Eimreiðin - 01.07.1895, Blaðsíða 28

io8
af því að jeta 15—20 grömm tóbaksblaða, en opt reykjum vjer sem því
svarar eða meira (meðalpípa tekur nál. 2 — 3 gr.) á skömmum tíma og
deyjum þó ekki, og skal nú sýnt fram á, hvernig á þvi stendur.
í tóbaksreyknum er vatnsgufa, kolsýra, ammoníak og eiturgufa
tóbaksins, en í öskunni eru þau málmefni, er í jurtinni hafa verið.
Þegar reykurinn fer gegnum pipulegginn, kólnar hann og þjettist þá
nokkur hluti vatnsgufunnar og eiturgufunnar o. fl.; þvi eins og vatns-
gufa við kælingu breytist i vatn, eins breytist eiturgufan við kæling í
hina tæru oliu (tóbakseitrið), við það myndast tóbakslögurinn og er hann
rammeitraður. Sá hluti eiturgufunnar, sem eigi þjettist i leggnum, heldur
áfram með reyknum upp i munninn, þjettist þar og leysist þá upp í
munnvatninu og fer út í líkamann. Það, sem þá er eptir af tóbakseitri
í reyknum, er lítið eitt og fer burt með honum og spillir þannig andrúms-
loptinu. Það er því tiltölulega lítill hluti eitursins, er kemst inn 1 likamann.
Áhrif tóbaks á likamann eru ekki sem hollust. Flestir muna eptir,
hvernig þeim varð af fyrstu pípunni. Líkaminn venst við tóbakið, þó
hefur það ávalt spillandi áhrif og jafnvel þó þess sje neytt i hófi. Sje
tóbaks neytt um of, veldur það magnleysi í taugum og dregur úr allri
starfsemi, veldur ýmsum sjúkdómum, skemmir magann, augun, lungun
og veikir allt taugakerfið. Kostir tóbaksins eru harla litlir; menn segjast
brúka tóbak sjer til dægrastyttingar o. s. frv., en að brúka tóbak sjer
til skemmtunar, er sama og að svikja sjálfan sig, þvi sú skemmtunin er
að mestu falin i þeim áhrifum, er tóbakið hefur á likamann, og þau
eru ekki sem hollust. Bezt og skynsamast er að bragða aldrei tóbak.
Tóbaksgjörð. Tóbakið er búið til úr blöðum tóbaksjurtarinnar,
og fer meðferð blaðanna eptir því, hvort úr þeim skal gjöra reyktóbak,
munntóbak eða neftóbak. F}'rst eru blöðin dregin upp á þráð og hengd
upp til þerris; er þau eru þur orðin, eru þau flutt til verksmiðjanna i
smábindum. Bindin eru lögð hvert ofan á annað i smáhlaða, er iðu-
lega er snúið; kemur þá gerð í blöðin og verða þau brún að lit. Til
að flýta fyrir gerðinni er saltvatni hellt á þau, eða einhverjum öðrum
legi, er til þess er gjörður. Þá er þessu er lokið, eru blöðin aðskilin
eptir gæðum. Blaðrifin eru tekin úr þeim blöðum, er gjöra skal úr
vindla og gott reyktóbak. I lakari tegundum reyktóbaks eru rifin aðeins
marin. Þessu næst er lögur, sem samsettur er af mjög margs konar
efnum, borinn á blöðin; er það gjört til þess að tóbakið verði bragð-
betra og ljúffengara. Eigi vita menn með vissu samsetning lagar þessa,
því verksmiðjurnar leyna henni. Þá er blöðin hafa verið bleytt í þessum
leynilegi, eru þau skorin með ýrnis konar vjelum og síðan þurkuð i kötl-
um; er þá reyktóbak fullgjört. Neftóbak og munntóbak er undið upp
með vjelum, er til þess eru gjörðar. Að þvi er munntóbak snertir, er
mest komið undir leginum, er blöðin eru bleytt í, og svo þvi, að aptur
komi í þau gerð. Sama er að segja um neftóbak. Við vindlagjörð er
mest komið undir þvi, að velja góð blöð, að. blaðrifin sjeu algjörlega
numin burt og að vindlarnir sjeu vel undnir.
Það væri auðvitað bezt, eins og fyr er sagt, að tóbaks væri ekki
neytt, en tóbaksbrúkunin er orðin svo almenn og rótgróin, að vart er
mögulegt að útrýma henni. Reynsla liðinna alda sýnir og berlega, að
það er að vinna fyrir gýg að hefja ofsókn gegn tóbaksbrúkun, og er