Morgunblaðið - 01.12.1971, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1971
Eins og fyrír undnnfarin jól
Jóhann S. Hannesson:
Þátturinn Daglegt mál:
GERUM VIÐ JÓLAKORT
EFTIR FILMUM YÐAR.
VERÐ KRÓNUR 18 PR. STK.
VERÐ KR. 15 EF PÖNTUÐ ERU
10 EÐA FLEIRI.
VINSAMLEGAST PANTIÐ TÍMANLEGA.
GEVAFOTO,
AUSTURSTRÆTI 6
SÍMI 22955.
¥ Hvað er verið
L að skamma mann?
F,rn þetta ekki Sommer-teppin,
Jrá Litaveri sem þola aWtfÆ
Teppin sem endast endast og endast
á stigahús og stóra gólff leti
Sommer teppjn eru úr nælon. Það er sterkasta teppaefniS
og hrindir bezt frá sér óhreinindum. YfírborSið er með þéttum, lá-
réttum þráðum. Undirlagið er áfast og tryggir mýkt,
sislétta áferð og er vatnsþétt.
Sommer gólf- og veggklæðning er heimsþekkt. Sommer teppin
hafa staðizt ótrúlegustu gæðaprófanir, m. a. á fjölförnustu
járnbrautarstöðvum Evrópu.
Við önnumst mælingar, lagningu, gerum tilboð og gefum
góða greiðsluskilmála. Leitið til þeirra, sem bjóða Sommer verð og
Sommer gæði.
UTAVER
GRENSÁSVEGI 22-24
SÍMAR: 30280 - 32262
Frumhlaup Halldórs
Halldórssonar
Á suttnudiaiginn var birti Hali
dór Hailldórss'on grein uim þátt-
inn Daglegt mál í ríkisú'tvarp-
inu, en þennan þáitt hefi ég ann-
azt síðan í októberbyrjun. Hall-
dór neifnir gremina „Aillt er mér
leyfilegt" og telur, að því er ég
bezt fæ stoM'ð af greininni og
fyrirsögniinni sajmanlögðium, að
með þeissum orðium miegd, að vísu
með lítilis háittar ýtkjium, táikna
þá ste'fnu mínta í máiLfarsLeguim
efmum, sem fram kemuir í þætí-
in-um. Fyrir þeissiairl túltoun Hall
dóns er engiinn fótur. 1 þættin-
um hefi ég alctrei gefið í skyn,
að einum eða neinum sé allt
ileytfiiegt, hvorkd í málfarslegium
efnum né öðrum. Enn síður hefi
ég þar gefið titefni til þeirra
lummæla, sem felast í fyrirsögn
Hailildórs, að ég teliji mér sjálf
um Eulfljt leyfilegti; þátturinn hef-
ir, síðan ég tók við homum, etoki
baft neinis toon-ar leyfi-svei t i ngair
að markmiði sínu. Engu að síð-
ur hæfir fyrirsögnin greininni
vei. Með lítiiLs háittar ýkjum má
stoiLja g-reiniina sem bendingu
um það, að Haldiór teliji sér
ailt ieyifilleigt; að miinmsta kositi
iget ég ekikd annað séð en að
hanin svífi-st einsikis.
Höfundur gneinarinnar er
mér að góðu kunnur sem kenrn-
ari í menntas'köl-a með mitolar
kennaragáfur. í sle n zk u-ken n slu
bans miinnisit ég með ánægju.
Mér er þó enn minnis-sitæðara,
hve margt hann kenndi mér ut-
an kenmsiugreinarinnar. HVort
hann kenndi mér það af ásetfu
ráðd, þori ég nú ektoi lengur að
fuLiyrða. En einmitt á þeim
aldri, þega-r meist reið á, leerði
ég af honuim ýmisiegt um Mut-
fcegtti, um mismundnn á tilfinn-
ingum og stoynsem-i, um réléga
ag sivaiihuga yfirveigun við-
tovæmra mála. Ef einhver hefði
sa(gt mér frá grein hans í Mong
unibliaðinu áður en ég la-s han-a
sj'álfur, hefði ég því haldið, að
hér hiyti að vera um einhvern
missikilnin-g að ræða; ég hefði
kornið að etfni og hugbiæ gredn-
arinnar eins og ál-f-ur út úr hól,
rétt eitts ag Halldör að eigin
sögn toam að því, sem ég hefi
látið mér uim mu-nn fara í þæit-
imuim um dagtegt mál.
Ég ætla hér ekíki að leiðrétta
lið fyrir iið margfaidan mis-
skilmimg Hallidörs og ran-gtúlto-
un á orðurn minum og skoðu.n-
um. En ég hliýt- að mótmæla, þeg
ar hann gerir mér upp skoðan-
ir, sem ég hetfi aldrei látið í
Ijós og aldrei haft. Ég hefi til
dæmdis adidrei sett það fram sem
einhlita eða allgilda' reglu „að
ung-lingar skylidu fara eftir því,
sem foreldramir segðu“. Það,
sem Halldiór kallar „pabba og
mömmu-sjónarmiðið“, er ekki
mint sjónarmið, srvo að ég eyðt
etoki orðum að athugasemdum
hons urn það. Þaðan af siðu-r hef-i
ég gefið tiliefni til þesis, að ntér
sé eignuð sú málheimspetoi, sem
Hattttdór með réttou kallar fátæk-
tega, a-ð mál hvers mann-s eig-i
„aðeins að vera það, se.m hann
lærir atf umhverfi sinu“, að
„ektoent mat og engin miáflsköp-
un“ eigi að eiga sér stað. Hall-
dór tEgrei-nir, í hvaða þætti ég
bafi setf fram þet'.a sjónarmiðr,
sivo að auigljóst er, að urn þetta
atriði a.m.ik. byg-gdr hann dóm
sinn á eigin heym. En sú
heyrn hlýtur að hafa verið mis-
heyrn. Um það geta þeir borið,
sem hlýddiu á þennan tiitekna
þátt með san-nigjarnri athygli.
Halttdiór segilst vona, að han-n
hafd hér misskilið mig, og ég
itrúi honium vegna fornra kynna.
En í grein hans get ég hvergi
mertot, að hugsanlegur miissikiln-
ingur af hans hálfu sé honum
hið minnista áhygigjuietfni.
Radial
snjóhjólbarðar
MICHEUN
eru gerðir til
aðauka
öryggiþitt.
Notfærir þú þér það?
Þeir stuðla að því að
halda bílnumeinmitt þar
á vegínum, sem þú vilt
hafa hann.
Sóli hjólbarðans helzt
alltaf láréttur á veginum.
Hann er því stöðugri og
grípur betur en ella.
MICHELIN radial hjólbarðar
beygja sig í hliðunum og halda
michelin xivi s öllum snertifleti hjólbarðans
á veginum, líka í beygjum.
Allt á sama stað
Laugavegi 118-Sími 22240
EGILL VILHJALMSSON HE
Jóhann S. Hannesson
Bolattegigingar hans um fræði
tegan grundvöll sjónarmiða
minn-a eru til dæmiiis settar fram
atf áhyg.gj'uilausiri léttúð. Engin'n,
aam eitthvað veiit um sögu mál-
vísinnar, getur í einliægn-i látið
Isér deta í hiuig, að notokutrt
s-érstatot samiband sié miltti þeirra
sjónarmiða, sem ég hefi sett
fram í þættinum um dagtegt
mál, og tformgerðarstefnu í mál-
vís-i eða a-tferiiiststefnu í sáltfræði.
Orð Hattldórs -um þetfa efni bera
vot-t um fáfræði, sem ég veit af
öðrum storifium hans og sam-töl-
um við hann, að ekki er fyrir
a-ð fara hjá honum. Þegar Hall-
dór tal-ar um stefnu mdna, sem
er rauinar tilibúnmigur haiis
sjálfs, og kallar hana „íhakls-
stefnu í vondri merkingu",
'gizka ég á, að hann eigi við það,
að formgerðars'tefna og atferl-is
stefna eru n-ú að ganiga úr tizku
í málvisi og sálfræði. En þet.a
varðar á engan hátt þær skoð-
anir, sem ég hefi beint og óbei-nt
tjáð í þættinum. Þær skoðanir
eiga sér allt annian uppruna en
þann, sem Halldór býr þeim til.
Skoðanir minar um máltfar og
málaiotkun má rekja til Mtillar
bókar eftir enska málvísinda-
manninn H. C. Wyld, sem Sig-
urður. L. PáJIsson, þá samikenn-
ari Haill-dórs við Menintasikólann
á Akureyri, léði mér haustið
1939, skömmu eftir að ég 1-auk
stúdientsiprófi. Bókin heitir The
Historical Study of the Mother
Tongue: An Introduction to
PliiXological Metliod. Þvi miður á
ég þessa bók eikki l'engur og get
þvií ekiki á situ-ndinmi gengið úr
slkuigga um, hvenær hún kom
fy-rst á prent í Engl-andi, en í
Bandaríkjunum var hún gefin
ú-t áirið 1906. Eins og Halildór
veit, er þetta noktoru áður en
f onm.gierðanstef n a og atPerlts-
stefna hófu sinn stutta frægð-ar
feril. Haildór veit einnig, að
orðið phUological í bókarheit-
inu gefur etoki beinlónis í skyn
náin tengsl við formgerðar-
s efnu í málvísi. An-nar kenni-
faðir miann í þessum efnum var
og er Henry Sweet, Eniglending
uir eins og Wyld, en Sweet ió
árið 1912 og hetfir mér vitanlegia
ekki verið kenndiur við form-
gerðarstefnu. Ektoert, sem ég
hefi síðan lært um málvísi, hef-
ir gefið mér tilefni til að hverfa
frá þeim sjónarmiðum, sem ég
sótti tM þess'ara tveggja mál-
íræöinga, enda hefi ég ekiki orð
ið þess var, að nýjar kenningar
einstakra málvísindamanna eða
nýjar máJIvísistefnur hafi á
nokkum hátt rýrt gildi þeirra.
Hailttdór verður því að finna
sjónarmiiðum minum annað tif
forátt-u en það, að málvi'silegar
og sálfræðiilegar forsendur
þeirra séu nýgiengnar úr gittdi-,
þau séu nýfajrin að stangast á
við nýtittlærð sjónanmið hans.
Hitt er annað mál, að sjónar-