Morgunblaðið - 29.10.2005, Blaðsíða 40

40 LAUGARDAGUR 29. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
SÓLVANGUR í Hafnarfirði og
staða hans hefur verið til umfjöllunar í
Sjónvarpinu að undanförnu. Þar hafa
ýmsar staðreyndir um Sólvang verið
settar í kastljósið og þannig blasað við
öllum landsmönnum.
Sumar þessar stað-
reyndir hafa vakið yl og
þakklæti, aðrar hafa
verið með þeim hætti að
þær hafa vakið kulda-
hroll og furðu.
Þrengslin sem heim-
ilisfólki á Sólvangi hefur
verið gert að búa við í
fjölda ára vekur kulda-
hroll. Aðgerðarleysið í
byggingarmálum Sól-
vangs í rúman áratug
vekur furðu.
Störf starfsmanna
Sólvangs, hjartahlýja þeirra og
umönnunargleði vekja yl og þakklæti.
Fjársvelti stjórnvalda ár eftir ár til
byggingaframkvæmda á Sólvangi
vekja kuldahroll og furðu. Um það
mætti segja: Svona gera menn ekki!
Nokkurra ára gömul skýrsla Sig-
þrúðar hjúkrunarforstjóra Sólvangs til
stjórnvalda um þrengslin á Sólvangi
og óviðunandi aðbúnað þessa aldraða
fólks sem þar dvelur, var og er ákall
um tafarlausar úrbætur og krafa um
mannréttindi heimilisfólki Sólavangs
til handa. Hún vekur yl og þakklæti,
þeirra sem til þekkja og vilja Sólvangi
og fólkinu þar vel.
Skeytingarleysi og aðgerðarleysi
heilbrigðisráðherra í byggingarmálum
Sólvangs vekja hroll og furðu.
Bæjaryfirvöld, bæði meirihluti og
minnihluti, hafa einum rómi krafist að
hafist verði handa um bygginga-
framkvæmdir á Sólvangi. Sá einhugur
hefur vakið þakklæti og yl hjá Hafn-
firðingum. Bæjarstjórn
Hafnarfjarðar hefur
óskað eftir viðræðum við
heilbrigðisráðherra um
hugsanlega aukna hlut-
deild bæjarins frá því
sem lögbundið er í bygg-
ingu við Sólvang.
Ráðherrann hefur
ekki virt bæjarstjórn
svars. Það er eitt af því
sem vekur furðu og
kuldahroll hjá fleirum en
Hafnfirðingum.
Og enn er spurt: Hvað
ætla menn að gera?
Þrengja þrengslin á Sólvangi ekkert
að honum?
Hvað ætlar Hafnfirðingurinn og
fjármálaráðherrann Árni M. Mathie-
sen að gera til að leysa óviðunandi
þrengsli gamla fólksins á Sólvangi?
Ætlar hann að horfa þegjandi á og
halda að sér höndum?
Hvað ætlar Hafnfirðingurinn og
menntamálaráðherrann Þorgerður
Katrín Gunnarsdóttir að gera til að
búa öldruðum á Sólvangi mannsæm-
andi vistarverur þar. Ætlar hún í nafni
mannúðar og mannréttinda að beita
sér fyrir skjótri og hiklausri lausn í
þessum málum eða ætlar hún þegj-
andi að halda að sér höndum, gera
ekkert?
Hvað ætlar bæjarstjórn Hafn-
arfjarðar að gera? Ætlar hún að fylgja
eftir kröfunum um byggingu við Sól-
vang, halda áfram að krefjast fundar
með heilbrigðisráðherra um málið og
lýsa þar yfir vilja til að auka framlag
Hafnarfjarðar til viðbyggingarinnar
umfram það sem lögboðið er?
Þannig spyrja bæjarbúar. Og þeir
fylgjast grannt með viðbrögðum og
svörum hvers og eins þeirra, sem hér
hafa verið spurðir. Það er stundum
sagt að verkin tali, en líka verkleysið
getur verið sárbeitt tunga sem svíður
undan.
Hafnfirðingar eru orðnir þreyttir á
að bíða, en bíða samt. Bíða, en krefjast
nýrra og betri viðbragða þeirra sem
geta orðið gamla fólkinu á Sólvangi að
liði. Við vonum að viðbrögðin að þessu
sinni veki yl og þakklæti allra góðra
manna og að aðgerðarleysi, furða og
kuldahrollur teljist til fortíðar og sé
fjarri nánustu framtíð.
Hvort heldur ylur og þakklæti
eða furða og kuldahrollur?
Hörður Zóphaníasson
fjallar um málefni Sólvangs
í Hafnarfirði ’Það er stundum sagtað verkin tali, en líka
verkleysið getur verið
sárbeitt tunga sem svíð-
ur undan.‘
Hörður Zóphaníasson
Höfundur er fyrrverandi skólastjóri
og bæjarfulltrúi í Hafnarfirði.
KRISTINN J. Gíslason skrifar um
útboðsmál Reykjavíkurborgar í Morg-
unblaðinu 21. október 2005. Það er ljóst
að skrif Kristins litast af vanþekkingu
höfundar á innkaupa-
málum en Kristinn virð-
ist ekki gera sér grein
fyrir því hvers vegna
löggjafinn hefur sett lög
um opinber innkaup.
Þótt innkaup Reykja-
víkurborgar falli ekki
undir lög nr. 94/2001 um
opinber innkaup nema
útboðsfjárhæðir nái
þeim mörkum að skylt
sé að bjóða kaupin út á
Evrópska efnahags-
svæðinu eru þau engu
að síður framkvæmd
eftir vel skilgreindum
reglum. Í því skyni m.a.
að stuðla að gegnsæi,
jafnræði og festu í fram-
kvæmd hefur Reykja-
víkurborg sett sér bæði
stefnu og reglur varð-
andi innkaup borg-
arinnar og er í þeim tek-
ið mið af lögum nr. 94/2001. Kristinn
setur mjög út á 24. gr. laga nr. 94/2001
en þar segir „að vöru, þjónustu eða
verki skal lýsa eins nákvæmlega og
kostur er með tækniforskriftum“.
Markmið þessa ákvæðis er að tryggja
gegnsæi og að málefnalegar forsendur
ráði mati við val á tilboðum.. Kristni
finnst erfitt að búa til tækniforskriftir
og að í mörgum tilfellum geti þetta
reynst kostnaðarsamt og flókið ferli.
Það má vel vera en hinsvegar er ekki
hægt að segja að tækniforskriftir sem
slíkar auki kostnað vegna útboða því
eins og þekkt er í verkefnastjórnun er
mun ódýrara að komast fyrir vanda-
mál áður en þau verða til og oft koma
menn auga á fyrirsjáanleg vandamál
með vönduðum vinnubrögðum við
gerð útboðsgagna. Vönduð útboðs-
gögn gegna því lykilhlutverki í vel
heppnuðu útboði. Varðandi þær und-
anþáguheimildir sem er
að finna í 24. gr. laga nr.
94/2001 þá reynir ein-
ungis á þær ef ekki er
hægt að mæta áskilnaði
þeim sem kveðið á um í
2. mgr. 24. gr. um að
tækniforskriftir skuli að
jafnaði vera í samræmi
við evrópska og ís-
lenska staðla. Það er
því alltaf gerð krafa um
tækniforskriftir nema í
þeim örfáu tilvikum að
engin leið sé að lýsa
vöru, verki eða þjón-
ustu með tækni-
forskrift. Gamlar og úr-
eltar aðferðir eins og að
skilgreina einhverja
ákveðna vörutegund
(eða sambærilega) í út-
boðsgögnum eru sem
betur fer að verða liðin
tíð enda verður að
styðjast við huglægt mati í slíkum til-
fellum og því ekki með sama hætti
hægt að tryggja að ákvörðun byggist
á málefnalegum forsendum.
Stjórnendur útboðsmála hjá
Reykjavíkurborg leggja mikla
áherslu á að vönduð vinnubrögð séu í
heiðri höfð við gerð útboðsgagna og
að jafnræði bjóðenda og gagnsæi í
ákvörðunartöku séu höfð að leið-
arljósi.
Útboðsmál
Reykjavíkurborgar
Helgi Bogason svarar grein
Kristins J. Gíslasonar
Helgi Bogason
’… skrif Krist-ins litast af van-
þekkingu höf-
undar á
innkaupa-
málum …‘
Höfundur er sérfræðingur á
Innkaupa- og rekstrarskrifstofu
Reykjavíkurborgar.
GREIN eftir Snjólf Ólafsson pró-
fessor birtist í Morgunblaðinu 26.
okt. 05 þar sem hann fjallar um eðli-
legan launamun kynjanna.
Hann talar í upphafi um hversu
mikill jafnréttissinni hann sé og ræð-
ir síðan um hvað kynin séu ólík.
Kveður svo við tón sem ég hélt að
væri útdauður, þegar
hann talar um skýr-
anlegan launamun
kynjanna. Ein helstu
rök Snjólfs fyrir því að
karlar hafi hærri laun
eru þau að þeir vinni
meira. Hann gleymir
þá alveg að taka tillit til
þess að karlar fá mjög
oft greitt fyrir óunna
yfirvinnu til að hífa þá
launalega yfir sam-
starfskonur sínar.
Hann ræðir um fag-
lega umfjöllun um
launamun þar sem búið
er að taka út allar breytur og tekur
sem dæmi að um gæti verið að ræða
alla starfsmenn Reykjavíkurborgar
en hann passar sig alveg á því að
gefa ekki upp þann launamun sem
eftir er hjá Reykjavíkurborg þegar
allar breytur hafa verið teknar inn í
dæmið.
Síðan gefur hann sér staðreyndir
sem er nú ekki mjög faglegt. Hann
gefur sér það að í einkageiranum sé
verið að greiða fólki fyrir reynslu og
viðveru og gefur sér svo í framhaldi
af því að vinnufíklar fái greitt sam-
kvæmt því hvað fíkn þeirra sé á háu
stigi. Vinnufíklar eru af báðum kynj-
um, hvað skýrir þá launamuninn?
Einnig gefur hann sér að konur fái
lægri laun vegna þess að þær hlaupi
stöðugt frá vinnunni til að sinna ætt-
ingjum, börnum og vinum.
Heilbrigðiskerfið spyr; getur þú
ekki bara verið heima og hugsað um
Alzheimer-sjúklinginn, geðfatlaða
unglinginn o.s.frv. þar sem ekki er
pláss fyrir þessa einstaklinga í kerf-
inu vegna sparnaðar. Eiga konur val
sem lægra launuð fyrirvinna, hvort
kemur betur út fyrir afkomu heim-
ilisins að karlinn eða konan sé
heima? Svari nú hver fyrir sig.
Það er hættulegt atferli að gefa
sér forsendur, álykta út frá þeim og
ætlast til að aðrir trúi.
Undirrituð hefur unnið sem launa-
fulltrúi bæði hjá ríki, bæ og í einka-
geiranum. Ég get ekki talið á fingr-
um eða tám þau tilvik þar sem fólki
var bersýnilega mismunað vegna
kynferðis og mér sagt að greiða hon-
um hærra en henni.
Hjá ríkinu var þetta gert þannig
að titillinn yfir- eitt-
hvað eða deildar- eitt-
hvað var notaður til að
hífa karla upp yfir kon-
ur við nákvæmlega
sömu störf. Einnig var
mikið notað óunnin yf-
irvinna, sennilega það-
an komin fullyrðing
Snjólfs um að karlar
vinni lengur en konur
við sömu störf. Annað
sem notað var þar, var
greitt kílómetragjald
vegna aksturs sem ekki
var ekinn. Hjá bæj-
arfélögum kvað nokkuð
við sama tón, þó af eðlilegum ástæð-
um verra að koma tilbúnum starfs-
titlum við en að sama skapi meira
um óunna yfirvinnu og óekinn akst-
ur.
Einkageirinn er mikið ósvífnari.
Þar fengu karlar bara einfaldlega
hærri laun en konur og gat munað
tugum þúsunda t.d. við móttöku á
hóteli þar sem ég vann einu sinni
sem launafulltrúi. Þar fór það eftir
geðþóttaákvörðunum eiganda hverj-
ir fengu hvaða laun og ekkert skeytt
um menntun eða fyrri störf. Í einka-
geiranum er fólki skipað að þegja
um sín laun sem gerir það að verkum
að þessi hegðun viðgengst.
Svo gefur Snjólfur sér aftur for-
sendur. Nú segir hann að gæfa, ham-
ingja og árangur í lífinu felist í svo
mörgu öðru en háum launum og læt-
ur um leið að því liggja að konur vilji
frekar vinna minna og sinna börn-
unum og fjölskyldunni meira og þess
vegna hafi þær lægri tekjur. Þvílíkt
og annað eins raus. Eiga konur val
þegar kemur að því að ákveða hvort
hjónanna eigi að vinna yfirvinnu, sé
hún í boði hjá báðum aðilum, er ekki
rökrétt að sá aðili sem hærri launin
hefur vinni yfirvinnu? Það þýðir ekki
að konur hafi minni metnað í sinni
vinnu, það er ósköp einfaldlega
spurning um afkomu heimilisins.
Ég er af þeirri kynslóð kvenna
sem var stýrt út á vinnumarkaðinn
upp úr 1970 með alls konar skatta-
ívilnunum og tilfæringum þáverandi
ríkisstjórnar. Ég man eftir rauðu
strikunum í sólstöðusamningunum
(laun hækkuðu prósentuvís eftir
verðbólgu) en þá þegar var ljóst að
með markvissum prósentuhækk-
unum myndi skapast mesti launa-
munur sem þekkst hefur í landinu
frá því konur fengu helming af laun-
um karla á eyrinni í gamla daga. Ég
hef horft á kynsystur mínar í gegn-
um tíðina slíta sér út í bónus og í
vaktavinnu, skila fullum vinnudegi
og vel það meðfram barnauppeldi,
heimilisstörfum og umönnun eldri
og veikari ættingja.
Það er hrein og bein móðgun við
konur að segja að þær hafi ekki unn-
ið nógu mikið til að fá mannsæmandi
laun og hrein kvenfyrirlitning að
segja að þær hafi valið sér láglauna-
störf af einhverri innbyggðri köllun.
Það er starfandi jafnréttisstofa
með aðsetur á Akureyri. Á
www.jafnretti.is er mikið af tölu-
legum upplýsingum um kynbundið
launamisrétti og getur hver sem vill
skoðað það. Þar vinnur háskóla-
menntað fólk fullan vinnudag við að
reyna að leiðrétta það misrétti sem
Snjólfur segir að sé ekki til. Það er
ósköp einfaldlega ekki til neitt sem
heitir eðlilegur launamunur
kynjanna. Þátttaka kvenna í bar-
áttufundi 24. október síðastliðinn
segir meira um það en nokkur orð.
Áfram stelpur!
Að gefa sér staðreyndir
Guðrún Jónína Magnúsdóttir
svarar grein Snjólfs Ólafssonar
um launamun kynjanna ’Hjá ríkinu var þettagert þannig að titillinn
yfir-eitthvað eða deild-
ar-eitthvað var notaður
til að hífa karla upp yfir
konur við nákvæmlega
sömu störf. ‘
Guðrún Jónína
Magnúsdóttir
Höfundur er í jafnréttisnefnd
fyrir Oddaverja á Hellu.
EF LITIÐ er til baka
og allt aftur til fyrri
hluta síðustu aldar var
íþróttaiðkun álitin
skemmtun og afþreying
fyrir ærslafull ung-
menni. Oftar en ekki
voru íþróttafélög stofn-
uð af kornungum piltum
sem söfnuðu fé til kaupa
á útbúnaði til að stunda
áhugamál sitt. Með tím-
anum stækkuðu félögin,
byggð voru mannvirki
sem kostuð voru með
sjálfboðavinnu og
styrkjum velunnara fé-
laganna. Öll vinna, hvort
sem var stjórnun félag-
anna eða þjálfun, var
unnin í sjálfboðavinnu.
Með tímanum varð
mönnum ljóst hvað starf
íþróttafélaganna var mikilvægt í upp-
eldi og fyrir þroska barna og ung-
menna. Það kom æ betur í ljós að þeir
sem stunduðu íþróttir tömdu sér meiri
sjálfsaga en aðrir og náðu betri árangri
í skóla sem og síðar meir í atvinnulífinu.
Þegar þessar staðreyndir lágu fyrir var
sett meira fjármagn til félaganna með
styrkjum til uppbyggingar mannvirkja
og húsaleigustyrkjum frá Reykjavík-
urborg.
Í dag hafa allflest íþróttafélög all-
góða aðstöðu til að sinna starfsemi
sinni, en þó eru enn félög sem hafa setið
á hakanum hvað aðstöðumál varðar.
Með uppbyggingu mannvirkja er nú
komin upp sú staða hjá mörgum fé-
lögum í Reykjavík að rekstrarkostn-
aður mannvirkja þeirra er svo hár að
félögin ráða illa við hann. Sjálf-
boðavinna við þjálfun heyrir nú sögunni
til þar sem auknar menntunarkröfur
eru gerðar til þjálfara í öllum aldurs-
flokkum. Þetta veldur því að íþrótta-
starf félaganna er oft á tíðum rekið
með halla þar sem engan veginn er
hægt að krefjast þess að iðkendur
greiði fyrir þjónustuna
að fullu. Enn eru þó
stjórnunarstörf í fé-
lögum unnin í sjálf-
boðavinnu og er það
vel.
Ef litið er til fram-
tíðar verður að gera
átak í að byggja upp að-
stöðu fyrir þau félög
sem vantar aðstöðu í
dag, svo að allir íbúar
borgarinnar búi við
sem jafnasta aðstöðu,
sama í hvaða borg-
arhluta þeir búa. Þegar
ný hverfi eru skipulögð
verður að gera ráð fyrir
aðstöðu íþróttafélaga
og byggja verður upp
aðstöðuna á sama tíma
og grunnskóla, leik-
skóla og aðra þá þjónustu sem talin
er nauðsynleg í hverfum borg-
arinnar.
Samfélagsleg þjónusta íþrótta-
félaga er löngu viðurkennd. Þegar
foreldrar barna og ungmenna velja
sér búsetu eru þrír þættir sem að-
allega ráða staðarvali, þ.e. grunn-
skólinn, leikskólinn og svo aðstaða og
kostnaður við íþróttaiðkun.
Reykjavíkurborg verður því að
auka styrki til félaganna svo þau geti
sinnt því mikilvæga starfi sem þeim
er ætlað. Greiða verður niður æf-
ingagjöld eins og nú er farið að gera í
nágrannasveitarfélögunum. Að öðr-
um kosti er Reykjavíkurborg ekki
samkeppnisfær við þau.
Íþróttir samfélags-
leg þjónusta
Eftir Benedikt Geirsson
Benedikt Geirsson
’Samfélagslegþjónusta íþrótta-
félaga er löngu
viðurkennd. ‘
Höfundur situr í borgarstjórnar-
flokki Sjálfstæðisflokksins og býður
sig fram í 7. sæti lista Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík.
Prófkjör í Reykjavík