Andvari - 01.01.1913, Page 157

Aukið landnám.
95
sig margt manna, og hvert heimili þurfti stórt verk-
svið. Búendur liöfðu þrælum á að skipa og seinna
frjálsu verkafólki, eftir þörfum, sem vann fyrir lítið
kaup. Þá var hægra að nálgast gæði landsins, og
hagnýta að miklu leyti landkosti jarðanna, þótt stórar
væru. Og þótt þá væri hægt að búa stórt, er engin
furða. Heimilisskipulagið krafðist þess. Samt er
vafasamt, hvort þá hefir verið búið betur í landinu
en nú er gert, — út í þá sálma ætla eg ekki að fara
hér. En hitt er víst, að þá og lengi fram eftir öldum
lifðu fleiri af landbúnaði í sveitunum en nú.
Við bíðum ekki eftir þvi, að búskapurinn færist
aftur i fornt horf, og verkafólk fáisl fyrir jafnlágt
kaupgjald sem fyrmeir gerðist. Slíkt er óhugsanlegt.
Og nú, þegar heimilin eru orðin fólksfá, en býlaskipt-
ingin i landinu með líku sniði og á landnámstíð og
mikið af landinu liggur ónotað, sem betur skal bent
á, þá getum við ekki lengi áhyggjulausir og aðgerða-
lausir setið hjá, án þess að reyna að ráða bót á þessu.
Lönd jarðanna eru ómæld, enginn veit, hve mik-
ið land liggur ónotað, en eg þori að áætla, að það
skifti þúsundum hektara. Og þetta á sér stað á
sama tíma, sem fólkið flytur sig burtu úr sveitunum,
vegna þess að býli vantar fyrir fjölskyldur.
Það er svo fjarri því, að skortur sé á beitijurt-
um yfir þann tíma árs, sem jörð er snjólaus, að ef til
dæmis eru tekin heiða- og afrjettalönd Þingeyjar og
Norður-Múlasýslna, þá verður naumast séð á haustin,
að sauðfje hafi gresjað þar alt sumarið; megnið af
gróðrinum stendur óbitinn, — svo mikil er víðátta
landsins og gróðurmagnið. í þessum þremur sýslum
mun þó vera um 155 þús. sauðfjár. En eg hygg það
eigi of mælt, að þessi beitilönd geti borið sumarlangt