð verið lægra.
Höfundur bókarinnar segist nýlega hafa
fengið í hendur skýrslu, þar sem því sé
spáð að á næstu tíu árum muni helmingi
allra smásöluverzlana í Bandaríkjunum
verða lokað. Honum finnst sú spá ganga
nokkuð langt en segir að það sé enginn
vafi á því, að þróunin stefni í þennan far-
veg.
Netverzlun er að mati Lester C. Thurow
einungis ein af mörgum grundvallarbreyt-
ingum, sem eiga eftir að verða í þjóðfélags-
háttum okkar vegna hinnar nýju tölvu- og
fjarskiptatækni. Alþjóðavæðingin leiði til
fleiri viðskiptaferða en fjarfundatæknin
dragi úr viðskiptaferðum. Á hvoru sviðinu
verða áhrifin meiri? Þurfum við á að halda
fleiri eða færri hótelum, flugvöllum, flugfé-
lögum, leigubílum? Á hvorn hestinn veðja
fjárfestar?
Prófessorinn bendir á að samskipti um
tölvupóst leiði til grandvallarbreytinga í
stjórnun. Það skiptir ekki lengur máli, hvar
samstarfsmaðurinn er staðsettur eða
staddur. Þörfin fyrir hefðbundnar höfuð-
stöðvar fyrirtækja breytist. Fólk geti unnið
við tölvu heima hjá sér. Hvaða áhrif hefur
það á þörfina fyrir skrifstofuhúsnæði?
Hvaða áhrif hefur það á leiguverð atvinnu-
húsnæðis? Eða efnahag þeirra, sem eiga
fasteignir?
En um leið bendir Lester C. Thurow á,
að þótt fólk geti unnið heima hjá sér sé ekki
víst að það vilji vinna heima hjá sér. Þeir,
sem hafi prófað slíkt telji það vera mjög
einangrandi. Manneskjan vilji ekki vera
einbúi. Fólk vilji starfa saman á vinnustað.
I þessu sambandi er ekki úr vegi að geta
þess, að Morgunblaðið hefur reynslu af að
hafa blaðamenn í fóstu starfi, með aðsetri
bæði í Frakklandi og í Bandaríkjunum svo
og utan höfuðborgarsvæðisins. Þótt aug-
ljóst sé að þeir blaðamenn geta ekki unnið
öll verk er reynslan sú, að þeir geta auð-
veldlega unnið fjölmörg störf, sem unnin
eru á ritstjórn blaðsins, án þess að búsetan
skipti þar nokkru máli.
Áhrif þessarar þróunar eru margvísleg
að dómi hins bandaríska prófessors. Hann
bendir á, að útivistarverzlun, sem staðsett
sé í dreifbýli í Maine í Bandaríkjunum,
L.L.Bean, geti selt útivistarvörur til Japans
fyrir mörg hundruð milljónir Bandaríkja-
dala án þess að opna nokkru sinni verzlun í
Japan. Hin nýja tækni geri fyrirtækinu
kleift að komast fram hjá ýmiss konar
hindrunum í Japan, svo sem lögum, sem
banni stórverzlanir eða þeim vandamálum,
sem upp koma við að finna rétta staðsetn-
ingu fyrir verzlun þar í landi.
Sama tækni leiði til grundvallarbreytinga
á öðrum sviðum þjóðlífsins svo sem í
menntun. Thurow bendir á, að það sé hæp-
ið, að nokkrir háskólar geti skarað fram úr
fremstu háskólum heims, Harvard og fleiri.
slíkum, í hefðbundnu háskólanámi en hins
vegar sé vel hugsanlegt að aðrir geti náð
forystunni í fjarkennslu í háum gæðaflokki.
Þessar hugleiðingar hins heimskunna
prófessors við MIT eru umhugsunarefni
íyrir fólk hvar sem er í heiminum og þar á
meðal fyrir okkur Islendinga, sem eigum
við að stríða vandamál, sem óhjákvæmilega
leiða af ýmiss konar breytingum á þjóðfé-
lagsháttum en netvæðingin getur átt þátt í
að leysa úr.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Vetrarlegl við Vífílfell
Eru nýjar
verzlunar-
miðstöðvar
fortíðarfyrir-
bæri?
ÞAÐ ER ALEITIN
spurning, þegar
sjónarmið Lester C.
Thurow eru hug-
leidd, hvort bygging
nýrra verzlunarmið-
stöðva heyri í raun
og vera til liðnum
tíma. Auðvitað má segja, að það séu nokkr-
ar ýkjur, þegar við horfum til líðandi stund-
ar, en eru það ýkjur ef við horfum til næstu
10-15 ára? Á örfáum árum hefur þróun
Netsins orðið til þess að gjörbreyta sam-
skiptaháttum fólks. Tölvupóstkerfið hefur
fækkað bæði símtölum og fundum og á eftir
að gera í ríkara mæli eftir því, sem fleiri
taka þessa tækni í notkun. Þeir sem þegar
hafa tekið þessa tækni í notkun munu smátt
og smátt læra að nýta hana til fullnustu.
Það er alveg augljóst, að bankastarfsemi
mun á næstu árum færast í æ ríkara mæli á
Netið. Netbankinn, sem Sparisjóður
Reykjavíkur og nágrennis opnaði fyrir
skömmu, er áreiðanlega framtíðin. Það er
miklu þægilegra fyrir fólk að stunda banka-
viðskipti sín heima hjá sér heldur en að
leggja leið sína í banka. Og það skiptir ekki
máli, hvort bankinn er staðsettur á íslandi
eða í einhverju öðru landi eins og t.d. á Ca-
yman-eyjum, þar sem nú er fimmti öflug-
asti bankakjarni í heimi og Islendingar
þegar farnir að eiga viðskipti við.
Fjarkennslan, sem er að ryðja sér til
rúms á öllum skólastigum á eftir að stór-
aukast. Fjarfundatæknin á eftir að koma
sér vel fyrir okkur Islendinga. Lands-
byggðarfólk þarf ekki lengur að leggja á sig
dýr og erfið ferðalög til Reykjavíkur. Það
getur átt nauðsynleg samskipti við aðra
með tölvupósti og fjarfundatækninni.
Verzlun landsmanna mun i vaxandi mæli
færast á Netið. Það blasir t.d. við, að það er
auðvelt að stunda verzlun með margvísleg-
an tækjabúnað, heimilistæki, sjónvörp,
tölvur og annað slíkt á netinu. Þar er hægt
að sýna myndir af vörunni ásamt nákvæm-
um upplýsingum um hana af því tagi, sem
neytendur þurfa á að halda. Þörfin fyrir
stórt verzlunarrými, þar sem þessum vör-
um er stillt út hverfur að verulegu leyti.
Þannig mætti lengi telja.
Þegar hugað er að þessum nýju viðhorf-
um fer því fjarri, að sú spurning sé út í hött,
hvort hin mikla fjárfesting í verzlunarhús-
næði á höfuðborgarsvæðinu, sem nú stend-
ur yfir, sé fjárfesting í liðnum tíma og hvort
ef til vill hefði verið skynsamlegra fyrir þá
fjárfesta að huga að uppbyggingu netverzl-
ana í stað hefðbundins verzlunarhúsnæðis.
Það er athyglisvert í þessu sambandi, að
fyrirtæki á borð við KEA, sem er að reyna
að ná fótfestu á matvörumarkaðnum í
Reykjavík, skuli taka ákvörðun um að
byggja upp hefðbundnar verzlanir á höfuð-
borgarsvæðinu í stað þess að ryðja sér
braut í hinum nýju verzlunarháttum og ná
þar með hugsanlega ótvíræðu forskoti á
keppinauta sína að nokkrum áram liðnum.
Það er eftir því tekið, að hvorki Baugur né
Kaupás hafa að nokkru marki hafið við-
skipti á Netinu og ráða þar vafalaust svipuð
sjónarmið og áður var vikið að hjá Wal-
Mart. KEA á hins vegar ekki þeirra hags-
muna að gæta, alla vega ekki á suðvestur-
horni landsins, að með meiri framsýni hefði
fyrirtækið getað tekið nýja forystu í verzl-
un, sem enginn hefur enn sýnt viðleitni til
svo nokkra nemi.
Markviss
stefna
ÞAÐ ER AUG-
ljóst, að netvæðingin
getur átt mikinn
þátt í að leysa úr
margvíslegum þjóðfélagslegum vandamál-
um, sem lengi hafa hrjáð okkur Islendinga
vegna búsetu fámennrar þjóðar í stóra
landi. Netvæðingin getur átt mikinn þátt í
að jafna búsetuskilyrði í landinu og lífskjör
fólks.
Netvæðingin getur augljóslega jafnað
þann aðstöðumun, sem nú er varðandi
menntun eftir því hvar fólk býr á landinu.
Með markvissri uppbyggingu fjarkennslu,
sem þegar er hafin er hægt að draga mjög
úr þessum aðstöðumun. Jafnframt verður
framhaldsnám ódýrara fyrir nemendur á
landsbyggðinni og gerir þeim kleift að búa
áfram í heimahúsum í stað þess að flytjast
til annaraa byggðarlaga til þess að geta
stundað nám. Það á augljóslega að leggja
stóraukna áherzlu á uppbyggingu fjar-
kennslu, sem getur orðið lykilatriði í að
jafna aðstöðu landsbyggðar gagnvart þétt-
býli.
Uppbygging netverzlunar getur líka átt
mikinn þátt í að jafna búsetuskilyrðin í
landinu. Landsbyggðarfólk þarf enn að
leita til höfuðborgarsvæðisins um kaup á
vöru og þjónustu. Það gefur augaleið að
markviss uppbygging netverzlunar dregur
mjög úr þörf fólks til þess að ferðast til
Reykjavíkur í þessu skyni. Jafnframt má
ganga út frá því sem vísu að verðlag verði
mun jafnara, þótt alltaf verði einhver mun-
ur á flutningskostnaði.
Uppbygging fjarskiptatækninnar, sem
auðveldar fólki á landsbyggðinni öll sam-
skipti við þjónustumiðstöðvar á höfuðborg-
arsvæðinu eða í öðru þéttbýli, skiptir líka
miklu máli. Netvæðing heimila í hinum
dreifðu byggðum og sveitum gjörbreytir
aðstöðu fólks til þess að notfæra sér þjón-
ustu og afla upplýsinga.
Stjórnvöld hafa þegar lagt línur um
þessa uppbyggingu en það er ástæða til að
leggja stóraukna áherzlu á hana, sem lykil-
þátt í nýrri byggðastefnu, sem getur gjör-
breytt aðstöðu fólks í hinum dreifðu byggð-
um á fyrsta áratug nýrrar aldar.
Þau viðhorf, sem Lester C. Thurow hef-
ur lýst og hér hefur verið vitnað til, eru
umhugsunarefni fyrir forystumenn fyrir-
tækja jafnt sem þá stjórnmálamenn, sem
til forystu hafa valizt. Við íslendingar er-
um einhver tölvuvæddasta og netvæddasta
þjóð í heimi. En þróunin á þessu sviði er
ótrúlega hröð og það er ekki lengur neitt
efamál, að framtíðarhagur þjóðarinnar
byggist á því hversu fljótir við verðum að
aðlaga okkur nýjum hugsunarhætti og
nýrri tækni.
„Það er áleitin
spurning, þegar
sjónarmið Lester
C. Thurow eru
hugleidd, hvort
bygging nýrra
verzlunarmið-
stöðva heyri í
raun og veru til
liðnum tíma. Auð-
vitað má segja, að
það séu nokkrar
ýkjur, þegar við
horfum til líðandi
stundar, en eru
það ýkjur ef við
horfum til næstu
10-15 ára?“