Andvari - 01.01.1913, Page 137
Samband Danmerkur og íslands
75
ú alls eigi við á íslandi. Sakir þess, að íslendingar
hafa sniðið alla þjóðfélagsskipnn sína eflir danskri
íyrirmynd, þá hefir öll stjórn íslands orðið miklu dýr-
ari en hún hefði orðið, ef þeir hefðu farið að dæmum
annara þjóða og sniðið sér stakk eftir vexti.
4. Gœzla fiskiveiðarcttar. Danmörk hefir á hendi
gæzlu fiskiveiðaréttar í landhelgi íslands. Petta telja
inenn íslandi mesta liag. En þessu fylgir eðlilega
sú alleiðing, að Danir, Færeyingar og aðrir þegnar
Danakonungs hafa alveg sama rétt til fiskiveiða í
landhelgi íslands eins og íslendingar sjálfir. Auð-
vitað ættu íslendingar (sjálfir) að hafa þessa gæzlu
á hendi, því »sjálfs er liöndin hollust«. Þeim ætti
eigi að vera það ofvaxið. Það mundi og efla traust
þeirra á fraintíð þjóðarinnar. Og í það er eigi lítið
varið.
5. Lánlöknr. Sakir sambandsins hafa íslend-
ingar á síðari árum lánað fé hjá Dönum. Fyrsta
lántakan var hein afleiðing af heimsókn konungs árið
1907. Ráðherra íslands tók lán úr rikissjóði Dana tll
þess að borga kostnaðinn við móttöku konungs. Síð-
an hafa íslendingar tekið lán hjá Dönum undir ýmsu
yíirskini. Margir lelja lántökur þessar íslandi mesta
hag. Það skal viðurkent, að skuldaböndin eru afar-
sterk sambandsbönd, en auðvitað verða þau íslend-
ingum til mestu ógæfu, ef þeirn heppnast eigi að slíta
þau af sér. íslendingar, sem sakir legu landsins
þurfa engan herkostnað að liafa og geta engan hal't,
ætti eigi að þurfa að taka lán lijá öðrum þjóðum.
Eg veit, að fjárvandræðin eru mikil á lslandi, en
það kemur að mestu leyti af tveimur aðalorsökum:
ísland hefir, eins og áður er sagt, lagað þjóðfélags-
skipun sina eftir danskri fyrirmynd, en eigi sniðið