Eimreiðin - 01.07.1895, Page 26

io6
Mið-Ameríku og Suður-Ameriku var öllu meira tuggið og tekið í nefið.
I Suður-Ameríku þekktist jafnvel ekki reyknautn fyr en Evrópumenn
komu þangað. I Norður-Ameriku var meira um reykingar. Eigi leið
á löngu, áður en tóbaksnautnin og jafnframt tóbaksjurtin fluttist til Evrópu.
Spánverskir sjómenn fluttu fyrst tóbak til Spánar. Frá Florida var
tóbak flutt til Lissabon 1558 og var það þá ræktað i görðum konungs
og haft til lækninga i fyrstu. Jean Nicot, frakkneskur sendiherra, var i
Lissabon frá 1559—1561; hann ræktaði tóbak í görðurn sínum og lækn-
aði með því sár o. þ. h. Af hans nafni fjekk jurtin heitið nicotiana.
Nicot sendi tóbaksfræ til Parísar 15 60. Svo er sagt, að hann hafi sent
Katrínu af Medici tóbaksdósir, og þótti kerlingu tóbakið gott. 1570
reyktu menn á Hollandi. Biskup nokkur, Tornabona að nafni, flutti
tóbaksjurtina frá París til Flórens kring um 1579. Alfons biskup ræktaði
þar tóbak og hafði til lækninga. Lengi var tóbaksjurtin kölluð Torna-
bona-jurt þar um slóðir. Til Rómaborgar fluttist tóbaksjurtin frá Lissa-
bon eptir 1580. Árið 1585 komu Englendingar til Virginiu. Villumenn
þeir, er þar bjuggu fyrir, reyktu tóbak i leirpipum sjer til heilsubótar.
Walter Raleigh hjet sá, er fyrstur fann Virginiu. Hann flutti með sjer
tóbak heim til Englands og reykti sjálfur. Einhverju sinni sat hann inni
í herbergi sinu og reykti vindil; kom þá einn af vinnumönnum hans
inn, og varð honum næsta hverft við, er hann sá rjúka úr húsbónda
sinum; hljóp hann þá fram og sótti vatnsfötu til að slökkva bálið i hús-
bóndanum. Frá Virginiu var flutt tóbak heim til Englands, og komust
þá á fót i Lundúnum hin svo nefndu tóbakshús; þar neyttu menn tóbaks.
Nýlendumenn Englendinga ræktuðu þegar tóbak i nýlendum sínum; vóru
tóbaksbirgðir fluttar þaðan heim til Englands og komst þar skjótt á mikil
tóbaksnautn. Jakob I lagði toll á tóbak (5 kr. 95 aura á pundið) til að
sporna við tóbaksnautninni. I lögboði því, er konungur gaf út um tóbaks-
tollinn, er svo komizt að orði: »Fyrrum var tóbaks aðeins neytt sem
læknislyfs meðal höfðingja þjóðarinnar, en nú neytir þess fjöldi spilltra
manna. Tóbaksnautnin spillir heilbrigði þegna vorra. Auðæfi vor eru
flutt úr landi fyrir tóbak. Frjósemi landsins er misbrúkuð«. 1619
bannaði Jakoþ I tóbaksyrkju i Virginíu, en ljet þó hverjum yrkjumanni
heimilt, að rækta svo mikið tóbak, er hann sjálfur þyrfti. 1629 bauð
hann, að enginn tóbaksyrkjumaður í Virginíu mætti yrkja meira en 100
pund hver. Jakob I samdi einnig bók, er hann nefndi Misokapnos (reyk-
hatari); var hún rituð i þeim tilgangi að Sporna við tóbaksnautn. í bók
þessari kemst hann svo að orði: »Góðir hálsar! Ef þjer kunnið sóma
yðvarn, þá leggið af þessa djöfullegu venju, er hefur þróazt í fáfræði og
heimsku og er getin i smán. Tóbaksnautnin er óþægileg fyrir andlitið,
spillir þef manna og skaðar -lungun. Eg tek það upp aptur: leggið af
að reykja, því þegar þjer blásið út úr yður reykjarsvælunni, er hún engu
líkari en reykjarsvælunni í Helviti, ef eg rnætti svo að orði komast«.
Kristmunkar rituðu bók þá, er þeir nefndu Antimisokapnos, og var hún
rituð til þess að hrekja Reykhatara Jakobs I. 1610 var tóbaksnautnin
orðin mjög almenn í Tyrkjaveldi; þó var ýmsra bragða beitt til að
stemma stigu fyrir henni. Hver, sem staðinn var að þvi að reykja
tóbak, hlaut þá hegningu, að pipunni var stungið gegn um nef hans,
og síðan var hann leiddur um göturnar í Miklagarði með pípuna í nefinu