Morgunblaðið - 21.12.1969, Blaðsíða 13

MOBGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. DESEMBER 1069
13
Sverrir Runólfsson;
Valfrelsi
um menn og málefni
Hugleiðingar í tilefni af 1. des.
FYRIR 24 árum sigldi ég til náms
í Bandaríkjunum og fór svo, að
ég ílentist þar, þótt ekki hefði
það verið hin upphaflega áætl-
un. Þegar svo lengi er dvalið á
einum stað, fer ekki hjá því, að
maður kynnist ýmsu, sem er öðru
vísi en heima. Sumt virðist
manni vera betra en annað
verra. Það atriði, sem vakti þó
sérstaka athygli mína var, hve
sjálfsagt þykir að hafa almerm-
ar atkvæðagreiðslur um ýmis
málefni. Með slíku fyrirkomu-
lagi gefst kjósendum kostuir á að
láta vilja sinn í ljós, og úrslit
slíkrar atkvæðagrciðslu hafa
lagagildi, þ.e. að yfirvöld við-
komandi umdæmis verða að
haga sér eftir úrslitum atkvæða-
greiðslunnair.
Á fslandi eru viðhafðar hlut-
fallskosningar í fleirmennings
kjördæmum eins og öðrum þeim
ríkjum, sem teljast til Norður-
landa, einnig í Sviss, Hollandi,
Belgíu og fleiri ríkjum, en
í Bandaríkjunum, Bretlandi,
Sovétríkjunum o.fl. löndum tíðk
Bist meirihlutakosning í einmenn-
inigskjördæmum. Ég ætla ekki að
leggja dóm á það, hvor aðferð-
in sé lýðræðislegri, heldur hitt,
að það hlýtur að vera megin-
krafa kjósenda að hafa rétt að
velja um frambjóðendur ekki síð
ur en stefnur. Bæði Sjálfstæðis-
flokkurinn og Framsóknarflokk
urinn eru um þessar mundir að
taka upp prófkosningar semfast
an lið í störfum sínum. Á vegum
Framsóknarflokksins hafa nú þeg
ar farið fram pu'ófkosningar í
nokkrum kjördæmum um fram-
boð til Alþingiskosninganna vor
ið 1971, og Sjálfstæðisfélögin
hafa ákveðið að láta fara fram
parófkjör um skipan framboðslist
ans fyrir borgarstjórnarkosning
amair vorið 1970. Prófkosningar
eru algengar í mörgum nálæg-
um löndum, yfirleitt fara þær
fram á vegum stjómmálaflokk-
anna sjálfira. Prófkjör um skip-
an framboðslista fyrir Alþingis-
bæjar- og sveitarstjómarkosn
ingar er spor í rétta átt, en hins
vegar tel ég það ekki nógu
sterkt. Ég er sannfærður um, að
íslands gæti verið hreinasta para
dís, ef nýttir væru þeir mögu-
leikair og hæfileikamenn (óháð-
ir flokkakerfum), sem landið
hefur upp á að bjóða
stuðla að auknu og betra lýð-
ræði, ef þær næðu fram að
ganga. í fyrsta lagi tel ég sér-
staklega áríðandi að teknar
Sverrir Runólfsson.
verði upp persónubundnar kosn
ingar, þ.e. að kjósandinn setji
krossinn við nafn þess frambjóð-
anda, sem hann kýs, en ekki við
listabókstaf flokksins. Á þann
hátt skapast beint samband milli
þingmanns og kjósanda, nánaxa
og persónulegra en verið hefur.
Um leið fær þingmaðurinn það
aðhald frá kjósemdum sínum,
sem ég tel nauðsynlegt, að hann
finni greinilega fyrir. Með því
er hann persónulega gerður
ábyrgur fyrir afstöðu sinni á
þingi, t.d. við atkvæðagreiðslur,
EIGINKONUR
GEFtÐ BÓNDANUM
BRflun
SIXTANT
RAFMAGNSRAKVÉL
1JÓLAGJÖF
BRAUN er vestur-þýzk.
en í dag finnst mér þingmenn
ekki vera ábyrgir gagnivart kjós
endum sínum heldur flokksstjórn
sinni. Með þessari breytingu
flyttist ábyrgðin frá flokknum
sem slíkum yfir á herðar þing-
mannanna sjálfra, en það hlýt-
ur að vera hinn rétti og eðli-
legi háttur, því að flokkur sem
slíkuir hvorki ræðir mál né
greiðir atkvæði heldur einstakl-
ingamir, sem mynda þann flokk.
Aðhaldið er m.a. fólgið í því, að
vinni þingmaðurinn á einhvem
hátt gegn vilja kjósenda sinna,
er sá möguleiki fyrir hendi, að
hann verði ekki endurkosinn í
næstu kosningum. En einnig
myndi ég telja nauðsynlegt, að
ákveðinn hlutfallsfjöldi kjós-
enda, t.d. — 10-20 prs, í viðkom-
andi kjördæmi, gæti vikið þing-
manni frá þingmennsku, gangi
hann í berhögg við yifrlýstan
vilja kjósenda sinina.
Þá kem ég að hinu atriðinu,
sem ég tel ekki síður nauðsyn-
legt, að verði gert að mikilvæg-
um þætti í þjóðlífinu, en það
eru alttnenmar atkvæðagreiðslur
innan kjördæmis, sýslú- eða bæj
ar- og sveitaríélags.
Mín skoðurn er sú, að aJmenn
ar atkvæðagreiðsliur og akoðana
kanmainir eigi að verða sjalifsagð
uir þáttur í öllM stjórnaniála-
starfi, og að nauðsynlllegt sé, að
löggjötf þar uim verði sett sem
fyrst. Ég tel rétt í 1. lagi, að í
viseum tilfielílluin sé skyilt að
leggja mál í dóm kjósenda, í 2
laigi, að réttur til að krefjast
slíkrar atkvæðagreiðs'liu eigi að
vera í höndum ákveðins hlut-
fallsfjölda þingmamna, bæjar-og
sveitaristjómairmamna og síðast
en ekki sízt kjósenda, oig í 3.
lagi, að úrslit slíkrar atkvæða-
greiðsl'u eigi í vissuim tilfelluim
að hafa löggjatfargMi, t.d. við
75 prs. fyigi kjósenda.
Á þenman hátt kæmi vilji al-
mennings greimilega í ljós, sem
hinum kjörnu fuiMtrúum bæri
skýliaust að taka tiXlit tl við um-
ræður og afgreiðslu mála íþimgi
eða í bæjar- og sveitanstjórmum.
Ég tel, að himum kjörmu fu'lll-
trúum sé ekki síður nauðsynlegt
að hafa aðhalid kjósemda simna
en kjósendum að finna til þeirr-
ar ábyrgðar, sem aukin áhrif á
þjóðmálin mumu hafa í för með
Framhald á bls. 14
VANDIÐ VALIÐ
Mig langar því til að koma á
fnamfæri við fólkið í landinu
tveim tillögum, sem eiga að
BRAUN er rafmagnsrakvél, sem segir sex.
Fæst i raftækjaverzlunum í Reykjavík og víða um land.
Kenwood Cheff
er allt annaí og miklu mtira
tn vtnjultg hrarivél
Engln 6nnur hrarlvél býður upp A )afn margi
kosti og jqfn mörp hjálpartæki, sem tengd eru
beint A vélina meö einu handtakl. Kenwood Chef
hrasrivélinni fylgin skál, hrærari, hnoðari, aleikja og
myndskreytt leiðbeiningabók.
Auk þess eru fáanleg m.a.: grænmetis* og
ávaxtakvörn, hakkavél, kartöfluhýflari, grænmotls-
og évaxtarifjðrn, dósahnífur, baunahnlfur og afhýflari,
þrýstisigti. safapressa, kaffikvöm og hraflgeng évaxta-
Jffinwood
—’ gerir altt ntma afl sldft.
Verð kr 11.203,—
K
enwood
uppþvotlavélin
gerlr yflur IJóst I aftt sklptl Kenwood uppþvottavélin
fyrir IMI að uppþvottavél ar tekur fullkominn borflbúnafl
•kki lúxua, heldur nauðsyn fyrir 6. Kenwood upp-
og mikil heimilishjálp, sem þvottavélina er hægt afl
léttir húsmóflurinnl leiflin- staðsetja I hvaða eldhúsi
legasta og timafrakasU sem er: Frlstandandi, inn-
eldhúsvorkið. byggfla eða festa upp é
K
enwood
strauvélin
losar yður við allt trfiðið
Engar erfiðar stöður vlfl
strauborðið. Þér setjist
við Kenwood strnuvólina
alappið af og látið hana
vinna alft erfiðifl. —- Ken-
wood strauvélin ar auð-
vold i notkun og ódýr t
rekstri. Kenwood atrau-
vélin er mofl 81 cm valsi,
fótstýrfl og þér getið
pressafl buxur, stífað
skyrtur og gengifl frá
öllum þvotti ains og full-
kominn fagmaflur.
ffenwood
Verð kr. 24.780.—
Yflur aru frjMsar handur vifl val og vtnnu.
Verð kr 9.811.—
HEKLA hf.
Laugavegl 170—172 — Sími 21240.
HEKLA hf.
laugavegl 170—172 — Sfmi 21240.
HEKLA hf.
Laugavegl 170—172 — Stml 21240.
Meiira urval
ennokkru
sinnifyrr
DRENGJAFÖT & FRAKKAR
TELPNAKÁPUR & KJÓLAR
UNGBARNAFÖT & ÚLPUR
Teddybúðin
LAUGAVEGI 31 SÍMI 12815
Bí )S L w O Ð
Hvíldarstólar
B l! )S L w O Ð
HÚSGAGNAVERZLUN
VIP NÓATÚN — SÍMI 18520