Morgunblaðið - 01.12.1971, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1971
A5alfundur Varðar:
Valgarð Briem
formaður
AÐALFUNDUR Landsmálafé-
lagsins Varðar var lialdinn á Hót
el Sögu í gær. f upphafi fundar-
ins minntist formaður Varðar,
Sveinn Björnsson, Ragnars Lár-
ussonar, fyrrverandi formanns
féiagsins og eins ötulasta félaga
þess um árabil, en fundarmenn
vottuðu honum og öðrum látnum
Varðarfélögum, sem látizt hafa á
árinu, virðingu með því að rísa
úr sætum.
Sveinn Björnsson, fráfarandi
formaður, setti fundinn, en skip
aði Þorvald Garðar Kristjánsson,
alþingismann fundarstjóra og
Magnús Jóhannesson formann
Málfundafélagsins Óðins fundar
ritara.
í skýrslu formanns, Sveins
Bjömssonar, kom fram, að starf
semi félagsins hafði verið mjög
blómleg sl. ár, efnt var til fjöl-
margra funda, koningabaráttan
fyrir síðustu alþingiskosningar
setti sinn stóra svip á félagsstarf
ið og að vanda var efnt tii hinnar
miklu Varðarferðar o. fl. Þakk-
aði formaður framkvæmdastjóra
félagsins, frú Ragnheiði Garðars-
dóttur vel unnin störf.
Gjaldkeri félagsins, Ragnar
Borg, gerði grein fyrir reikning
um félagsins.
Gunnar Thoroddsen alþingis-
maður þakkaði fráfarandi for-
manni ómetanleg störf í þágu
Varðarfélagsins, en hann hafði
setið 19 ár í stjórn félagsins og
verið formaður þess í þrjú ár,
en lét nú af störfum samkvæmt
eigin ósk. Tóku fundarmenn und
ir þakkir alþingismannsins með
lófataki.
Bragi Hannesson bankastjóri
gerði grein fyrir störfum uppstill
ingarnefndar í fjarveru foonanns
hennar Guðmundar H. Garðars-
sonar, sem var bundinn við samn
ingastörf vegna nýrra kjarasamn
inga. f stjórn voru kjörnir: Val-
Valgarð Briem,
nýkjörinn formaður
Varðarfélagsins.
garð Briem, hrl,, formaður, Björn
Bjamason, lögfræðingur, Björg
ólfur Guðmundsson iðnrekandi,
Guðmundur J. Óskarsson, fram
kvstj., Hilmar Guðlaugsson múr-
ari, Hörður Sigurgestsson við-
skiptafr. og Magnús L. Sveins
son skrifstofustjóri. í varastjórn:
Jón B. Þórðarson, kaupmaður,
frú Ragnheiður Garðarsdóttir og
Steindór Hjörleifsson verzlm.
Endurskoðendur voru kjörnir:
Ottó J. Ólafsson og Hannes Þ.
Sigurðsson. Til vara Sigurbjörn
Þorbjörnsson.
Síðan voru kjömir 86 menn í
fulltrúaráð.
Valgarð Briem þakkaði það
traust, sem honum hafði verið
sýnt, og sagðist m.a. vona, að
Landsmálafél. Vörður yrði hér
eftir sem hingað til sá vettvang-
ur hugsjóna Sjálfstæðisflokksins
og þeirra dægurmála, sem uppi
væru hverju sinni, sem það hefði
ávallt verið.
Að loknum aðalfundarstörfum
tók Magnús Jónsson alþingismað
ur til máls. Nefndi hann ræðu
sína: „Eru stóraukin ríkisafskipti
yfirvofandi?" Ræðunnar er getið
annars staðar í blaðinu.
Læknaskipti i
Meðallandi
NÚ er hér vægt frost og aðeins
snjóföl, en undanfarið liefur
verið gott veður. Almennt mimu
menn vera búnir að taka fé á
gjöf og ættu að þola það vel,
þar sem óvenjumikil hey eru Iijá
flestum bændum.
Hér hafa orðið læfcniaskipti,
Eggert Briem hefur nú látið af
störfum eftir að hafa gegnt hér-
aðimu við ágætan orðstír síðan
1965. Var hanin þó búinin að út-
enda sirun starfsaldur, er hanin
tólk við hér.
Sem betur fer eru þó líkur á
að við verðum ekki lækmslaus
þair sem nú er kominn hér lækn-
ir, Ólafur Ólafsson, sem stairfað
hefur á Sólvanigi í Hafniarfiæði
umdanfarið. — Vilhjáimur.

Frá Finnlandi.
Finnlandsvinir minn-
ast þjóðhátíðardagsins
FINNLANDSVINAFÉLAGIÐ
Suomi heidur samkomu í Átt-
hagasal Hótel Sögu suimudaginn
5. desember til að minnast þjóð-
hátíðardags Finna. Hefst sam-
koman kl. 20,30 en á undan eða
kl. 20 verður haldinn aðaUund-
ur félagsins.
Á hátíðinni verður vandað til
dagskrár. Farmaðurinn mun
flytja ávarp, sýnd verður kvifc-
mynd frá Finmlandi, og Sigurður
Thoroddsen flytur ræðu. Þá
syngur Garðar Cortes og Krist-
inia Koivulehto les upp. Þá verð-
ur spurningaþáttur undir stjórn
Matthíasar Jochumasonar, fyrrv.
póstmeistara. Að lokum verður
stiginin dams.
Allir Fiirun'ar og Finmilaindsvin-
ir eru velkommir á hátíðdma.
Stjórn Fininlamdsiviinafélagsimis
Suomi skipa nú: Formaður
Sveinn K. Sveimisson verkfr.
Ritari séra Sigurjón Guðjónis-
son, fyrrv. sóknarpr. Gjaldkeri
Benedikt Bogason verkfr. Með-
atjórnendur: Hjáimar Ólafsson
menintask.kennari. Frú Barbro
Þórðarson. Varastjóm: Valdimiar
Helgason leikari, Sigurður Thor-
oddsen aækitekt.

Dietrich og Jannings, í Bláa englinum.
Blái
engillinn
„VIÐ skulum kveðja málaranm við trönu
sínia, myndhöggvarann í vinmustofu
sinmá, tómskáidið við píanóið og rithöf-
undinm við skrifborðið, en í þess stað
líta við í einkenmilegu verkstæði, þar
aem ammiar félagi í bræðralagi lista-
manmia, hefur valið sér starfsvettvang.
Þetta er ekki kyrriátur kjallari, sem
þú kemur inm í eftir að hafa drepið
hljóðlega á dyr. Hér er það ekki ein-
staklimigurinm, sem hímir yfir sfcöpuniar-
verlki sínu. Þess í stað gefur að líta sí-
breytilegt svæðd, þar sem allt er á rúi og
stúi í uimróti skarkala og ömgþveitis.
Hér úir og grúir af fólki, og án ábend-
ingar væri erfitt að finma einihverm einm
manm, sem ætti að teljast æðstráðamdi í
þesaari þrong. Þetta er frumiskógur alls
kyms mastra, tækja og flókins búnaðar,
þar sem fyrirferðarmiklir leikmunir og
vélar skyggja á útsýni.
Við erum stödd í verkstæði, þar sem
kvikmiyndir eru gerðar. Eitt andartak
4ýsir sterkur ljósgeisli upp tiltekið svæði,
diniglamdi hljóðnema er beint að sam-
hengislausum orðræðum, og svo geng-
ur allt af göflunum á ný. Virði maður
þessa ringulreið nógu lengi fyrir sér,
hlýtur sú spurming að vaikna, hvermig
fá megi nokkuð skipulegt úr þessari
flækju véla og manma. Einhvers staðar
mitt í ringulreiðinmi er stóll og á baki
hans er ritað orðið „leikstjóri". Þetta
orð ákýrlr í rauninml ekkert af því sem
þarma gerist né gefur til kyninia hvert sé
hlutverk hans.“
Þetta er starfsvettvangur höfundar
Bláa engilsins, myndariminiar sem sjón-
varpið sýnir mú í kvöld, — samfcvæmt
hamis eigin lýsingu í bókinmi „Fun in a
Chieese Laundry“. Og óneitanlega ei
þetta ófögur lýsimg, en samt sem áður
viröist honum hafa vegnað bærilega í
alM rimgulreiði/nind, því að nýlega hefur
verið um hanm sagt „að ewgim kenning
kvilkmyndanma fái staðizt nema hún
telji Josef von Stermiberg í fremstu
röð“.
Josef vom Sternberg fæddist árið
1894 í Austurríki, en það land hefur
lönigum séð Hollywood fyrir ýrrusum
mierkum leikstjórum, svo sem Erich von
Stroheim, Fred Ziminemamn og Billy
Wiider. Snemima freistaði von Stern-
berg gæfunmar í Bamdaríkjunum, og
þritugur að aldri stjórmaði hanrn fyrstu
mynd sinmi í Hollywood.
Líklegt er að von Stermberg hafi
snetnma komizf í kynni við þýzka leik-
atjórainn Errust Lubitsch, sem átti þá
milklum frama að fagma í Hollywood.
Margir Þjóðvei jar störfuðu um þessar
mundir í Hollywood, héldu mjög hóp-
inm og auðvitað var Lubitsch höfuð-
paurinn þar. Það var líka Lubitsch, sem
hafði komið Emil Janmings í kynmi við
kvilkmyndir heima í Þýzkalandi, er
hanin fókk Jammáings til að leika í
Madame Dubarry árið 1918. Það má því
leiða að því getum, að þegar Janmings
fór að svipast um eftir leikstjóra til að
stjórna Bláa englinum 1928—29, hafi
Lubitsch haft þar hömd í bagga og bent
Jawnimg á von Stermberg. Marlene
Dietrich lýsti því skemmitilega í sjón-
varpsviðtaii s.l. laugardag, hvernig von
Stermiberg fékk henmi hlutverk Lolu í
Biáa englinum í algjöri trássi við vilja
Janmings og ætti því að vera óþarft að
rekja það hér nánar. Hima vegar er rétt
að geta þess, að samband þeirra
Dietrich og von Sternberg hefur löngum
verið fræðimönnum kvikmyndanna hin
mesta ráðgáta. Von Sternberg hafði
ekki vakið á sér sérstaka athygli sem
leikstjóri áður en hann gerði Bláa engil-
iinm. Engu er líkara em Dietrich hafi
veitt vom Sternberg það sjálfstraust,
sem hanin þarfnaðist, og opnað gáttir
sköpumiargáfu hans. Beztu myndir voa
Stenwbergs eru tvímælalaust þær, sem
hann gerði með Dietrich, en strax og
saimvimnu þeirra lyktaði fór mjög að
halla undan fæti fyrir von Stermberg.
Blái engillinm var frumsýndur árið
1930, em tvær útgáfur voru gerðar af
myndinmi — ömnur á þýzlku en hin á
ensku. Það var seinmi útgáfan, sem bar
hróður Dietrich um alla veröld — og
enm hluta menn hugfamgnir á hása rödd
Dietrich symgja „Falling in Love Agaim“.
Von Stemberg og Dietrich héldu til
Hollywood og gerðu þar samam sögu-
frægar rnyndir, eims og Moracco, Shamg-
haá Express, Blonde Venus, The Scarlet
Emprese og The Devil Is A Womaa
Eftir síðastnefndu myndina skildu Ieið-
ir þeirra, — Dietrich átti þó eftir að
koma mjög við kvikmiyndasöguna og enm
þarnn dag í dag má heyra rödd hennar
hljóma. Sternlberg vegnaði hins vegar
verr og frá því 1954 hefur hann ekki
stjórnað mymd.
Þrátt fyrir þetta er það almenmt við-
lúkenmt í kvikmyndaheiminum, að von
Stermberg hafi verið meira en mikill
leikstjóri. Hjá honum sameinast frábær
fagmennsika og listræm smilligáfa og
myrudir hans eru í raum fræðilegar rit-
gerðir um sjón og sýn. Sumum kann að
þ.vkja myndir hans heldur yfirborða-
kenindar efnislega, em þá vill það gleym-
ast að immihaldið skipti eklki von Sterm-
berg höfuðmáU. „Hver mynd er á við
þúsund orð“ sagði hanm, og trúr þess-
ari kenmimgu lagði hann höfuðáherzlu
á að wrmsfcapa handrit og sarntöl £
myndrænit form. Harnrn gerði sér grein
fyriæ tómarúmimu milli myndavélar og
viðfamgsefnis, reyndi að brúa þetta bil
með ýmisurn hætti og tókst oft ótrúlega
vel. Á þessu sviði var hann fruimkvöðull,
og enm þann dag í dag hafa kvikmywda-
gerðarmenm tæpast gert betur.