Morgunblaðið - 31.10.1999, Blaðsíða 30

30 SUNNUDAGUR 31. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
---'—
ÍJPPf&i
Morgunblaðið/Kristinn
MYLUHf

TÆKIFÆRIN SNUAST UM
STÖÐUGAR BREYTINGAR
vmsnm/HVDmuiíF
Á SUNNUDEGI
► Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim fjörutíu árum sem liðin
eru síðan að hjónin Kristinn Albertsson og Dýrleif Jónsdóttir opnuðu
bakarí í Álfheimunum. í dag heitir fyrirtækið Myllan - Brauð hf., sem
hefur afar sterka stöðu á /slenskum markaði og er nú að þreifa fyrir
sér vestan hafs. Morgunblaðið hitti í vikunni Kolbein Kristinsson,
framkvæmdastjóra fyrirtækisins, og spjallaði við hann um gang máia.
Eftir Guðmund Guðjónsson
OLBEINN er fæddur í
Reykjavík 11. nóvember
1952. Hann er stúdent frá
VÍ og fór síðan til við-
skiptafræðináms í HÍ, en rak sam-
hliða bókaverslun afa síns við hlið
Álfheimabakarísins. Árið 1977
hætti Kolbeinn hins vegar með
bókaverslunina og hóf að reka bak-
arí föður síns ásamt Jóni Alberti
bróður sínum. Eiginkona hans er
Margrét Waage og eiga þau þrjár
stelpur á aldrinum 12 til 23 ára.
Fjörutíu ár eru kannski ekki
meira en hálf mannsævi, en ótrú-
lega miklar breytingar hafa orðið í
framleiðslu- og verslunarháttum á
Islandi á þeim tíma. Þetta hafa ver-
ið umbrotatímar. í þá daga, er for-
eldrar Kolbeins stofnuðu fyrirtæk-
ið, sá Reykjavíkurborg um að
skipta borginni niður í hverfi.
Hverju hverfi var ætluð helsta
þjónusta og í verslun var um að
ræða nýlenduvöruverslun, mjólkur-
búð, fiskbúð og bakarí. Þetta var
fyrir tíma stórmarkaða og borgar-
búar versluðu hver í sínu hverfi.
Útsöluverð vöru var ákveðið, þetta
var tími svokallaðra vísitöluvara.
Það var mikið að gera hjá bökur-
um, ekki síst í Álfheimabakaríi, því
brauð og kökur seldust eingöngu í
bakaríum í þá daga og Álfheimarn-
ir voru stórt og mikið hverfi.
Kolbeinn segir að faðir hans hafi
á margan hátt verið mikill frum-
kvöðull. Árið 1965 hafi hann t.d.
verið hvatamaður að stofnun fyrir-
tækis, ásamt tveimur öðrum bökur-
um, sem miðaði að því að baka
brauð fyrir bakarí þannig að þau
hefðu meiri tíma til að sinna köku-
bakstri. „Það skorti bæði tæki og
tíma hjá bökurum til að baka kök-
ur, en þrátt fyrir það vildu þeir ekki
kaupa brauðin af Kristni og félög-
um, en hann venti þá sínu kvæði í
kross og varð fyrstur til að selja
brauð í matvöruverslanir. Þá varð
sú bylting sem enn byggir á,‘.‘ segir
Kolbeinn.
Á þessum árum var fyrirtækið í
Auðbrekku í Kópavogi, en árið 1977
var öll starfsemin flutt þaðan og í
Skeifuna 11. Árið 1989 flutti fyrir-
tækið síðan í Skeifuna 19 og er þar
enn. Þá keypti fyrirtækið sína
fyrstu „sjálfvirku brauðalínu", sem
einnig markaði mikil tímamót hjá
því.
Kolbeinn segir að fleira sem setji
Kristin heitinn á bekk með frum-
kvöðlum sé þess virði að minnast á,
t.d. hafi hann staðið að því að stuðla
að tengslum við bakara á Norður-
löndunum. „Með þeim tengslum
komu nýjar uppskriftir af brauðum
og gömlu vísitölubrauðunum var
rutt úr vegi. Þá var Kristinn fyrst-
ur til að kaupa sitt hráefni beint að
utan og það stuðlaði bæði að betri
framleiðslu og lægra verði. Hér var
í kjölfarið starfrækt um tíma heild-
verslun með hráefni fyrir bakarí.“
Bakað á staðnum
Kolbeinn segir að Myllan reki
hvorki bakarí né kaffihús, heldur sé
framleitt fyrir matvöruverslanir og
hótel, sem sagt stærri einingar. Nú
til dags snúist flest um að baka vör-
una eins seint og kostur er, áður en
neytandinn neytii- hennar. Myllan
hafði forgöngu um þetta fyrirkomu-
lag hérlendis, en það er upprunnið í
Evrópu og er að færast yfir á
Bandaríkin. Kolbeinn segir stefn-
una kallaða „Bake off‘ á ensku.
„Við fórum inn í stórmarkaðina
með bakaríið upp úr 1980 og í dag
eru flestar okkar vörur þar bakaðar
á staðnum eins og t.d. í Nýkaupi á
Eiðistorgi. Við erum einir með
þetta á Islandi og höfum þróað það
þannig að við erum nú í fararbroddi
í heiminum. Á hinn bóginn er mark-
aðurinn á Islandi lítill í samanburði
við önnur lönd og við teijumst því
afar lítið fyrirtæki í þeim saman-
burði. Markaðurinn er svo lítill
hérna að iðulega er ekki pláss fyrir
nema eitt fyrirtæki til að veita inn-
flutningi samkeppni. Það á ekki
einungis við um okkar grein, heldur
margar greinar.
Á sama tíma er stefnan í Evrópu
og víðar greinilega í þá veru að fyr-
irtækjum fækkar og þau stækka
með samruna. Eg spái því að innan
fárra ára verði örfá risafyrirtæki
ráðandi á matvælaframleiðslu-
markaðinum í Evrópu og þaðan
mun tæknin berast til Bandaríkj-
anna, sem það er raunar þegar
byrjað að gera. Þá verður þetta
meira og minna í þessum „Bake
off‘-stíl.
Tæknin er orðin þannig að fram-
leidd er fryst óbökuð vara sem sett
er í tölvustýrðan ofn sem byrjar á
að afþíða og síðan bakar hann vör-
una. Baksturinn fer fram á staðn-
um þar sem varan er keypt eða
hennar er neytt. Þessi ferill tryggir
hámarksgæði vörunnar."
Hvar standið þið í slíku ölduróti
og hvar standa minni bakarar?
Ef ég nefni fyrst minni bakarana,
þá gætu þeir þurft að breyta eitt-
hvað um áherslur og sérhæfa sig og
raunar eru þegar nokkur brögð að
því. Sumir hafa bætt heitum brauð-
mat við þjónustu sína, aðrir hafa
farið í konfektgerð og enn aðrir
hafa bætt kaffihúsarekstri við sína
línu. Menn finna sér þannig ein-
hverja sérstöðu til að laða að. Hvað
okkur í Myllunni varðar þá höfum
við keypt hlut í bandarísku fyrir-
tæki sem rekur nokkrar bakaríis-
kaffihús í Boston. Það er lítið fyrir-
tæki, en ört vaxandi.“
Segðu okkur eitthvað frá þessu
fyrirtæki í Boston og markmiðum
ykkar þar ytra.
„Það heitir Carberry’s og við eig-
um nú 30% hlut. Það er með þrjá
útsölustaði í Boston og er í örum
vexti. Við komum þarna á vettvang
með okkar þekkingu og reynslu og
staðsetningin býður upp á mikla
möguleika. Við erum með þessu að
hugsa um að auka heildsöluna
þarna og það eru spennandi tæki-
færi. Varðandi markmið þá höfum
við sett okkur þriggja ára áætlun.
Veltan á fyrirtækinu nú er 3,5 millj-
ónir dollara, en á þessum þremur
árum ætlum við að koma henni yfir
10 milljónir. Hlutir breytast svo
fljótt nú orðið að okkur finnst ekki
vanta markmið til lengri tíma.“
En hvað með vöxt og viðgang hér
heima?
„Eins og ég kom inn á áðan, þá
er ísland lítill markaður og með því
að færa út kvíarnar til Bandaríkj-
ana og fá aukið rými líður okkur
betur. En tækifærin hér heima snú-
ast í kring um þessar stöðugu
breytingar sem hafa verið og verða
eflaust áfram. Sú nýjasta sem
nefna má er vaxandi hlutur bensín-
stöðva í sölu matvæla. Þegar öll
innlend framleiðsla er skoðuð er
Myllan líklega með 45-50% mark-
aðshlutdeild. Þegar innflutningur
er meðtalinn er talan líklega 40-
45%. Þetta eru þó áætlanir, því
nægar upplýsingar um markaðinn
liggja ekki fyrir. Hvort við getum
aukið þetta fer mest eftir þróun
mála.“
Halda sig við matvælafyrirtækin
Geta menn ekki verið rórri í mat-
vælaframleiðslu en öðru með tilliti
til efnahagssveiflna?
„Því hefur verið fleygt að menn
eigi að halda sig við matvælafram-
leiðslu, ástandið verði aldrei svo
slæmt að fólk hætti að borða. En
hvað er öruggt og hvað ekki? Við
erum þrátt fyrir okkar stöðu aðeins
með tvo afgerandi viðskiptavini í
dag og þetta er aldrei öruggara en
svo að ef menn standa sig ekki í
stykkinu og bæta sig stöðugt þá
verða þeir einfaldlega undir.
Dæmi um hvað ástandið getur
verið fljótt að breytast er þegar við
keyptum Samsölubakaríið. Eins og
ég kom inn á áðan þá er stundum
aðeins pláss fyrir eitt fyrirtæki til
að keppa við innflutning og á sínum
tíma voru þarna tvö fyrirtæki sem
keppt höfðu óvenju grimmt um
markaðinn. Samsölubakaríið fór
síðan dálítið halloka og viðræður
um kaup okkar á fyrirtækinu fóru í
gang. Samningar náðust, en sam-
keppnisyfirvöld úrskurðuðu að það
mætti ekki eiga sér stað.
„Við erum
einir með
þetta á ís-
landi og höf-
um þróað það
þannig að við
erum nú í far-
arbroddi í
heiminum.“
Þetta var alveg rosalega mikið
mál og hefði verið hálfgerður
dauðadómur yfir okkur ef slíta
hefði átt fyrirtækin í sundur hálfu
ári eftir samrunann. Þetta tók
næstum úr okkur allan kraft, en á
endanum fékk samruninn að standa
og flest af því sem ég sagði sam-
keppnisyfirvöldum að myndi koma í
kjölfarið, m.a. aukinn innflutningur
og að minni bakarí myndu taka við
sér og eflast, hefur gengið eftir.“
Og hvernig gengur svo núna og
hvað ber framtíðin í skauti sér?
„Það gengur mjög vel. Þetta er
búið að vera mjög gott ár. Veltan í
ár nálgast 1,5 milljarð. Það er mikil
og góð aukning og hagi’æðingin
sem við náðum með samruna við
Samsölubakaríið hefur náð að skila
sér. Ef ég lít til framtíðar þá er út-
litið mjög gott. Þetta hefur alla tíð
verið fjölskyldufyrirtæki og nú um
stundir á fjölskyldan 86% á móti
14% sem fyrirtæki, hlutabréfa- og
lífeyrissjóðir eiga. í framtíðinni er
stefnt að því að setja fyrirtækið á
hlutabréfamarkað. Líklega á næsta
ári.“
fslendingar ekki mikil
brauðþjóð
Kolbeinn segir að íslendingar
séu ekki sérlega mikil brauðþjóð,
a.m.k. miðað við margar af ná-
grannaþjóðum okkar. Brauð sé
ódýr og hollur matur og ætti þess
vegna að vera stærri þáttur í okkar
neyslu.
„Brauðneysla er oft ákveðinn
kúltúr. Brauðneysla getur jafnvel
tengst trúarbrögðum. ísland er að
því leyti sérstakt varðandi brauð-
neyslu, að hér hefur ekki verið
ræktað korn til brauðgerðar. Er-
lendis hefur ætíð, þar til á seinni
árum, verið skjaldborg um korn-
ræktina og brauðin bökuð úr
heimaræktaða korninu. Brauðgæð-
in hafa þannig farið eftir skilyrðum
á hverjum stað og þannig verið
minni eftir því sem norðar hefur
dregið á hnettinum. Kannski má
segja að okkar gæfa hér í norður-
höfum hafi verið að korn var ekki
ræktað og því höfum við alltaf get-
að keypt inn besta mögulega hrá-
efnið til brauðgerðar og þess vegna
hafa brauð verið góð á Islandi, betri
en víða annars staðar.
Þetta er nú að breytast með opn-
un markaða í Evrópu og víðar. En
vegna skorts á hefð hafa markaðs-
málin á íslandi alltaf snúist um að
ná hylli neytenda og þar hefur ver-
ið samkeppni frá ýmsum aðilum
með skyldar vörur. Brauðneysla er
nokkuð skorðuð hér á landi, en nýj-
ungar sem koma og tengjast
breyttum neysluvenjum ganga iðu-
lega mjög vel og bætast við neysl-
una í stað þess að hún dragist sam-
an á öðrum sviðum.“
Sérðu fyrh' þér einhverjai' frek-
ari breytingar á neysluvenjum ís-
lendinga?
„Tilbúinn matur er framtíðin í
neysluvenjum hér. íslendingar eru
afar nýjungagjamir, ekki síst í
matargerð og kúltúr ýmissa þjóða í
matargerð býður upp á mikla
brauðneyslu. Ég get nefnt ítalska
og indverska matargerð sem dæmi,
en báðar eiga sér nú áhangendur
hér á landi og þeim fer vafalaust
fjölgandi. Einn liður í framtíðar-
dæminu er að fylgjast grannt með,
sem endranær, við höfum allar göt-
ur gætt þess að fylgjast vel með
straumum og stefnum í þessari
grein okkar.“