Morgunblaðið - 19.07.1991, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 1991
27
Kristin þjóð í kuklinu
eftirHörð
Sigurðarson
Þegar rétt tæpur áratugur er
til aldamóta er farið að bera á
undirbúningi hátíðahalda vegna
margskonar tímamóta sem þá
verða. Krikjunnar menn eru þar
fremstir meðal jafningja og hyggj-
ast fagna þúsund ára afmæli
kristnitöku á íslandi. Á þessum
langa tíma hafa hér á landi, eins
og annars staðar í heiminum, ver-
ið miklar hræringar í trúmálum
og kirkjan oft átt undir högg að
sækja. Á þröskuldi þeiira tíma-
móta sem á undan er lýst virðast
kirkjunnar menn þó sæmilega
sáttir við stöðu kirkjunnar meðal
þjóðarinnar og vitna oftar en ekki
í kannanir sem gerðar hafa verið
á trúarlífi landans, því til stuðn-
ings.
I könnunum þessum birtust
margar merkar og áhugaverðar
upplýsingar sem síðan hafa verið
skýrðar sem merki um mikla trú-
hneigð þjóðarinnar. Sú skýring er
þó í meira lagi vafasöm og vekur
óhjákvæmilega þær spumingar
hvort þá sem skýra skorti hrein-
lega þekkingu til þeirra hluta eða
hvort einhveijar ákveðnar ástæður
liggi að baki þeim rangtúlkunum
sem átt hafa sér stað.
80% trúaðir?
Lítum nánar á kannanirnar:
Það eru einkanlega þijár kann-
anir sem hér er stuðst við. Þá
fýrstu gerði dr. Erlendur Haralds-
son árið 1974 og fjallaði hún um
dulræna og yfirskilvitlega trú ís-
lendinga. Aðra gerði Hagvangur
árið 1984 og var hún hluti af könn-
un sem Gallup stóð fyrir í Evrópu
á viðhorfum og gildismati íbúa
m.a. að því er varðar trúarskoð-
arnir. Að lokum er könnun sem
var gerð á árunum 1986-87 á veg-
um Guðfræðistofnunar Háskóla
íslands og einskorðuð við spurn-
ingar um trúhneigð og trúarskoð-
anir.
í öllum þessum könnunum kom
fram mikil trúhneigð meðal íslend-
inga og m.a. töldu um 80% sig
trúaða í þeirri síðast töldu. Þetta
eru þær upplýsingar sem leikir
jafnt sem lærðir innan kirkjunnar
hafa hampað hvað mest og sem
hvað grófast hafa verið rangtúlk-
aðar.
Það er nefnilega mikill misskiln-
ingur að halda þvi fram að þessi
niðurstaða sýni að 80% lands-
manna séu kristinnar trúar. Af
þessum 80 prósentum er aðeins
lítill hluti sem játast trúarhug-
myndum sem hægt er að skil-
greina sem kristnar. Hinir trúa
að vísu á guð en þá yfirleitt sem
óljósa veru eða afl sem virðist ein-
göngu byggt á þeirra eigin bijóst-
viti.
Einungis 37% svarenda játa
kristna trú en ekki einu sinni þá
tölu er með góðu móti hægt að
nota sem staðfestingu á að svo
stór hluti landsmanna sé raunver-
ulega kristinnar trúar.
Eina rökrétta ályktunin sem
hægt er að draga af þessum upp-
lýsingum er sú að 37% lands-
manna telji sig vera kristinnar trú-
ar og allt umfram þá ályktun eni
tómar ágiskanir. Þó einhver haldi
því fram að hann sé Napoleon
Bonaparte leiðir ekki sjálfkrafa
af því að hann sé það. Þetta er
kannski hastarleg röksemdafærsla
en verður að teljast viðeigandi.
Með þeirri staðhæfingu sem
sett er fram hér að ofan er þó
ekki verið að draga í efa heiðar-
leika þeirra sem lentu í úrtakinu.
Hinsvegar er verið að draga í efa
þekkingu og skilning þeirra sem
svöruðu því sem um var spurt.
Grundvöllinn að þeim efasemdum
er m.a. að finna í öðrum hlutum
umræddrar könnunar en einnig
má benda á fjölmargt annað sem
styður þá kenningu.
Kristni og kukl
Sterkustu röksemdina fyrir því
sem hér hefur verið haldið fram
má finna í þeim hluta kannananna
sem lýtur að trú íslendinga á yfir-
náttúrulegum fyrirbærum (öðrum
en þeim er snerta kristna trú). Þar
kemur fram að stór hluti aðspurða
trúir á fyrirbæri eins og endur-
holdgun, stjörnuspádóma, reiki,
G-rýjii, álfa, anda framliðinna,
segularmbönd, lófalestur o.s.frv.
o.s.frv.
Til dæmis benda þær prósentu-
tölur sem birtast í könnun Guð-
fræðfstofnunar til þess að af þeim
hluta landsmanna sem telja sig
Hörður Sigurðarson
„Það er staðreynd að
kristin trú mikils hluta
þjóðarinnar er gegn-
sýrð og blönduð af vest-
rænum húmanisma og
austrænni trúarlíkis-
blöndu.“
kristna játa jafnframt 46% spíritis-
matrú. Og það er meðal annars
hér sem svarendur pissa í skóinn
sinn, þvi að frá sjónarhóli kirkj-
unnar og Biblíunnar er hér um að
ræða algjörlega ósættanlega hluti,
andstæður sem ekki samrýmast á
nokkurn hátt. Þessi 46% opinbera
því í þessari könnun neyðarlega
fáfræði sína og skilningsleysi á
annaðhvort kristinni trú nýaldar-
bylgjunni. Og miðað við það nýald-
arfyllerí sem fjölmiðlar hafa verið
á síðustu misseri (og eru enn)
þarf vart að fara i grafgötur um
það á hvaða sviði almenningur er
betur upplýstur.
Þessum niðurstöðum könnunar-
innar, sem béinlínis æpa framan
í hvem meðalgreindan mann, hef-
ur kirkjan þó kosið að horfa fram-
hjá eða þá léttvægar gera. Slík
afstaða virðist heimskuleg. Það er
hinsvegar ekki vænn kostur að
bera þeim andans mönnum, sem
Opið bréf til borgarráðs
eftirJón T. Sveinsson
„Ágæta borgarráð!
Tilefni þessa bréfs eru þær til-
lögur sem fram hafa komið um
að opna Austurstræti fyrir bílaum-
ferð, í tilraunskyni. Viljum við
benda á eftirfarandi atriði er
mæla gegn því að þetta verði gert.
— Eitt af markmiðum sem sett
eru fram í nýju aðalskipulagi
Reykjavíkur er að minnka loft- og
hávaðamengun og bæta aðstöðu
hjólandi og gangandi. Tillagan
gengur þvert á þá stefnu.
— Austurstræti og torgið era
eitt fárra griðasvæða þar sem
hægt er að vera með ung börn í
miðborginni án þess að vera með
stöðugar áhyggjur af þeim.
— Skortur á bifreiðastæðum í
miðborginni er ekki vandamál eft-
ir að þau geymsluhús sem nú er
verið að reisa, víðsvegar um mið-
borgina, verða tekin í notkun. Má
nefna stæði við Hverfisgötu, á
horni Bergstaðastrætis og Skóla-
vörðustígs, undir Ráðhúsinu auk
Kolaports og Bakkatæðis.
— Víða erlendis eru göngugötur
„ Austurstræti og torgið
eru eitt fárra griða-
svæða þar sem hægt er
að vera með ung börn
í miðborginni án þess
að vera með stöðugar
áhyggjur af þeim.“
miklar verslunargötur, meira að
segja í borgum sem liggja álíka
norðarlega og Reykjavik. Við leyf-
um okkur að draga í efa sem hald-
ið hefur verið fram um áhrif lokun-
ar Austurstætis á verslunina. Vilj-
um við benda á að ef til vill ættu
kaupmenn að líta sér nær þegar
þeir eru að leita að ástæðum
minnkandi verslunar.
Við álítum það afar hæpið að
leggja í margra milljóna króna til-
raun, og fullyrðum að ekki verði
lagt út í slíkar framkvæmdir nema
ætlunin sé að þær verði til fram-
búðar, hvað svo sem sagt er í til-
lögunni.
Hugmyndin um göngugötur í
miðborg Reykjavíkur hefur ekki
verið reynd til þrautar — hún (þ.e.
kirkjunni þjóna, á biýn að vera
heimskir og því hlýtur önnur skýr-
ing að koma til.
Og sú eina sem kemur til greina
er ekki glæsileg fyrir kirkjuna en
er því miður sú eina sem eitthvert
vit er í. Kirkjunni virðist af ein-
hveijum orsökum í mun að geta
sýnt fram á mikla trúhneigð með-
al íslendinga og virðist búin til að
fóma grundvallaratriðum í eigin
boðskap til að svo geti verið.
Hverju er fórnað?
Þess eru mörg dæmi, sem blasa
við þeim sem vilja sjá þau í nekt
sinni. Eitt nærtækasta dæmið er
sukkið í kringum fermingarveisl-
urnar sem kirkjan með fálæti legg-
ur blessun sína yfir í stað þess að
beijast kröftuglega gegn. Mamm-
on skipar orðið stærri sess í ferm-
ingarhaldinu en guð kristninnar
án þess að kirkjan sjái ástæðu til
aðgerða. Að vísu er það orðinn
árviss viðburður að kirkjunnar
menn birtast í fjölmiðlum og lýsa
yfír áhyggjum vegna þessa og
hvetja fólk til hófsemdar en yfír-
leitt á það sér stað að frumkvæði
fjölmiðlanna. Það má segja að í
þessum efnum sýni þeir aðdáunar-
verða stillingu og öllu meiri en
frelsarinn sjálfur, ef trúa skal sög-
um af viðureign hans við kaupa-
héðnana í musterinu.
Á sama hátt er kirkjan ánægð
með það að mikill meirihluti Is-
lendinga játi sig trúaða og er ekk-
ert að fetta fíngur út í það þótt
allskyns óværa sem áður fyrr hefði
verið flokkuð sem helber villutrú
slæðist með. Meðan kirkjan getur
sýnt fram á fallega „statistík"
virðist „hún“ ánægð.
Það er umhugsunarvert að á-
prestastefnu fyrir tveimur árum
var samþykkt að leggja meiri
áherslu á safnaðaruppbyggingu
og gengur sú samþykkt að líkind-
um út á það að reyna að fjölga í
söfnuðunum og auka safnaðar-
starfið. Hitt virðist svo vera auka-
atriði hvort fólk veit yfirleitt hvaða
trú það er að játa. Það er nefni-
lega ýmislegt sem bendir til þess
að meðaljóninn þekki ekki, hvað
þá skilji, grundvallaratriði trúar-
innar eins og til dæmis frelsunar-
hugtakið. Það er staðreynd aAr
kristin trú mikils hluta þjóðarinnar
er gegnsýrð og blönduð af vest-
rænum húmanisma og austrænni
trúarlíkisblöndu.
Hér er ekki verið að taka af-
stöðu til þess hvort það er „gott“
eða „slæmt“ heldur einungis bent
á það sem staðreynd sem kirkjan
kýs að horfa framhjá. Hinsvegar
gefst það ekki alltaf vel að stytta
sér leið að markinu og í þessu til-
felli virðist það færa kirkjuna fjær
því. Það má likja þessu við það
að Sjálfstæðisflokkurinn hreykti
sér af miklum fjölda nýrra flokks-
meðlima og kippti sér ekkert upp
við það að þeir ætluðu allir aik
kjósa Alþýðubandalagið í kosning-
um. Þessi virðist þó vera raunin
með íslensku þjóðkirkjuna.
„Hún“ virðist sætta sig við að
vera einungis ein varan enn í hill-
um nýaldarkjörbúðarinnar, þar
sem fólk finnur andlega næringu
í segularmböndum eða Jesú Kristi
eina vikuna og í lófalestri eða
G-rýni þá næstu.
Höfundur ér verkamaður.
framkvæmdin, innsk. jts) var hálf-
kák. Við leggjum til að nú verði
hún gerð að veruleika með hug-
myndasamkeppni sem hæfíst sem
fyrst og gengið út frá þeim göngu-
götum sem áttu að verða en hafa
ekki orðið, ekki enn. Annað er risa-
stórt skref afturábak — hnignun.
Kæru ráðsmenn! Lítið út um
gluggann og hvað sjáið þið. Mann-
líf, ekki satt, og því ekki að bæta
það enn? Við skorum á ykkur!“
Á borgarráðsfundinum var
ákveðið að fresta ákvörðun, um
tillögu þá sem um er rætt í bréf-
inu, til hausts. Þeir aðilar sem
standa að ofangreindri áskorun til
borgarráðs ætla á næstu 2-3 vik-
um að safna undirskriftum meðal
borgara Reykjavíkur þar sem ráð-
ið er hvatt til að fella tillöguna
þegar til ákvörðunar kemur í
haust. Söfnun undirskrifta verður
í Austurstræti öll síðdegi á þessum
tíma og viljum við hvetja alla sem
vilja leggja málstaðnum lið að
skrifa iindir. Þetta er okkar borg,
gott fólk!
Höfundur er markaðsfulltrúi.
Rucanofýáí^
Dömuskór
Verð aðeins kr. 3.950,-
Stærðir: 3-7.
a®
B iVVVf
' f ‘J %*1 ‘' ; i J $2$ TT
V 3 SMsÆm s*
Glæsibæ - Sími 82922
mll
W
Laugardalslaug
Vegna Sundmeistaramóts (slands 1991 verður
Laugardalslaug lokuð sem hér segir:
Föstudaginn 19. júlí Lokað frá kl. 17.30
Laugardaginn 20. júlí Lokað frá kl. 12.00
Sunnudaginn 21. júlí Lokað frá kl. 12.00
Þessa daga verða Vesturbæjarlaug, Sundhöllin
og Breiðholtslaug opnar sem hér segir.
Föstudaginn 19. júlí til kl. 20.30
Laugardaginn 20. júlí tilkl. 17.30
Sunnudaginn 21. júlí til kl. 17.30.*
*Sundhöllin lokar kl. 15.00 21. júlí.
ITR.