Andvari - 01.01.1913, Blaðsíða 148
86
Aukið landnám
í sveitunum hefir fólkinu fækkað síðan um 1870, og
þótt fækkunin nemi ekki miklu allra síðustu árin,
mun hún þó enn eiga sér stað.
Álit manna er, að á gullöld íslendinga, eða þeg-
ar landið var kallað fullnumið, hafi landsmenn verið
um 120 þús. að tölu. Hversu inargt sem fólkið
annars heíir verið um það bil, þá bjó það alt í
sveitunum og lifði af landbúnaði. Sjávarútvegur var
að vísu jafnframt stundaður af sumum, en þá voru
hér engar borgir né sjávarþorp. Fræðimenn álíta, að
landsmenn hafi verið um 100 þús. á 13. öld, og á
sama tíma hafi landsmenn í Noregi verið 250 þús.,
í Svíþjóð 300 þús. og í Danmörk 500 þús. Og hefðu
nú þessi hlutföll milli íbúatölu landanna haldist lilið
breytt fram á þenna dag, ættu landsmenn nú að vera
1 millíón eða þar um bil. En því miður hefir ham-
ingjuhjól þjóðarinnar eigi oltið svo vel um dagana,
að þjóðfélagið hafi nú svo marga liðsmenn fram að
telja. Nú er svo komið, að fólkið er helmingi færra
í sveitunum en áður hefir búið þar llest.
Eg ætla ekki að rekja hér orsakir til þessa.
Allir eiga aðgang að sögunni, og hún sjmir, að linign-
unartímabil þjóðarinnar var bæði langt og strangt,
stóð yfir í margar aldir. Osljórn, kúgun, hallæri,
drepsóttir og fáfræði lcreptu að á alla vegu og löm-
uðu dáð og dug og alla menning. Fólkinu fækkaði.
Strjálbygðin jók á erfiðleikana. Fólkið vandist á að
tjalda til einnar nælur, láta sér alt nægja, ef svo
mætti að orði kveða, svo sem t. d. það, að lifa af
óræktuðu landi.
Enda þótt landkostir liafi verið meiri á land-
námstíð og þar næst á eftir, lieldur en þeir eru nú