RM: Ritlist og myndlist - 01.06.1947, Side 67

mannslát
RM
WLADYSLAW REYMONT
(1867—1925), pólskur bóndasonur, lijði
7nióg tilbreytingaríku líji framan aj œvi, var
jórnbrautarjrjónn, gaf sig að leiklist, hój
nám í klaustri, en staðjestist hvergi til lang-
frama. Árið 1893 gaf hann út jyrstu bók
stna, smásagnasafn. Upp jrá því jékkst hann
eingöngu við ritstörj. Reymont aðhylltist
stejnu naturalismans og lœrði margt aj
jtönskum og rússneskum höjundum. Frœg-
usta ritverk hans er sagnabálkurinn ,Chlopi‘
(Bcendurnir), fjögra binda skáldrit, sem
gerist allt á einu ári í pólslcu sveitaþorpi.
Bera hin jjögur bindi nöjn árstíðanna:
Uaustið, veturinn, vorið, sumarið. Skáldrit
»Ó blessaða Jesúbarn! — Ó
María . . .“
Krampakippir fóru um andlit hans,
sem var baðað svita angistar og
kvala. Dóltir hans svipti ofan af hon-
Urn fiðursænginni, tók síðan utan um
nnttið á gamla manninum og rykkti
honum bálfa leið fram úr rúminu,
svo að aðeins höfuðið og herðarnar
hvíldu á því; hann lá hreyfingarlaus
eins og viðardrumbur, stirður og
skorpinn.
j,Prest . . . prest . . .“ umlaði hann
milli hryglukenndra andvarpanna.
„Þú skalt fá prest við þitt hæfi!
Þú skalt fá að hrökkva upp af í svína-
stiunni, gamli syndaselur . . . eins og
hundur!“ Hún tók undir axlir hans,
eu sleppti honum aftur og breiddi
sængina ofan á hann, því að hún
hafði séð skugga bregða fyrir á
glugganum. Það var einhver að koma
upp að húsinu.
þetta lýsir frábœrlega vel pólsku bœnda-
jólki, enda er það talið með höjuðritum í
slavneskum bókmenntum. Frásögnin er
jnóttmikil og kröftug. Hið jrumstæða, ó-
hejlaða, pólska bœndajólk kemur til dyr-
anna eins og það er klœtt, ofsajengið í ást
sinni og hatri, grimmlynt, hejnigjarnt, en á
þó til góðar taugar. Verkið er sajaríkt og
iðandi aj líji. Fyrir þetta mikla skáldrit,
sem samið var í París og kom út árin 1904—
1909, hlaut Reymont bókmenntaverðlaun
Nobels árið 1924. Bœndurnir haja verið
þýddir á fjölmörg tungumál. Til er af þeim
ágæt, dönsk þýðing eftir Valdemar Rördam.
Sýnishorn það, sem hér birtist af skáld-
skap Reymonts, er kajli úr höjuðriti hans,
Chlopi. G. G.
Hún hafði naumast tíma til að
troða fótum gamla mannsins aftur
upp í rúmið. Svarblá í framan dust-
aði hún sængina og lagfærði rúm-
fötin í flýti.
Kona Dyziaks bónda kom inn i
stofuna.
„Dýrð sé guði.“
„Um aldir alda . . .“ muldraði hin
og gaut til hennar tortryggnum aug-
um.
„Hvernig liður þér? Er heilsan
góð?“
„Guði sé lof . . . sæmileg . . .“
„Hvernig líður gamla manninum ?
Vel?“
Hún stappaði snjóinn af treskón-
um frammi við dyrnar.
„Höh . . . hvernig ætti honum að
líða vel? Hann getur varla dregið
andann orðið.“
„Grannkona . . . segirðu satt . . .
61