Morgunblaðið - 01.12.1971, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ, MtÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1971
— Vísir að
Framh. af bls. 17
og framkvæmdaáætlanir, vakna
spumingar um eðli og tilgang
þeirra breytinga, sem fyrirhugað
aireru.
í athugasemdum við frum-
vairpið segir, að Framkvæmda-
stofnun ríkisins eigi að hafa
frumkvæðið í atvinnumálum.
Nokkur atriði í frumvarpinu gefa
til kynna í hverju þéssi ríkisfor-
sjá á að vera fólgin. Þar segir,
að áætlanadeild Framkvæmda-
stofnunarinnar skuli gera áætl-
anir um uppbyggingu og þróun
mikilvægustu atvinnugreina og
um heildarþróun atvinnulífsins.
í athugasemdum við frumvarpið
segir, að þetta feli í sér nýmæli.
Hvert er nýmælið. Ekki áætlana-
gerðin í sjálfu sér. Mætti frekar
segja, að það væri eðlilegt fram
hald af brautryðjendastarfi. Við
reisnarstjórnarinnar varðandi
þjóðhags- og framkvæmdaáætl-
anir. Heldur er eðli áætlunarinn
ar nýmæli. Á þetta ' bæði víð
sjálfa gerð áætlunárinnár og
framkvæmd hennar.
Áætlanir samkvæmt frum-
varpi þessu á ekki að byggja á
ákvörðunum eigenda og for-
stöðumanna fyrirtækja, sem í
frjálsu hagkeríi mótast af lög-
málum frjáls markaðar og verð-
myndunar. í stað þeas á svoköll-
uð lánadeild Framkvæmdastofn-
unaiinnar að annast rannsóknir
á arðsemi og þjóðhagslegu gildi
nýrra atvinnugreina og fyrir-
tækja, sem fyrirhugað er að
setja á stofn. Þessi forsjá ríkis-
valdsins nær ekki einungis til
nýrra atvinnufyrirtækja, heldur
er lánadeildinni falin rannsókn á
stöðu starfandi fyrirtækja,
sem þarfnast endurskipulagning-
ar og nýrrar fjármögnunar.
En það er ekki látið við það
sitja að taka eigi fram fyrir hend-
ur þeirra aðila, sem kunna að
vilja stofna nú fyrirtæki eða end-
urskipuleggja gömul. Þessi lána-
deíld á að geta átt frumkvæði að
stofnun nýrra fyrirtækja. Svo
mikii á náðarsól ríkisvaldsins að
vera, að jafnvel skal séð fyrir
þessu. Forsætisráðhenra hefur
ekki svarað fyrirspurn, í hverju
þetta frumkvæði lánadeildarinn-
ar eigi að vera fólgið. Það er
þeim mun meiri ástæða að
spyrja um þetta, þar sem í frum-
varpinu er opnuð leið fyrir beina
þátttöku ríkisins í atvinnurekstri
landsmanna. Felst þetta í þvi
ákvæði frumvarpsins, að Byggða-
sjóði er heimilað að gerast með-
eigandi í atvinnufyrirtækjum.
Er kannski ætlunin að efna til
þjóðnýtingar atvinnufyrirtækja
með því að ganga að því verki
gegnum bakdyrnar, þar sem vit-
að er, að meginþorri þjóðarinn-
ar myndi hafna slíkri stefnu, ef
gengið væri hreint til verks?
En sjá má nánar, hvernig fyr-
irhugað er að koma í framkvæmd
áætJlunum Framkvæmdastofn-
unarinnar. Það er gert með því
að veita lánadeild Framkvæmda-
stofnunarinnar meira vald yfir
peningastofnunum landsins en
nokkur dæmi eru til. Lánadeild
á að vinna að því að samræma
útlán allra opinberra stofnlám-
sjóða og að skipuleggja fjár-
magnsöflun til framkvæmda með
sérstöku tilliti til þeirra fram-
kvæmda, sem forgang þurfa að
hafa, eins og segir í frumvarp-
inu.
Það er samt ekki látið sitja
við samræmingu útlána og
skipulagningu fjármagnsöflunar.
Heldur er beinlínis ætlunin að
afnema tilveru stofnlánasjóða
þéirra, sem nú starfa og leggja
undir stjórn Framkvæmdastofn-
unarinnar. Þannig er gert ráð
fyrir, að þegar í stað verði Fram-
kvæmdasjóður fslands og At-
vinnujöfnunarsjóður lagðir und-
ir hina allsráðandi stofnun. Það
er yfirlýst stefna frumvarpsins,
að síðar verði aðrir stofnlána-
sjóðir sviptir sjálfstæðri tilveru
sinni og settir undir Fram-
kvæmdastofnunina. Hér koma
til greina sjóðir eins og Fisk-
veiðasjóður, Stofnlánadeild land-.
búnaðarins, Iðnlánasjóður, Verzl-
unarlánasjóður- og Lánasjóður
sveitarfélaga, svo að eitthvað sé
nefnt.
Þetta sýnir hvílíkum heljar-
tökum ríkisstjórnin hyggst beita
til að tryggja fromkvæmd þjóð-
hags- og framkvæmdaáætlarra
sinna. Af þessu má og renna
gruin í, hvers eðlis þær fjárfest-
ingarhömlur verða, sem fyrir-
hugsaðar eru, og nefnast á máli
frumvarpsins að „raða fram-
kvæmdum".
Það mikla vald, sem Fram-
kvæmdastofnun ríkisins er ætlað
að fá, leiðir af eðli þeirra þjóð-
hags- og framkvæmdaáætlana,
sem frumvarpið gerir ráð fyrir.
í staðinn fyrir, að áætlunum sé
ætlað að vera hjálpartæki ríkis-
valdsins til mótunar efnahags-
stefnunnar, er þeim ætlað að
vissu leyti að koma í staðinn
fyrir frjálst markaðs- og verð-
myndúharkerfi. Til þess áð
tryggja framkvæmd slíkrar áætl
unar óg koma fram vilja sínum
gagnvart atvinnurekstrinum,
þarf ríkisvaldið að beita þving-
unum, sem í greinargerð frum-
varpsins eru nefndar fjárfesting-
arstjórn.
Af þessu má marka, hvert rík-
isstjórnin stefnir. Það má deila
um, hvort eðli og tilgangur þjóð-
hags- og framkvæmdaáætlana
eigi að vera. En það verður ekki
deilt um staðreyndir. Og stað-
reyndin er sú, að frumvarpi rík-
isstjórnarinnar um Framkvæmda
stofnun ríkisins er ætlað að
marka nýja stefnu í stjórn efna-
hagsmálanna. Það er ekki í anda
áætlanagerðar i frjálsu hagkerfi
heldur áætlunarbúskapar austan
jámtjalds. Að vísu verður ekki
í einni svipan komið á fót hér
á landi efnahagskerfi kommún-
ismans, þótt frumvarp þetta
verði að lögum. Réttara er að
orða það svo sem viðskipta- og
sj ávarútvegsráðherra gerði á
landsfundi Alþýðubandalagsins,
sem haldinn var fyrir nokkrum
dögum. Samkvæmt frásögn
Þjóðviljans sagði þessi reyndi
frumherji kommúnismans á fs-
landi, að þessi stefna ríkisstjórn-
arinnar væri „vísir að áætlunar-
búskap“. Hann má glöggt vita,
hvert förinni er heitið. Og hann
treystir á, að mjór er mikils vís-
ir.
Það er hlutverk Sjálfstæðis-
flokksins að koma í veg íyrir
þessar fyrirætlanir og standa
vörð um frelsi, framtak og fram-i
farir í landi okkan
Þorv. Garðar Kristjánsson.
6ílar - skuldabréf
Volvo station, árg. '62
Volkswagen Varian, station '67
Volvo 544, '62
Saab '66
Volkswagen '61.
Bifreibasalan
Borgartúni 1,
símar 19615. 18085.
Vorum ú taka
upp stóra
sendingu af
síðum
kvöldkjólum
Glæsilegt úrval
Tízkuverzlunin
C^juÁrun
Rauðarárstíg 1,
Stór skrifstofu-
og verksmiðjubygging
er til sölu. Hagstæðir greiðsluskilmálar.
Nánari upplýsingar (ekki í síma) gefur:
malflutningsskrifstofa
Einars B. Guðmundssonar, Guðlaugs Þorlákssonar,
Guðmundar Péturssonar, Axels Einarssonar,
Aðalstræti 6, III. hæð.
Nýju ensku LANCASTER gólfteppin vekja mikla athygli hjá okkur, enda teppi
í mjög háum gæðaflokki, er ekki liafa sést áður á íslenzkum markaði. Þessi
teppi hafa selzt í milljónum fermetra um alla Evrópu og víðar.
Fyrirliggjandi í glæsilegu litaúrvali.
Skoðið teppin á stórum gólffleti, það borgar sig.
Söluumboð í Reykjavík:
inn
Grensásvegi 3, sími 83430.