Morgunblaðið - 19.07.1991, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 1991
—I |—--------1----------1---------
Snúast stjórnmál um
fólk — um lífið sjálft?
eftir Vilborgu G.
Guðnadóttur
Læknafélag Reykjavíkur og
Landlæknisembættið héldu fund í
Háskólabíói 23. mars sl. Fundar-
efnið var aðbúnaður barna og
bamafjölskyldna hér á landi, svo
og andlegar og félagslegar þroska-
horfur bama.
Eftir stutt erindi fimm fmm-
mælenda voru pallborðsumræður
með þátttöku fulltrúa flestra
stjórnmálaflokka. í erindum frum-
mælenda kom margt athyglisvert
fram varðandi aðbúnað og stöðu
íslenskra bama í dag m.a.:
- Tíðni sjálfsvíga á meðal ungra
pilta hefur tvöfaldast hér á landi
frá 1951 til 1989.
- Áfengisneysla unglinga er
almenn og sterk fylgni er á milli
ólöglegrar vímuefnanotkunar,
áfengisneyslu og reykinga. Sú
fylgni virðist vaxandi.
- Nokkur hópur barna er það
sem kallast misþroska. Þau eiga
oft erfitt uppdráttar, bæði í og
fyrir utan skóla. Þau eru í áhættu-
hópi varðandi félagsleg og tilfinn-
ingaleg vandamál m.a. vegna þess
að töluvert vantar á skilning og
sveigjanleika í samfélaginu til þess
að þau nái sínu eðlilega þroska-
stigi.
- Samverustundum fjöskyldna
fer stöðugt fækkandi og eru nú
oft síðkvöldið og blánóttin. Á sama
tíma eykst vitneskja um að þau
nánu tengsl, sem myndast eiga á
milli foreldra og bama í fmm-
bemsku, skipta sköpum fyrir líðan
þeirra og þroska allt lífíð.
- Enginn hópur í þjóðfélaginu
þarf að leggja eins hart að sér til
þess að eiga í sig og á, eins og
foreldrar smábarna.
- Stór hluti 7-11 ára barna
gengur sjálfala á daginn, oft eru
þau vansæl og þeim leiðist. Eina
lausnin, sem virðist í sjónmáli, er
ármyndun geti átt sér stað við þau
skilyrði. Með svo háu raunvaxta-
stigi er yngra fólki gert að standa
undir sparnaði þeirra sem bjuggu
við óeðlilega hagstæð skilyrði á 7.
og 8. áratugnum.
Stjómvöld ættu að hafa þessar
staðreyndir í huga þegar teknar eru
ákvarðanir sem varða vaxta- og
húsnæðismál.
Stöðugleikanum ógnað
Sú jákvæða hugarfarsbreyting
sem stöðugleikinn hefur alið af sér
með þjóðinni, aukin ráðdeild, hag-
sýni, bætt verðskyn svo og mark-
vissari og ábyrgari ákvarðanir hef-
ur þýtt afgerandi breytingu frá því
sem áður var og markar í raun tíma-
mót.
En nú eru að mínu mati að skap-
ast aðstæður sem leitt gætu til fyrra
horfs í verðlags- og gengismálum
með tilheyrandi óstöðugleika að
fylgifiski. Verðlagningu á fjár-
magni virðast sett lítil bönd enda
ávöxtun nú sú hæsta sem þekkst
hefur. Ólíklegt er að heimilin og
fyrirtækin í landinu standi lengi
undir slíku.
Er tiltrú almennings að bresta?
Var það stöðugleikatímabil sem ríkt
hefur aðeins stund milli striða?
Svo virðist sem nýtt ævintýri sé
hafið. I stað verðbólgueignaupp-
töku á sér nú stað gegndarlaus
eignaupptaka í gegnum fjármagns-
kerfið. Með þeim hætti er stöðug-
leikanum ógnað.
Um slík ævintýri verður ekki
hægt að mynda neina sátt við
launafólk.
Höfundur er slökkviliðsmaður í
Rcykjnvík og í húsnæðishóp
BSRB.
Vilborg G. Guðnadóttir
„Ef til vill vita stjórn-
málamenn almennt
ekki að aðaláhyggju-
efni flestra foreldra er
umtalsverð vímuefna-
neysla barna og ungl-
inga.Engir foreldrar,
ekki heldur sljórnmála-
menn, hafa tryggingu
fyrir því að börn þeirra
ánetjist ekki vímuefn-
um.“
að opna kirkjur landsins fyrir
þeim.
- Hópur barna lýkur tíu ára
skólagöngu með einkunnir undir
fimm og oft með meira og minna
brotna sjálfsmynd eftir endur-
tekna ósigra. í dag eiga öll börn
sem ljúka grunnskóla rétt á inn-
göngu í hvaða framhaldsskóla sem
er, óháð einkunnum. Sannleikur-
inn er bara sá að flestir framhalds-
skólar hafa ekki yfír að ráða nein-
um námstilboðum sem henta nema
litlum hluta þessara barna. Þannig
hefur töluverður hópur barna ekki
að neinu að hverfa eftir grunn-
skóla.
- Mörgum skólum er það illa
við haldið að þeir eru hreinlega
að grotna niður og skólaumhverfið
það ómanneskjulegt að slys,
hrekkir og einelti ná að blómstra.
- Árlega er talið að 100-200
böm „týnist“ innan skólakerfisins
og hópur íslenskra bama á hvergi
höfði sínu að halla.
Þetta er meðal annars það sem
kom fram á þessum athyglisverða
fundi. Það sem e.t.v. er einna
óhugnanlegast, er að þessar stað-
reyndir virtust koma flestum full-
trúum stjórnmálaflokkanna, nema
Kvennalista, á óvart. Þeir höfðu
ekki leitt hugann að því að ástand-
ið væri svona slæmt. Þó fullyrtu
þeir að stjórnmál snúist um fólk,
eða eins og einn þeirra sagði
„Stjómmál snúast um lífíð sjálft“.
Hvernig má það standast, þar sem
þessir sömu menn hafa síðan ekki
hugmynd um það að stór hluti í
íslenskra barna er vansæll og
sorgmæddur, svo ekki sé meira
sagt. Einnig er foreldrum ungra
bama gert eins erfitt og hægt er
að vera samvistum við börn sín,
sem þó er undirstaða vellíðunar
þeirra. Er nema von að spurt sé?
Getur verið að fjöldi stjórnmála-
manna, m.a. þeir sem á Alþingi
sitja, hafi ekkert fylgst með eða
kynnt sér þær auknu umræður
sem átt hafa sér stað, nú um lang-
an tíma, um stöðu og aðbúnað
barna og barnafólks í þjóðfélag-
inu? Fyrst stjórnmálamenn full-
yrða að stjómmál snúist um fólk
og lífið sjálft, en þessar alvarlegu
staðreyndir hafa ekki náð eyrum
þeirra, er rökrétt að spyija um
hvaða mikilvægari mál hefur þá
verið fyallað á Alþingi?
Ef til vill vita stjórnmálamenn
almennt ekki að áðaláhyggjuefni
flestra foreldra er umtalsverð
vímuefnaneysla barna og ungl-
inga. Á fundinum kom fram að
eftirfarandi þættir virðast skipta
miklu máli um það hvort börn og
unglingar ánetjist vímuefnum:
- Góð samskipti við fullorðna
draga verulega úr líkunum.
- Því meiri tíma sem börn og
unglingar veija með fullorðnum,
því minni hætta er á vímuefna-
neyslu.
- Líðan barna í skóla skiptir
verulegu máli.
- íþróttir og annað tómstunda-
starf dregur verulega úr líkum á
vímuefnanotkun.
- Þeir sem falla vel inn í þjóðfé-
lagið, eru best settir.
Af þessu sést að stór hópur
barna og unglinga er i verulegum
áhættuhópi með að ánetjast vímu-
efnum.
Ráðamenn þjóðarinnar geta
haft mikil áhrif á þróun mála með
stefnu sinni í skóla-, fjölskyldu-
og heilbrigðismálum, ef nægur
vilji er fyrir hendi.
Fjármálaráðherra sat fyrr-
nefndan fund og sagði þá að ekki
gæti orðið um almennar úrbætur
í skólamálum að ræða, hvað sem
lög og reglugerðir segðu, nema
með auknum sköttum. Um aðra
forgangsröðun verkefna eða
áherslubreytingar virðist ekki vera
að ræða.
Það líður óðum að kosningum
og stjórnmálamenn keppast við
að lofa og lýsa ágæti stefnu flokka
sinna. Lítið hefur enn sem komið
er heyrst um málefni barna og
fjölskyldna þeirra. Foreldrar eiga
rétt á að vita um afstöðu stjórn-
málaflokkanna í svo mikilvægum
málum. Það er ekki nóg fyrir for-
eldra að lesa almennt orðaðar
stefnuyfírlýsingar, sem í mörgum
orðum segja oftast nákvæmlega
ekki neitt.
Foreldrar hljóta að fara fram á
opinberar umræður á milli fulltrúa
stjórnmálaflokka um málefni sem
snerta börn. Þar þarf skýr stefna
flokkanna að koma fram, hvernig
þeir hyggjast framfylgja henni og
hvemig útvega eigi peninga til
þess. I ljósi þeirra upplýsinga
hljóta foreldrar síðan að kjósa
þann stjórnmálaflokk sem þeir
telja að sinni hagsmunum barna
sinna best. Síðan þarf að veita
þeim duglegt aðhald allt kjörtíma-
bilið. Með þessu stuðla foreldrar
að því að bömin þeirra nái að
vaxa upp sem sterkir einstaklingar
með jákvæða sjálfsmynd, sáttir við
sjálfa sig og umhverfíð. Þá, og
fyrr ekki geta stjórnmálamenn
sagt með réttu að stjómmál snúist
um fólk - um lífið sjálft.
Höfundur er foreldri og
skólahjúkrunarfræðingur.

Sól og suiriar
hjá okkur
í VÖRUHÚSIVESTURLANDS er komið sumar
og allar deildimar bjóða ykkur velkomna.
O MATVÖRUDEILD
O VEFNAÐARVÖRUDEILD
0 GJAFAVÖRUDEILD
O RAFTÆKJA- OG SPORTVÖRUDEILD
0 BYGGINGAVÖRUDEILD
0 KB BÓNUS
Komið við hjá okkur í sumar
VÖRUHÚS VESTURLANDS
Birgðamiðstöðin ykkar