Morgunblaðið - 19.11.1986, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. NÓVEMBER 1986
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. NÓVEMBER 1986
29
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsscn,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöaistræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Krlnglan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakiö.
Línurnar dregnar
Aþessu stigi kosningaundir-
búnings stjómmálaflokk-
anna beinist athyglin einkum að
vali manna á framboðslista. Mál-
efnaþátturinn í starfi flokkanna
vekur minni eftirtekt; það ræðst
þó ekki síður af málefnum en
mönnum, hvaða flokka menn velja
til forystu. í því efni hafa skilin
jafnan verið nokkuð skýr í íslensk-
um stjómmálum. Annars vegar
hafa menn getað kosið Sjálfstæð-
isflokkinn og hins vegar einhvem
vinstri flokkanna. Einkenni vinstri
stefnunnar hefur helst verið nei-
kvætt viðhorf til breytinga ekki
síst að því er varðar samdrátt í
opinberum afskiptum, hvaða nafni
sem nefnast og hvort heldur þau
snerta innaniands- eða utanríkis-
mál, atvinnuhætti í landinu eða
samskipti okkar við aðrar þjóðir.
Þessi skil milli Sjálfstæðis-
flokksins og vinstri flokkanna,
Alþýðubandalags, Alþýðuflokks,
Framsóknarflokks og Kvennalista
em jafn skýr nú og áður. Þetta
sést meðal annars, ef litið er á
stjómmálaályktun flokksráðs-
fundar sjálfstæðismanna, sem
haidinn var nú um helgina. Þar
segir í fyrsta lið, þegar tíunduð
em áhersluatriði í áiyktun fundar-
ins: „Mikilvægt er að rýmka
frekar um hömlur á gjaldeyrisvið-
skiptum, m.a. með því að heimila
einkaaðilum að taka erlend lán
án ábyrgðar ríkisbanka og ríkisins
og með því að heimila sparifjáreig-
endum að ávaxta fé sitt í erlendri
mynt.“ Málefni af þessu tagi kom-
ast aldrei á dagskrá, þar sem
vinstri menn ræða saman um
landsins gagn og nauðsynjar,
nema þá til að býsnast yfir því,
að einhveijum skuli detta það í
hug að draga úr ríkisforsjá og
höftum á þessu sviði. Sömu sögu
er að segja um aðra þætti, er sjálf-
stæðismenn tíunda og snerta
samkeppnisstöðuna út á við eða
„að orkulindir landsins verði nýtt-
ar í samvinnu við erlend fyrirtæki
um byggingu og rekstur stóriðju-
vera,“ eins og sjálfstæðismenn
orða það.
Alyktun flokksráðsins byggist
annars vegar á því, að það er
dregið fram, sem veí hefur verið
gert í tíð ríkisstjómarinnar: fund-
urinn „fagnar þeim straumhvörf-
um sem orðið hafa í efnahags-
og atvinnulífí þjóðarinnar", og
hins vegar eru gefin fyrirheit um
að sú festa, sem hefur skapast
vegna þessara straumhvarfa,
verði nýtt til að bæta afkomu þjóð-
arinnar. Þorsteinn Pálsson,
flokksformaður, lýsti því viðhorfí,
sem fram kemur í ályktuninni,
með þessum orðum í Morgun-
blaðsviðtali í gær: „Það er fyrst
og fremst sú pólitíska stefna sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur lagt í
þetta stjómarsamstarf, sem hefur
skilað þeim árangri. Þess vegna
getum við lagt okkar mál undir
dóm kjósenda með fuliri reisn.“
Sjálfstæðismenn benda rétti-
lega á það í ályktun sinni, að
kaupmáttur ráðstöfunartekna
hefur vaxið verulega og er nú
meiri en nokkru sinni fyrr. Verð-
bólga er lægri en um 15 ára
skeið. Aukinn innlendur spamað-
ur er vísbending um trú almenn-
ings á að sá stöðugleiki, sem náðst
hefur, haldist og áfram takist að
gera hvort tveggja í senn að koma
verðbólgunni niður og treysta og
jafna kaupmáttinn. í ályktun
flokksráðsins er launamismun
karla og kvenna andmælt; þar er
því fagnað, að í megindráttum
hafi það markmið flokksins náðst,
að íbúðarlán hækkuðu nægilega
til þess að almenningi yrði gert
kleift að eignast eigið húsnæði
með þeim lánakjörum sem staðið
yrði undir með venjulegum launa-
tekjum; þar er mælt með að dregið
verði úr miðstýringu í skólakerf-
inu og áhrif foreldra á stjóm skóla
verði aukin; skóladagur verði sam-
felldur; viðurlög við brotum á
lögum um ávana- og fíkniefni
verði hert; samstarf skóla, dag-
vistarstofnana og heimila verði
aukið; hugað verði að lengingu
fæðingarorlofs; skattareglur mis-
muni ekki heimilum; forvarnar-
starf gegn sjúkdómum og slysum
verði eflt; kostir einkarekstrar og
fijálsra félagasamtaka verði nýtt-
ir til spamaðar og bættrar
þjónustu í heilbrigðismálum og
allir landsmenn njóti þessarar
þjónustu. Þannig mætti áfram
telja. Sjálfstæðismenn eru greini-
lega ekki nú frekar en fyrri daginn
í neinni aðför að velferðarkerfinu,
sem flokkur þeirra hefur mótað
með öðrum og haft forystu um
eins og í Reykjavík.
Það er hin eindregna afstaða
Sjálfstæðisflokksins í utanríkis-
og vamarmálum, sem hefur skap-
að honum sérstöðu og aflað
honum víðtæks stuðnings.
Flokksráðið minnir á þá stað-
reynd, að valið á Reykjavík fyrir
þá Reagan og Gorbachev, er mik-
il viðurkenning fyrir þá stefnu,
sem sjálfstæðismenn hafa haft
forystu um að móta í utanríkis-
og vamarmálum. í ályktuninni nú
beina sjálfstæðismenn athyglinni
að tveimur nýjum þáttum, er
hljóta að setja svip sinn á umræð-
ur um þessi málefni á næstunni:
samskipti íslands og Evrópu-
bandalagsins og ráðstafnir til að
tryggja innra öryggi.
Flokkamir hafa verið að draga
línumar sín á milli undanfamar
vikur. Sjálfstæðismenn biðla ekki
til annarra flokka ályktun sinni;
þeir eru ekki að semja ályktun
fyrir jafnaðarmannastjóm vinstri
flokkanna eins og Alþýðubanda-
lagið. Flokksráðið hefur með
ályktun sinni staðfest, að mál-
efnalegir kostir kjósenda eru í
raun tvein sjálfstaeðisstefnan eða
vinstri stefna.
Tvöfeldni Greenpeace-samtakanna
varðandi selveiðar Grænlendinga
Selir— og ormar — bylta sér í sjónum.
eftirLeif
Blædel
Formaður Danmerkurdeildar
Greenpeace-samtakanna, Dan
Mathiasen, hefur harmað þann
skaða sem grænlenskir selveiði-
menn hafa orðið fyrir vegna
baráttunnar gegn kópaveiðum við
Nýfundnaland.
„Við sáum þetta ekki fyrir árið
1976,“ sagði hann í sjónvarpsvið-
tali, en það ár hófu samtökin
baráttuna gegn kópaveiðum.
Þetta virtist sagt af heilum hug.
Ekki síst vegna þess að yfirlýsingin
var í samræmi við það sem Green-
peace-menn sögðu haustið 1985 á
Grænlandi er þeir voru þar og fengu
upplýsingar um þann skaða sem
þeir höfðu valdið.
Þetta var haft eftir þeim um víða
veröld í dagblöðum og gaf til kynna
að í samtökunum væri heiðarlegt
fólk sem ekki hikaði við að viður-
kenna mistök.
Það er hins vegar spuming hvort
þessar harmatölur eru í samræmi
við stefnu Greenpeace fyrr og nú,
hvort fulltrúar samtakanna tala
tungum tveim eftir því hver mið-
mælandinn er. Einnig virðist skipta
máli hver fulltrúinn er og í hvaða
landi hann starfar, enda þótt sam-
tökin hafi yfir sér eina, alþjóðlega
stjóm og sérhver deild greiði 24%
af tekjum sínum til hennar.
Það getur sömuleiðis verið erfitt
í sumum tilvikum að koma heim
og saman mismunandi yfirlýsingum
sama fulltrúa.
Ef við tökum mark á afsökunun-
um hljótum við að gera ráð fyrir
að Greenpeace hafi alveg horfið frá
baráttunni gegn svelveiðum og
kópadrápi, en það er áróðurinn
gegn drápi á svonefndum „bama-
selum“ sem hefur reynst árangurs-
ríkastur og eyðilagði markaðinn
fyrir selskinn af öllu tagi.
En það er nú öðm nær að stefn-
an hafi breyst. í ritlingi sem danska
deildin dreifir m.a. á bókasöfnum —
þar halda menn að þetta sé alveg
ópólitískt! — er sagt frá þeim mark-
miðum sem „Greenpeace beijist
stöðugt fyrir“. Eitt þeirra er:
„Stöðva ber rányrkju á selastofn-
um.“
Nánar er sagt um þetta efni:
„Frá 1976 hefur Greenpeace barist
fyrir því að hin iðnvædda veiði á
selkópum verði stöðvuð. Green-
peace hefur snúist gegn rányrkj-
unni á stofnum blöðrusela og
vöðusela, einkum eins og hún er
stunduð í Kanada og Noregi. Þar
slátra menn nýfæddum kópum vöð-
uselsins sem em eftirsóttir vegna
hvítra skinnanna en þau em notuð
í dýra loðfrakka og stígvél. Kópur-
inn er fleginn á staðnum og aðeins
skinnið er hirt. Afgangurinn af
skrokknum er skilinn eftir á ísnum
— ótrúleg fyrirlitning á gæðum
náttúmnnar. . . . Greenpeace
sættir sig við selveiðar Grænlend-
inga sem byggjast á hefðum og em
lífsnauðsynlegar. “
Aragrúi af villum
Þótt þessi texti ritlingsins sé
stuttur þá er þar fjöldinn allur af
villum og ónákvæmni.
Greenpeace-menn hafa ekki að-
eins barist gegn því sem þeir nefna
„hina iðnvæddu kópaveiði" — þeir
hafa barist gegn öllum kópaveiðum
við Nýfundnaland og þar með vald-
ið landshlutanum og fátækum
íbúum hans verulegum skaða.
Þeir snúast heldur ekki gegn
„rányrkjunni" á blöðmsel og vöðu-
sel, því sú rányrkja er ekki til, þeir
em nánast ekkert veiddir og stofn-
amir fara stækkandi. Staðhæfingin
er því algjört bull.
Kópaskinnin vom ekki notuð í
„dýra loðfrakka", whitecoat-skinn
vom ódýr. Það er einnig rangt að
„skrokkamir séu að öðm leyti skild-
ir eftir á ísnurn". Fólk á staðnum
álítur hreifana herramannsmat og
hirðir þá alltaf, sömuleiðis hirðir
það oft hjarta, lifur og ným. Af-
gangurinn af kjötinu er hlaupkennt
efni af því að vöðvamir í skrokknum
hafa ekki enn náð að þroskast eins
og í hreifunum, sem dýrið byijar
strax að nota.
í stuttu máli sagt: Það má slá
því föstu að harmatölur Green-
peace-manna vegna Grænlendinga
vom vægast sagt innantóm orð —
í einum og sama ritlingnum er hald-
ið áfram að nota ósannindi í
baráttunni gegn kópaveiðunum og
jafnframt lýst yfír samúð með
Grænlendingum!
En það er ekki aðeins Dan-
merkurdeild Greenpeace sem hirðir
lítt um að fylgja eftir í verki innileg-
um yfiriýsingum í þá átt að ekki
megi skaða hagsmuni Grænlend-
inga.
Á hvaða skotmark
var miðað?
Kanadískir fiskimenn hafa kraf-
ist þess að ríkisvaldið kosti herferð
til fækkunar í selastofnunum. Frá
því að þrýstihópamir börðu það í
gegn að kópaveiðamar vom stöðv-
aðar 1983 hafa selastofnamir vaxið
vemlega og fiskimennimir segja að
selimir éti allt of mikið af fiskinum
á svæðinu og eyðileggi auk þess
net og gildrur. Þar að auki smiti
þeir fiskinn þama með ormi, sem
valdi gífurlegum vandræðum.
Viðbrögð Greenpeace-samtak-
anna við þessu em athyglisverð.
Vivian Boe, sem stjómar alþjóðleg-
um aðgerðum Greenpeace í selveiði-
málum, sagði í viðtölum við mörg
kanadísk dagblöð að selormavand-
inn væri vissulega hrikalegur, sums
staðar „væri ætilegur fískur í fisk-
flaki minna en ormamir" en það
væri of snemmt að varpa sökinni á
selina. Síðan bætti hún við: „Green-
peace mun snúast gegn öllum meiri
háttar selveiðum."
Arásir fiskimannanna á selina
byggjast á rannsóknum á lifnaðar-
háttum ormanna. Hvort sem
niðurstöður þeirra em réttar eða
rangar þá sýna yfirlýsingar Vivian
Boe að Greenpeace ætlar að halda
baráttu sinni gegn selveiðum áfram
út í rauðan dauðann. Boe skeytir
ekkert um vandamál grænlenskra
veiðimanna.
Það er reyndar þess virði að at-
huga hveijir hafa þar fyrir utan
orðið fyrir skakkaföllum.
Greenpeace hefur blásið því upp
að stór skip frá Evrópu, einkum
Noregi, hafi komið til þess að taka
þátt í veiðunum. Það er rétt. En í
áróðrinum hafa Greenpeace-menn
og önnur álíka samtök einbeitt sér
svo mjög að þessum „kapítalistum"
að það hefur alveg horfið í skugg-
ann hvað þetta hefur þýtt fyrir
aðra aðila.
„Þessir borgarbúar“
Samkvæmt upplýsingum
kanadíska sjávarútvegsráðuneytis-
ins og kanadísku veiðimálastjómar-
innar veiddu yfir 3000 fískimenn
og u.þ.b. 2000 inúittar (eskimóar)
seli árið 1981. Fyrir fískimennina
vom árstekjumar af þessu að með-
altali um 2000 dalir — oft um
þriðjungur árstekna þeirra — og
þeir öfluðu þeirra á fjóram til sex
vikum á ísnum. Evrópubandalagið
bannaði innflutning á selskinnum
árið 1983 og eyðilagði þar með
markaðinn; meðalárstekjur af sel-
veiðum hröpuðu niður í 400 dali á
ári.
Hjá inúittunum sem veiddu full-
orðna seli en ekki kópa féllu veiði-
tekjumar úr 450 dölum niður í 100
dali. Fyrir inúittana vom selveið-
amar helsta leiðin til að ná sér í
þá peninga sem fjármögnuðu allar
hinar veiðamar sem tilvera þeirra
byggist á.
A Nýfundnalandi, fátækasta
fylki Kanada, hefur fyöldi þeirra
sem þurfa fátækraaðstoð vaxið
hratt að undanfömu að sögn þýska
vikuritsins Der Spiegel. Peter Tro-
ake, gamall selveiðimaður, sagði í
viðtali við ritið árið 1983: „Þetta
fólk vill svelta okkur en það veit
ekki hvað það er að gera.“
Haustið 1985 vom Greenpeace-
fulltrúamir á Grænlandi og þvöðr-
uðu. Þá sagði oddviti 82 íbúa í
Niaqomat, Johannes Tobiassen:
„Við sjáum að það er urmull af
selum og hvölum í sjónum í og
umhverfis Ummanaq-Ijörðinn. Eina
tegundin sem er í útrýmingar-
hæattu hér er maðurinn.“
Höfundur er dálkahöfundur við
danska blaðið Information og
skrifaði fyrir nokkru greinaflokk
um Greenpeace íblaðið.
Óperuflutningnr á íslandi í nútíð og framtíð:
Mótuð verði framtáðarstefna
í óperumálum á Islandi
KÁÐSTEFNA uin óperuflutning
á íslandi i nútíð og framtíð, sem
haldin var um helgina í Norræna
húsinu, telur bráðnauðsynlegt að
mótuð verði framtíðarstefna í
óperumálum á íslandi. „Óperu-
sýningar hafa frá upphafi
Þjóðleikhússins skipað öndvegi í
tónlistar- og leiklistarlífi okkar.
Með tilkomu íslensku óperunnar
hefur fjöldi óperuunnenda vaxið
enn frekar og er óperuáhugi
þjóðarinnar alltaf að aukast,“
segir í ályktun ráðstefnunnar.
„Ráðstefnan ákveður því að fela
stjóm ópemdeildar Félags íslenskra
leikara að tilnefna þijá menn í nefnd
til þess að samhæfa óperuflutning
þeirra aðila, sem að honum standa
í dag og nánustu framtíð, og að
Frá ráðstefnunni um stöðu óperuflutnings á íslandi sem haldin var
um sl. helgi í Norræna húsinu
vinna að stefnumótun til framtíðar
í ópemmálum þjóðarinnar. Jafn-
framt óskar ráðstefnan eftir því við
menntamálaráðherra að hann skipi
tvo menn í þessa nefnd og formann
hennar.
Ráðstefnan bendir á hvflík lyfti-
stöng það hefur verið í öðmm
listgreinum þegar flokkar á at-
vinnugmndvelli hafa getað sinnt
list sinni eingöngu: Það hefur skipt
sköpum. Ekki verður lengur við það
unað að ópemsöngvarar, einir
sviðslistamanna, búi við algert ör-
yggisleysi í atvinnumálum, en nú
finnst ekki einn einasti starfandi
óperasöngvari á íslandi sem stund-
ar ópemsöng örðuvísi en í hjáverk-
um. Ráðstefnan gerir því þá kröfu
til stjómvalda að ópemsöngvarar
hljóti fastráðningar nú þegar.
Ráðstefnan lýsir yfir miklum
áhyggjum sínum vegna frétta um
slæma flárhagsstöðu íslensku óper-
unnar og Þjóðleikhússins og hvetur
stjómvöld til að gera án tafar átak
í því skyni að styrkja stöðu þessara
menningarstofnana."
Ráðstefnan samþykkti einnig
einróma tvær ályktanir um nám
ópemsöngvara, að forráðamenn
tónlistarskólanna, Söngskólans í
Reykjavík og Leiklistarskóla ís-
lands ásamt fulltrúa menntamála-
ráðherra hefji viðræður um
samstarf þessara stofnana um nám
fyrir ópemsöngvara, og að í náms-
skrá í söng skuli reiknað með því
að strax á fyrstu stigum námsins
fái nemendur haldgóða tilsögn í
leik og líkamsbeitingu.
Júlíus Vífill Ingvarsson, formað-
ur stjómar ópemdeildar Félags
íslenskra leikara, sagði í samtali
við Morgunblaðið að ráðstefnan
hafi gengið vel fyrir sig og hafi
verið fjölmenni mikið, a.m.k. 80
manns fyrri daginn og um 120
manns seinni daginn. „Það verður
mikið starf framundan við að vinna
í þeim málum sem á ráðstefnunni
vom samþykkt. Stjómin mun að
öllum líkindum ganga á fund ráð-
herra og leita eftir samvinnu við
ráðuneytið til að stuðla að atvinnu-
öryggi ópemsöngvara.
AF ERLENDUM
VETTVANGI
eftir RICHARD BALMFORTH
Ferðir sovéskra kafbáta
valda áhyggjum í Noregi
YFIRMENN varnarmála í Noregi hafa sífellt auknar áhyggjur
af ferðum sovéskra kafbáta í nágrenni landsins. Bitur reynsla
Svía hefur opnað auga manna fyrir þeirri ógn sem siglingar
erlendra kafbáta eru öryggi landsins. Almennt er talið að kaf-
bátunum sé ætlað að reyna strandvamir Noregs en þarlendir
embættismenn viðurkenna að i raun geti Norðmenn harla lítið
að gert til að halda þessum óboðnu gestum fjarri.
Norskir embættismenn segj-
ast sannfærðir um að
sovéskir kafbátar frá Kola-skaga
stundi reglulegar siglingar með-
fram ströndum landsins og innan
§arða. Það sem af er þessu ári
hefur 20 sinnum verið tilkynnt
um ferðir ókunnra kafbáta til
norskra yfirvalda. Allt árið í fyrra
bámst níu slíkar tilkynningar frá
fiskimönnum, óbreyttum borgur-
um og starfsmönnum strandgæsl-
unnar.
Hins vegar hefur aldrei fengist
staðfest að kafbátamir við strend-
ur landsins séu sovéskir. Yfirmenn
norskra landvama viðurkenna
fúslega að erfitt myndi reynast
að neyða óþekktan kafbát upp á
yfirborðið. „Staðreyndin er ein-
faldlega sú að í þessum feluleik
hefur kafbáturinn jafnan vinning-
inn,“ sagði háttsettur embættis-
maður í norska vamarmálaráðu-
neytinu. í síðasta mánuði
flykktust flugvélar og skip til leit-
ar eftir að óbreyttur borgari
tilkynnti um ókunnan kafbát á
siglingu. Tveimur sólarhringum
síðar var leitinni hætt þar eð ljóst
þótti að hún væri tilgangslaus.
Aukið eftirlit
Sumir firðir Noregs em allt að
2000 metra djúpir og geta kaf-
bátar því auðveldlega leynst þar.
Þá er vogskorin strandlengjan um
20.000 kílómetrar að lengd og
gerir þetta tvennt ratsjáreftirlit
erfiðara en ella.
Það vakti mikla athygli í Nor-
egi þegar sovéskur kafbátur af
Whiskey-gerð strandaði við Karls-
kona í Svíþjóð árið 1981. Tóku
þá að heyrast raddir um að kaf-
bátavamir Norðmanna væm ekki
nægilega öflugar. Á síðasta ári
tilkynnti norska vamarmálaráðu-
neytið um stóraukið eftilit með
ferðum kafbáta í nágrenni lands-
ins. Öflugum hlustunartækjum
var m.a. komið fyrir á hemaðar-
lega mikilvægum stöðum í
ógnardjúpum fjörðunum en þrátt
fyrir ráðstafanir þessar segja
embættismenn Norðmenn vera
berskjaldaða fyrir ferðum óvin-
veitta kafbáta.
Talsmenn norska vamarmála-
ráðuneytisins segja að þeim sé
ekki fyllilega ljóst í hvaða tilgangi
Sovétmenn sendi kafbáta sína upp
að ströndum landsins. Samkvæmt
opinberum tölum í Osló hafa sex
af hveijum tíu kafbátum Sovét-
manna af Typhoon-, Yankee- og
Delta-gerð höfuðstöðvar á Kola-
skaga. Allir em bátar þessir búnir
kjamokueldflaugum. „Við gemm
okkur ekki fyllilega grein fyrir
hver tilgangur kafbátaferðanna
er,“ sagði Dagfinn Danielsen,
yfirmaður landvama Atlantshafs-
bandalagsins í Norður-Noregi, á
fréttamannafundi fyrir skömmu.
„Ef til vill em þeir að ganga úr
" skugga um hvar hlerunarbúnaður
okkar er staðsettur. Þeir kunna
að vera að rannsaka aðstæður til
siglinga. Loks kunna þeir að hafa
í hyggju að setja sveitir skemmd-
arverkamanna (svonefndar
„Spetsnaz-sveitir") á land ef til
ófriðar dregur," sagði Dagfinn
Danielsen. Embættismaður í ut-
anríkisráðuneytinu bætti við
hugsanlegt væri að sovésku kaf-
bátamir væm að leita eftir
hentugum stöðum til að skjóta
kjamorkueldflaugum sínum frá.
einnig siglt kafbátnum beint und-
ir farþega- eða flutningaskip,
fylgt því eftir eins og skuggi og
þar með komist undan. Hann hef-
ur öll tromp á hendi sér,“ sagði
þessi ónafngreindi heimildarmað-
ur.
Djúpsprengjur gagnslausar
Embættismenn í vamarmála-
ráðuneytinu segja að þeir mjmdu
ekki hika við að beita djúpsprengj-
um gegn óvinakafbátum en bæta
jafnframt við að þær myndu
líklega ekki koma að neinu gagni
nema svo ólíklega vildi til að þær
hittu beint í mark. Norsk herskip
vörpuðu síðast djúpsprengjum að
óþekktum kafbáti árið 1982 en
Myndin sýnir sovéskan kafbát af gerðinni Delta IV. Hann er
búinn 16 SS-N-23 kjamorkuflaugum og dregur hver þeirra 7240
kilómetra.
Mikilvægi Noregshafs
Samkvæmt herfræði Atlants-
hafsbandalagsins mun Noregshaf
gegna mikilvægu hlutverki í hugs-
anlegum átökum austurs og
vesturs. Sérfræðingar bandalags-
ins telja að kjamokukafbátar
Sovétmanna muni flykkjast út á
Noregshaf til að hindra liðs- og
birgðaflutninga til Norður-Noregs
frá Bandaríkjunum og Bretlandi.
Mjög erfitt er að koma við hefð-
bundnum ratsjárvömum sökum
þess hve hita- og seltustig sjávar
er mismunandi á þessum slóðum.
Þó að kafbátur komi fram á
ratsjám skipa eða flugvéla er skip-
stjóranum í lófa lagið að komast
undan. „Góður skipstjóri getur
hæglega komist undan leitarskip-
um,“ sagði yfirmaður í norska
hemum sem ekki vildi láta nafns
síns getið. „Ef skipstjórinn telur
kafbátinn vera í hættu getur hann
kafað niður á hafsbotninn, slökkt
á vélunum og beðið þess að leit-
inni verði hætt. Þá getur hann
árásin var árangurslaus.
Þá hlýtur sú spuming óhjá-
kvæmilega að vakna til hvaða
ráða sovéskur kafbátsforingi
myndi grípa ef norskum herskip-
um tækist að loka öllum undan
komuleiðum hans. Að sögn
norskra embættismanna hafa
yfirmenn í kafbátum Sovétmanna
skýr fyrirmæli um að gefast ekki
upp undir neinum kringumstæð-
um. Þessi staðreynd kynni að leiða
til þess að þeir gripu til örþrifar-
áða með ófyrirsjáanlegum afleið-
ingum. „Við megum ekki gleyma
því að sovéskur kafbátur gæti
líklega sökkt hveiju einasta skipi
í nágrenninu," sagði ónefndur
norskur herforingi. „Sú staðreynd
að Sovétmenn em reiðubúnir að
tefla á tvær hættur sýnir Ijóslega
hve mikilvægar þeir telja ferðir
kafbátanna við strendur Noregs
Höfundur er fréttamaður Re-
uter-fréttastofunnar.