RM: Ritlist og myndlist - 01.06.1947, Qupperneq 8

RM
UM AUÐUNAR ÞÁTT
VESTFIRZKA
Eftir Einah Olaf Sveinsson
Ef ég œtti að opna barni heim fornrit-
anna, held ég, að Auðunar þáttur vestfirzka
yrði eitt hið fyrsta, sem ég lœsi. Bardagar
og vígaferli fornsagnanna kynnu að koma
barninu kynlega fyrir sjónir allra jyrst, og
f>á er gott að geta gripið til Auðunar fiáttar:
í honum er enginn bardaginn. Síðar, fiegar
barnið hefur kynnzt þessum sögum dálítið,
breytist þetta, og bardagarnir verða því að
engum sálarliáska.
En það er fleira en þctta, sem veldur því,
að ég mundi velja Auðunar þátt. I honum
kemur fram trú á lífið, trú á góðan vilja og
gott hjarta. Obilandi trú. Og hún verður
sigursœl. Auðun kemst að vísu í nógar
gefi þér tvö verð slík, og mun það
réttara, ef þú hefur þar við gefið alla
þína eigu.“
„Eigi vil ég það, herra,“ segir
hann.
Konungur mælti: „Viltu gefa mér
þá?“
Hann svarar: „Eigi herra.“
Konungur mælti: „Hvað viltu þá
af gera?“
Hann svarar: „Fara,“ segir hann
„til Danmerkur og gefa Sveini kon-
ungi.“
Haraldur konungur segir: „Hvort
er, að þú ert maður svo óvitur, að
þú hefur eigi heyrt ófrið þann, er í
milli er landa þessa, eða ætlar þú
giftu þína svo mikla, að þú munir
AUÐUNAR ÞÁTTUR VESTFIRZKA
raunir, sem áreiðanlega mundu halda hinum
unga áheyranda mínum vakandi og með
uppglennta skjáina, en barnshugur Auðun-
ar steypir honum ekki í glötun. Sagan fer
vel. I henni ríkir skáldlegt réttlœti, og þess
óskar hvert barn, og raunar livcr maður, þó
að sögurnar — og lífið — fari ekki alltaf
cftir þvi.
En setjum svo, að á vegi mínum yrði
maður, fullorðinn og fullreyndur í öðrum
bókmenntum, en alls ófróður i fornsögun-
um, t. d. útlcndingur, og hann vildi einmitt
kynnast þeim, þá yrði Auðunar þáttur líka
eitt hið fyrsta, sem ég mundi benda honum
á. Því vissari sem ég vœri um skilning hans
og smekk á góðum bókmenntum, því rólegri
vœri ég, þegar ég fengi honum Auðunar
þátt.
Það er talið cinkenni á góðri smásögu,
að hún sé heil og samfelld, hvert orð þjóni
söguefninu, hvorki sé sagt of lítið né of
mikið. Ef þetta er rétt, þá er Auðunar þátt-
ur góð smásaga. Þar er allt furðulega lmit-
þar komast með gersemar, er aðrir fá
eigi komizt klakklaust, þó að nauð-
syn eigi til?“
Auðun svarar: „Herra, það er á
yðar valdi, en engu játum vér öðru
en þessu, er vér höfum áður ætlað.“
Þá mælti konungur: „Hví mun eigi
það til, að þú farir Ieið þína, sem þú
vilt, og kom þó til mín, er þú ferð
aftur, og seg mér, hversu Sveinn kon-
ungur launar þér dýrið, og kann það
vera, að þú sért gæfumaður.“
„Því heiti ég þér,“ sagði Auðun.
Hann fer nú síðan suður með landi
og í Vík austur og þá til Danmerkur;
og er þá uppi hver peningur fjárins
6