Morgunblaðið - 19.07.1991, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B/C/D
STOFNAÐ 1913
161. tbl. 79.árg.
FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 1991
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Brian Mulroney lof-
ar Sovétríkjunum
matvælasendingum
Lundúnum. Reuter.
MIKHAIL Gorbatsjov Sovétleiðtogi átti í gær óformlegar viðræður
við John Major, forsætisráðherra Bretlands, og Brian Mulroney,
forsætisráðherra Kanada. Mulroney lofaði Sovétleiðtoganum að hefja
aftur matvælasendingar til Sovétríkjanna sem hætt var við fyrir sex
mánuðum. Major er núverandi formaður leiðtoga sjö helstu iðnríkja
heims og honum hefur verið falið að fylgjast með því hvernig aðstoð-
inni sem Gorbatsjov fékk vilyrði fyrir reiðir af og í því skyni mun
hann ferðast til Sovétríkjanna áður en árið er á enda.
Á fundi Sovétleiðtogans og leið-
toga sjö helstu iðnríkja heims á
miðvikudag var áætlun í sex liðum
um aðstoð við Sovétríkin sam-
þykkt. Henni er ætlað að stuðla að
umbótum í stjómmálum og efna-
hagslífí landsins og gert er ráð fyr-
ir að alþjóðlegar stofnanir, s.s. Al-
þjóðagjaldeyrissjóðurinn og Al-
þjóðabankinn veiti tæknilega að-
stoð, þótt Sovétmenn hafí ekki
fengið vilyrði fyrir lánum frá þeim.
í gær átti Gorbatsjov síðan
óformlegar viðræður við Major, sem
gegnir því hlutverki fyrir hönd leið-
toganna sjö að sjá um fjármálahlið-
ina i samskiptum við Sovétríkin.
Major er alvanur slíkum störfum,
þar sem hann var fjármálaráðherra
Bretlands um skeið.
arnar,“ sagði Mulroney á frétta-
mannafundi í gær.
Mulroney tilkynnti einnig að
Kanadamenn væru að vinna að
áætlun sem ætlað er að hjálpa til
við að bjarga efnahag Sovétríkj-
anna og beinist einkum að orkumál-
um, landbúnaði og umhverfismál-
um. „Við hyggjumst veita Sov-
étríkjunum tæknilega aðstoð og
ætlum okkur stóran hlut í því mikil-
væga verkefni."
Sjá „Lyktir fundarins fá...“
bls. 20.
Reuter
George Bush Bandaríkjaforseti og Konstantín Karamanlis, forseti Grikklands, ganga hér framhjá heið-
ursverði við komu Bush til Aþenu í gær.
George Bush hvetur Gríkki
og Tyrki til að taka sáttum
Aþenu. Reuter.
GEORGE Bush Bandaríkjaforseti kom í opinbera heimsókn til Grikk-
lands í gær og kvaðst vænta batnandi samskipta ríkjanna eftir ára-
langa úfa. Hann hvatti jafnframt Grikki og Tyrki til að leysa deil-
una um Kýpur á árinu. Lögreglan var með gífurlegan viðbúnað í
Aþenu vegna komu forsetans.
Fundurinn með Gorbatsjov var
þó óformlegur og Major kom því
ekki fram sem fulltrúi leiðtoganna
sjö, en breskir embættismenn sögðu
augljóst að viðræðurnar myndu
koma honum til góða í því hlut-
verki. Eftir fundinn sagði Gorb-
atsjov við fréttamenn að þeir hefðu
lagt drög að frekari samvinnu.
Gorbatsjov hitti Mulroney einnig
að máli í gær og þá lofaði Mulron-
ey að senda Sovétmönnum matvæli
að andvirði um 8 milljarða ÍSK, en
Kanadamenn hættu við þessa send-
ingu fyrir sex mánuðum vegna
framkomu Sovétmanna í málefnum
Eystrasaltsríkjanna. „Ríkisstjórn
Kandada er ekki sátt við afstöðu
Sovétmanna í málefnum Eystra-
saltsríkjanna, en þeir hafa sýnt
sjónarmiðum okkar skilning og við
afréðum því að hefja sending-
Reuter
Fuglahræðan
Honecker
Þessari fuglahræðu hefur verið
komið fyrir á kornakri skammt
frá Berlín. Andlitið er gert úr
mynd af Erich Honecker, fyrr-
verandi leiðtoga austur-þýskra
kommúnista.
Talið er að um þúsund lögreglu-
menn hafí verið á veginum milli
flugvallarins til forsetahallarinnar í
Aþenu er Bush var ekið þangað til
að ræða við Konstantín Karamanl-
is, forseta Grikklands. Þetta er
fyrsta heimsókn forseta Banda-
ríkjanna til Grikklands frá því að
Dwight Eisenhower kom þangað í
desember 1959. Þá var Karamanlis
forsætisráðherra.
„Ég kem nú hingað í þeirri von
að við höldum áfram að styrkja
sérstaka vináttu okkar,“ sagði Bush
við komuna. „Mér er sérstaklega
umhugað að ræða hvernig við get-
um aukið samvinnu ríkjanna í ör-
yggis- og efnahagsmálum.“
Bush ávarpaði gríska þingið og
minnti Grikki og Tyrki á vináttu-
og viðskiptasamning, sem leiðtogar
þeirra gerðu fyrir 60 árum. „Nú
hafa nýir leiðtogar með nýjar hug-
„Þetta var ákveðið í samræmi
við þá afstöðu okkar að hersveitir
júgóslavneska hersins skuli ekki
vera á þeim svæðum í landinu, þar
sem litið er á þær sem her-
námslið,“ sagði Borislav Jovic, full-
trúi Serba í ráðinu. Hann minntist
ekki á hvort um 70.000 hermenn í
Króatíu yrðu einnig kallaðir heim.
Jovic sagði að brottflutningur
sjónir tekið við og því gefst þjóðun-
um kjörið tækifæri til að jafna
ágreining sinn, sem er í reynd
byggður á misskilningi. Þið getið
hafíst handa við að græða þau
djúpu sár sem sett hafa ljót ör á
Kýpur og splundrað fjölskyldum og
vinum á eyjunni,“ sagði hann við
þingmennina. „Enginn okkar ætti
að sætta sig við óbreytt ástand á
Kýpur. Og ég lofa því að Banda-
ríkjamenn geri allt sem í þeirra
valdi stendur til að stuðla að því
að Grikkir, Tyrkir og Kýpurbúar
leysi Kýpurvandann - og það á
þessu ári.“
Marlin Fitzwater, talsmaður for-
setans, sagði síðar að Bush hygðist
leggja fram nýjar tillögur, sem
stuðlað gætu að sáttaumleitunum
milli Grikkja og Tyrkja. Forsetinn
fer frá Aþenu til Tyrklands á morg-
hermannanna ætti að hefjast tafar-
laust og honum yrði lokið ekki síðar
en eftir þijá mánuði. Háttsettur
slóvenskur embættismaður sagði
að fulltrúi Króatíu hefði lagst gegn
því að hermennirnir yrðu kallaðir
heim frá Slóveníu. Svo virtist sem
heimkvaðningin yrði til þess að ein-
angra Króata í sjálfstæðisbarátt-
unni.
Úfar risu með Bandaríkjamönn-
um og stjórnvöldum í Grikklandi á
valdatíma sósíalista á árunum
1981-89. Hægrimenn í Nýja lýð-
ræðisflokknum mynduðu stjórn eft-
ir þingkosningarnar í apríl í fyrra
og vonast Bush eftir náinni sam-
vinnu við hana.
Átök brutust út á milli náms-
manna og óeirðalögreglu í miðborg
Aþenu í gær þegar þúsundir náms-
manna söfnuðust saman til að mót-
mæla heimsókn Bush vegna stefnu
Bandaríkjamanna í málefnum Kýp-
ur. Lögreglan notaði táragas-
sprengjur til að dreifa mannfjöldan-
um, og að sögn hennar slösuðust
nokkrir. Vinstrisinnaðir borgar-
skæruliðar gerðu fímm sprengju-
árásir í Aþenu á þriðjudag. Viðbún-
aður lögreglunnar er því mikill
vegna heimsóknarinnar og mót-
mælafundir hafa verið bannaðir þar
til Bush fer til Tyrklands.
The Independent:
Eldgos kælir lofts-
lag jarðar 12-3 ár
LOFTSLAGIÐ á norðurhveli jarðar kólnar á næstu tveimur til
þremur árum af völdum eldgossins í Pinatubo-fjalli á Filippseyj-
um í síðasta mánuði, að því er breska dagblaðið The Independ-
ent hefur eftir loftslagsfræðingum.
Blaðið segir að áhrif eldgossins haldist lengur í lofthjúpnum. Þar
kunni að vega upp á móti gróður-
húsaáhrifunum svokölluðu, þ.e.
hækkandi hita vegna koltvísýr-
ingsmengunar í andrúmsloftinu.
Pinatubo-eldfjallið hafði legið í
dvala í sex aldir er það gaus í
júní. 300 manns biðu bana af
völdum gossins, auk þess sem
flytja þurfti hátt í 250.000 manns
frá heimkynnum sínum.
Chris Sear, loftslagsfræðingur
við Cambridge-háskóla, segir að
hitalækkunin stafi af brenni-
steinstvíildi, eitraðri lofttegund
sem myndaðist í eldgosinu og
komst upp í heiðhvolfið (milli
veðrahvolfs og miðhvolfs).
Hann segir að aska falli til jarð-
ar nokkrum vikum eða mánuðum
eftir eldgos en brennisteinstvíildið
verði lofttegundin að brenni-
steinssýru og smádropum, sem
dragi úr sólarljósi á jörðinni og
kæli þannig loftslagið.
Hitalækkunin ræðst af því
hversu mikið brennisteinstvíildi
komst upp í heiðhvolfið úr neðri
lögum lofthjúpsins. Áætlað er að
15 milljónir tonna af lofttegund-
inni hafí myndast í eldgosinu.
Bandaríski gei-vihnötturinn Nim-
bus-7 hefur greint 6.400 km langt
ský af brennisteinstvíildi í loft-
hjúpnum.
Ennfremur er áætlað að brenni-
steinssýran geti þynnt ósonlagið
yfir norðurhveli jarðar um rúm-
lega 15%, að sögn Independent,
sem segir að þeirra áhrifa gæti
aðeins í nokkur ár.
un.
Slóvenía:
Herinn kallaður heim
Belgrad. Reuter.
FORSÆTISRÁÐ Júgóslavíu, æðsta valdastofnun landsins, samþykkti
í gær að flylja alla júgóslavneska hermenn frá Slóveníu.