Morgunblaðið - 21.12.1969, Blaðsíða 14

14
MOBGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGU'R 21. DESEMBER 1989
Helgi Tryggvason, yfirkennari;
Tungumálanemendur
TIL yfldkiar 'bte-iini ég m/áli mírau
í dlaig oig vffldi geta orðliið yfköour
að lifðii, eodia ec vetiurimn ekiki
hálfmaléuir entn. Þettia veirða
spurmiiinlgair og avör. Hverxiiiig á
ég að tflama aið? Mér giefnigiuir iMia
aið læma að tala og dfcrilfa erlent
tumguimál. Ég miain orðasamjbönd-
iin illa og sltorilfla mteð möngiuim
viillum. Mér ftonst miálið étóki
Ihljóma tfallieigia, því aíð ég hieyiri
líka ifinaimtouirð'iinin aðalíliega af
vörum (hiltoainidi Æéilagia miinmia í
beltotonium, eða þ'á aiUlt otfl hnaltt
í sjómivarpiiiniu, og þaer raiddíir eru
Oflt önluigar. Svar miltt: Séu orð
og setnámigar lesmiar með háiiflum
ihuga, verða þær flöliar og dlaiutfar
í dálkinin. Allar sitiraiumiííniur
vamibar. Taiutið og taifsið er aiuð-
vitað líltoa fráDeitt. Þú þamflt að
Ihleyra sömiu s/etnmgiumia mairtglotflt,
vel galgðia, svo að eytnað læmi að
greimia Ibania rétt og lóttilieiga,
eirng og hemidlimigu í Uaigi. — En
hver vrilll segijta sietniiinigiar niógu
Oflt fytrir mriig og tala rétt? Það
gerir Limiguaiflóm-plaltan. Þar
toymmist þú ágætum rödldlum
Itoairiia og ifcvennia. — Taiar þetta
íóllk eltotoi allt otf Ihratt tfyrir tmáig?
— Fytrstu lexíuimiar enu taíliaðiar
hægt, em ihraðimm vex smátt og
smátt Það þarf að hhuslta á
hvetrja iexíu afltur ag aifltur.
Ktenmiairi þinin, Lingtuiaíflcxnininm,
sýmiir eflcki minmstu óþolinmæði,
þó að þú bdðjir toatnm að enidhir-
taltoa seimrimigar aifltiur og aifltur,
baira að Oiytflta niáiinmii varileiga og
færa (hamia örfllitið tdl balkla. En
þú mátt etoki vorkenna sjálfum
þér að endiurtattoa. Endiuirtékn-
ingin er móðtir miámsimis.
Á ég svo að reymia að Ihermia
etftir klemmiara mírnium? Já, fyrir
alla mumi, og það sem ræfldieg-
aist, en 'byrjiaðtu ékiki á því strax.
Séríræðinigarmlir í þessari toemmsfliu
ráðdaggjia þér að Ihfliuisita fjnnslta
fldastið, æfa eyrað í að greina öfll
hljóð. Um þetta er fjallað rœlki-
lega í leiðbeiniiniga/biólk á íslenzflau,
sem fyfligiir Limlguiafóm-plötum
Hláóðfætrahússins. Svo eru það
mymdirmiar í kenmisllluíbóltoinmi,
sem (fylgjta hvemri iexíu og út-
sfcýra hania. Þær emu ómissandi.
Þamia hliuisibar þú á memmitað
tflóílk tala móðiurmiál sitit, aíf iifli
og fjöri, og þú ferð að laara
setniimigar, aif því að þú heyirir
þær oflt, sórð þær 1 bóttcinmi,
þétókir merfcinigiu þeáirra með
Ihjálp orðiasaflnisáms, rilti, sem
fylgir; sérð éflni lexíuininiar iger-
aist á mytndinmi. í orðiasiatfnlimiu
eru líflca tframilbuirðarskýriingar.
Þú liefur þarma mlöng tæki í
Ihömdium, em þitt er að meta þaiu.
En etf mig vantar þolimmiæði
itai að eiga viið þetta? Það er
iðmiin, sem eyflcur aflflta manmlt, en
étóki flletáin. En með atorflou kvikm-
ar álhuigáinm og árainiguir tfæst.
Hvernig á ég að læina að skrifa
máldð? Etf orðirn og orðlasam-
'böndlin, sem þú heyirir últfllemidia
ifóflfldð sagtjla, og þú ert marg-
sinmlis (búiilnm að endiumtaka ag
iiiuigisa um og sjá í fnamflovæmd
á myndumium í hóflcimmii, eru orðin
töm og tiltæfc, þá ert þú á góð-
um Vagi með að varða riittfsar á
máiiniu. — Og staflsetndmigin? Þar
er flcenmislulbókin bezti kenmar-
inm, og þú sjálfur. Þú slkrritfar og
skriiflar upp úr békinmd, sflooðar
stafinia og röð þeirra, igætár þess
vell að halfa alLtatf irótt efltir.
Sjómminmið og (hreyÆimáintnið
flnjálpar þér ttl að sfbafsetjia, ef
þú æflir floostgæfilega. Það þarf
éklkert raiuðgióandi iblý. Þú og
-bófloin og venjulegur hlýamibur
og biað, það diuigar, etf þú bara
vilt. Ágætt er að þýða tnOtókrar
setnámigar í 'eiruu og sflorif a í sltíla-
bók. Opnia bóflriinia daginm eftir
og sfcriifa þær efitir mimmi á út-
ienldia máliruu og bera síðan sam-
ian við bóflrimia, dkriifla gölluð orð
aftur og aftur o. s. tfirv. Líta á
tíétnimigu í bóflrimtni, slkritfa setin-
inigumia staiflrétt ám þesg að horfa
á bóttoiina o. s. frv.
Hvortf siem ruemamidlinm er í
sjálfsn'ámi með Liniguiaflóm éða í
'aminiams kkxruar námd, — etf faairun
toemtít í liflaindi smiertimgu við
máiið geigm uim eymað, og satm-
imigar Og orðaisambönd liglgja töm
á ttimigu og rnieð tfrjiáfllsum og
'eðfllilagum Ifaraim, þá laðiar huigs-
'Uiruin orð og setmiinigar fraim, þag-
ar á þairif að haldla. Éf áður-
miaflnidiar stafsetniimigarætfimgair eru
þauflliðkaðar, verður breytfinigu
handariinmiar auðvelt að sfloila
öllum sltöflum orðámmia og í réttri
röð, þ. e. faneytfimlinindð með
sbuðmliinigi sjómmirundis. Og mun-
um það, að hið raiumveruiaga
tum'gumál er búnimigiur Ihuigsum-
ariruniar í töluiðum orðtuim. Það
er rnáfl. tunguruniar oig eyrams,
hljiómis og heyrruar.
Helgi Tryggvason.
MÓRALSKIR MEISTARAR
EIN STÆRSTA OG GLÆSILEGASTA JÓLABÓKIN. SEGIR FRÁ HUNDR-
UÐUM ATVIKA ÚR ÞJÓÐLÍFINU OG BÆJARLÍFINU í REYKJAVÍK.
Fjársóun við smiði Alþingishússins — Hungúrsöfnun fyrir fslendinga erlendis —• Deilur
um þorskamerki á Alþingishúsi — Hálaunalög. — Dýrasti kálgarðurinnBroddakafek-
ismus — Veizluhöld höfðingja — Frá hreppstjóra lil hreppstjóra Húnrauður rauði —•
Deilur skófapilfa við Ólsen — Uppreisn gegn harðstjórn —• Velvakandabréf — Brotf-
rekstur Göndals — Bréfamálið —- Skólafarganið Stofnun Framiiðarinnar — Ég Kristján
krummi —■ Nautnarinnar Evangelium — Trúboði hórdómsins — Sigur Sverdrups —
Rikisréftarmálið — Tími brjálæðisins — Fyrirlesfrár Brandesar •— Frelsissumarið —
Afdregin hugmynd — Þráðarleggir með gyllta bólu — Mislinga-drepsóttin r— Schierbecks-
málið — Forfíðarmenn og Framtíðarnienn — Ráðríkismáðurinn — Sálmabókardeilan —
Klaufhalabálkur — Amtmannsræðan — Reiði guðanna — Hundur amtmannsins — Kosn-
ingasauðkindurnar — Loftið i Þingeyingum — Hjól og steglur — Fensmarks-hneykslið
— Bæjargjaldkera-hneykslið — öfugmælavísur — Þefarinn — Skríparétfarhöld — Eflefta
boðorðið — Gjör rétt Þol ei órétt — Grafinn vesfur í Dölum — Og óteljandi fleira.
EN HITT ER ÞYH9SIÁ MEIUNUM
AD HÚN FJALLAR UM HUGSJÓNABARÁTTU ÞJÓÐARINNAR, RIFJAR
UPP STÓRVIÐBURÐI ÍSLANDSSÖGUNNAR, SEGIR FRÁ UNGUM UPP-
REISNARMÖNNUM SEM BÖRÐUST FYRIR | ■ m Jf|
RÉTTLÆTI — MÓTI VALDAÓFRESKJUNNI ■ W LV I
— Valfrelsi
Framhald af bls. 12
sér, ef og þegar þær tvær tillög-
ur, gem hér heflur verið mi.ninzt
á, eru orðnar að iögum.
Mér finmst fóflk yfirleitt vera
samimá’lia uim það að mieðtferð og
afgneiðsla þjóðm.áianna í dag sé
komiin í algjöra sjáltfhéldu, en
helzta einkenind þess ástands séu
bráðabingðalauisinir máia, sem í
rauon enga bið þol'a. Ég bal að
mieginorsök þassa sé sú, að þing-
menmimir treysta um of á guð-
laga forsjón flototostforystuninar,
sem þeir frá uppbafi þingferilis
sína hafa vanizt að hlýða í
blindni, og greiði atkvæði uim
mikiflvæg þjóðimiáll samfcvæmt
stoipum hannar. Ekki er útilok-
að, að þinigmiaðúr sé að eim-
hverju eða ölll'u leyti andsniúinn
máifiuibninigi flototostforystunnar,
en hanm getur etoki anmað en
fylgt eftir ákvörðun henmar
nema eiga á hættu að verða vik-"
ið úr fraimiboðssætimu við næstu
fcosningar vegna agabrots. Ein-
statoa sinmuim. eru þinigmönmum
þó gefnar frjálsar hendur, sbr.
tííðustu forsietafloosninigar og H-
umferðanmál, en það telst þó til
hreinna undantefcniniga.
Leiðari Mbl. hinm 25. nóv. tíl.
endar á þessa leið: „fslendingar
þuirfa etoki fyrst og fremist fleiri
stjómmálafl'ototoa haldiur heil-
steyptari og betri stjórnmála-
fllototoa“. (Leturbr. miín). Með því
í 1. lagi a(ð taka upp persónu-
bundnar kosningar, bæði til Al-
þinigis og til bæjar- og sveitar-
títjórma, og í 2. lagi að gera al-
mennar atkvæðagreiðslur og
skoðanakannanir að virtoum
þætti í þjóðiitfinus þá mum gtjórm
miálatfloflOtouinum aukatít þor og
bólgu“ etftir Jónaa H. Haralz,
„Þarf öffl þjóðám að setjast á
9toólabetok“ eftir Ásgeir L Jóna
son og síðast en étoki sízt „Kaup
hallarmáll inman lands og utan“
eftir Aron Guðbrandsson, og ráð
tegg ég öllum þeim, sem áhuga
hafa á íislenzfcum þjóðtaruáflum að
kynna sér þessax greinar.
Mjög miklar umræður hafa
uindanfarið farið fram í blöðuan
og útvarpi um breytta kjördæmia
tíkipan og fcosningafyrirfcarmulag
mieð það fyrir augum að mimmloa
fllototosræðið og færa valdið til
hinma almennu kjóse-nda. M.a.
títorifar Ármiamm. Sveinsson i
„Manngildi" (b'ls. 78—79): „En
aiufloim persónuleg ábyngð
manna í stað áhyrgðiar ópersónu-
legra fllótoka, virkara aðbald
borgaramma gagnvart stjómnmálá
mönnuim, saimifara breyttum
.uttnræðulháttuam innan flokkanina
og utam, hlýtur að megna að
breyta andrúmslofti gtjórnmálla-
iiíflsins til batnaðar". f þessum
umræðum hefur einme'nnimigs-
tojördæmii borið rnjög á góma, og
vrifl. ég benda á, að sú tilttaga
mín um persónuibundnar kosmdmig
ar, sem ég hef hér toomið fram
með er auðveldlaga framkvæm-
anleg bæði í einmenmingskjör-
dæmutm og við núverandi kjör-
dæmaskipan.
Ég læt hér fylgja með sýnia-
horm af hlluita kjörseðillS í Reykja
vítouirkjördæmi við toasniingar til
Alþingis. Á sýnisihormimu. eru
fyrstu nöfnin á hinum sameigim
tega (og eina) frambjóðenda-
l'ista, en kjósandinn setur kroso
við nöfn þeirra, sam hamm teflúr
hæflasta. Þá eru á sýnitíhorninu
dæmi um eitt þeirra máfljefma, sem
ótíkað er efltir, að kjósandimn
segi sitt áiit á, og gerir hann
það með því að krossa í áloveð-
inn reit (Já eða Nei.
Sýnitíhorn af kjörseðl'i t.d. fyrir Reykjavík.
Framlbjóðendur til Ailþingis
(setj'ið x fyrir aftam 12 nöfm):
Pá'1'1 H. Hatfsteinsson Óháður.
Óstoar J. Páisson Fr.®.fll.
Anna J. Sveinsdóttir Frj'álsl.
Gumnar P. Hannesson Sj.st.f.
Andrés B. Bergsson Alþ.bl.
Sveinn B. Högnaaon Alþ.fl.
o.s.frv.
(Nötfn tekin af hamdainófi).
Mátefni sett fyrir kjósiendur.
Til að kjósa um miáleflnin setjið
x fyrir atftan orðið „Já“ eða
orðið „Nei“, nema aðrar leið-
beiningar séu gefinar.
Málefni nr. 1. Ríkiisstjórninmi
er heimiit að gera ísland Já
að aðila í EFTA. Nei
o.s.flrv.
kratftur, verða „heilisteyptari og
betri“, og flá aufcma tiltrú hinmia
almennu kjósenda, ag þeir, kjós-
endurnir, öðttast atftur á móti
vaid til beimma áttirifa á sitjóm-
un liandsins.
Ég tett, að sérfhverjar kosm-
ingar, bæði til Alþingis, bæj-
ar- og sveitarstjórmar, eigi að
vera tvennar, þ.e. forttoasningar
og úrsilitattoosningar. Ég tel eimn
ig nau'ðsymlegt, að óháðum miönm
uim, ótflokflotít)uindinum sem flbítotos
buimdmuim, verði gert auðvelt að
toomast í framlttxið.
Síðan ég toom heiim, hef ég
kymnt mér ýmistegt um þesisi efni,
m.a. „Manmgillldi" efltir Ármanm
Sveinsson, „Framvimda án verð-
Hér með skora ég á alliam al-
memmiing að tatoa tilttöguíitnar til
rækitegrar yfirvegunar og ræða
þær við vini sína og toumininigjia.
Ég er viss uim, að þær mumu
finm.a sterfcan Mjómgrumn hjá
þjóðinmi, ag vona ég, að alttir
títjiórmimáilaflóíkfcarm'ir taíki þær á
stefimusikrár sínar.
Þegar toosið verður í fyrsta
stoipti í amda þeirra á fsiandi,
veirða merkileg þáttaskil mörk-
uð í sögu þjóðarinnar.
Þessi grein mín er aðeims smiár
hluti af því sem ég ttief í huga,
og ef einhverjir hafa áhuga á að
flá rneiri upplýsingar þá geta þeir
títorifað mér, sent bréfið í Póst-
hóltf 266 í Reykjavík.
Sverrir Runólfsson.
Jólaplatfar
1928—1929. — Aðeins örfáir eftir
Handmálaðir eftir frumplöttunum
frá Bing og Gröndal.
Álfum/rl I.Símar 8-1250 lieknar 8-1251 vtrzlun