Morgunblaðið - 19.11.1986, Side 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. NÓVEMBER 1986
15
Ekki á morgun,
ekki hinn ...
Bókmenntir
Jenna Jensdóttir
Teikningarnar hafa ómetanlegt
gildi og lýsa upp það sem er í les-
máli.
Meðan Rómaborg brann
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Hver var Neró keisari? Brjálaður
harðstjóri? Misskilinn listamaður?
Kænn og bragðvís stjómmálamað-
ur?
Hugmyndir þær, sem mannkyns-
sögulesendur hafa fram undir þetta
gert sér af þessari furðulegu per-
sónu, munu standa næst hinu fyrst
talda. Eða hver ræður móður sína
af dögum, svo dæmi sé tekið? Hver
annar en vitfirringur sem þar að
auki hefur gjörtapað bæði mann-
dómi og siðgæði?
Margan verður þó að setja fyrir-
varann þegar horft er um öxl. í
Rómaveldi keisaranna fólst upphefð
eins í því að hann gæti rutt öðrum
úr vegi. Jafnvel nánustu ættingjar
kepptu miskunnarlaust um völdin.
Frá sjónarhóli Nerós hefur þetta
ekki litið eins hrikalega út og frið-
samur lesandi í lýðræðislandi sér
það fyrir sér nú á dögum. Harð-
stjóm fyrirfinnst að sönnu enn víða
um lönd. En allt slíkt er okkur fjar-
lægt og óraunverulegt norður hér.
Michael Grant dregur upp annars
konar mynd af Neró en hina vana-
legu, viðteknu; horfir á málin frá
annarri hlið en tíðkanlegt er og
skoðar efnið í víðara samhengi.
Rómveijar á dögum Nerós voru svo
vanir klækjum og refjum, laun-
vígum og undirmálum, að mikið
þurfti til að ganga fram af þeim
með þess háttar atferli einu saman.
Það mun því hafa verið annað í
fari Nerós sem þeim þótti svo frá-
leitlega hæfa keisara að til var
tekið. í fyrsta lagi telur Grant að
það hafí farið í taugarnar á mörgum
Rómverjanum hversu Neró dáðist
að grískri menningu, beinlínis dekr-
aði við hana. Fyrir áhrif frá henni
— en þvert á móti þeim hugmyndum
sem við gerum okkur um keisara
þennan — telur Grant að Neró hafi
verið mildur drottnari og frábitinn
hvers kyns hrottaskap. Því aðeins
hafi hann rutt öðrum úr vegi að
hann hafi verið hræddur um eigið
skinn. Grant telur til að mynda að
Neró hafi verið þvert um geð að
samþykkja dauðadóma, þó svo að
hann kæmist ekki hjá því, hefðar
vegna. Þá telur Grant að Neró hafí
verið umhugað að milda þá grimm-
legu leika sem tíðkuðust í Róm um
hans daga og almenningur þar virt-
ist hafa svo gaman af, svo sem
skylmingar þræla, villidýraat eða
at dýra og manna. Þarna muni samt
hafa verið við ramman reip að
draga. Alþýðan heimtaði brauð og
leika. Ogjafnvel keisarinn hafi ekki
mátt við því að espa lýðinn á móti
sér, spilltan og léttúðugan.
Og brauðið — ekki mátti það
heldur gleymast. Róm var stórborg,
jafnvel á nútímamælikvarða. Kom
varð því að flytja inn í miklum
mæli frá fjarlægum löndum. Keis-
ara var lífsnauðsyn að þeir flutning-
ar gengju snurðulaust og telur
Grant að Neró hafí jafnan gætt
þess að nóg korn bærist til borgar-
innar. Rómaveldi var á dögum
Nerós hér um bil hið víðlendasta
sem það nokkru sinni varð.
Stríðsmaður var Neró ekki. En
heimsveldið varð að verja þegar á
það var ráðist. Hershöfðingjar báru
hitann og þungann af slíkum átök-
um, oftast á fjærstu útjöðrum. Þau
mál íþyngdu Neró því lítt.
Margs konar forréttindi fólust í
því að eiga heima í Róm á tímum
keisaranna. Borgin var miðdepill
heimsins — þess sem Vestur-
landabúar þekktu. Af bók Grant
má fræðast margvíslega um dag-
legt líf f Róm á dögum Nerós.
Geysilegur auður var þama saman
dreginn. Mannvirki frá þessum öld-
um setja verulegan svip á borgina
enn í dag.
Róm var stjómsýslumiðstöð en
framleiddi sáralítið. Hún var því
eins konar sníkjudýr á þessu
víðlenda ríki. Grant minnir á að
fjöldi fólks hafí lifað á hinu opin-
bera — lifað á sósíal eins og það
mun nú kallað. En ekki var sú byrði
lögð á borgarbúa heldur íbúa skatt-
landanna sem skiptu tugum millj-
óna.
Hvað varð svo Neró að falli?
Otalið er það sem mest fór fyrir
bijóstið á fína fólkinu í Róm þegar
það tók að vega og meta kosti og
galla þessa keisara síns en það var
daður Nerós við listir og íþróttir og
áköf löngun hans til að keppa sjálf-
ur. Slíkt og þvílíkt mun sjaldnast
talið hæfa þjóðhöfðingja og munu
Rómveijar hafa litið það sömu aug-
um og nútímamenn. Þar við bættist
Rómarbruninn mikli sem var alvar-
legur atburður og sögulegur og
átti eftir að tengjast nafni Nerós
um ókomnar aldir. Því varð hann
öðrum fremur tákn fyrir spillingu
þá sem brátt tók að grafa undan
þessu mesta heimsveldi allra tíma
og að lokum lagði það í rúst.
Bók þessi er bæði lífleg og læsi-
leg og færir okkur furðunálægt lífi
því sem þarna var lifað fyrir röskum
nítján öldum — að því leyti sem við
getum gleggst gert okkur það í
hugarlund nú. Kannski var það
líkara nútíma borgarlífí en margur
mundi í fljótu bragði ætla.
Texti Dags Þorleifssonar, studd-
ur miklum fjölda mynda, er blaða-
manns fremur en sagnfræðings.
Endá mun ritið ætlað tii skemmtun-
ar ekki síður en fróðleiks.
Ekki á morgun, ekki hinn ...
Jólaföndur og leikir.
Texti og myndir: Ragnheiður
Gestsdóttir. Mál og menning —
Reykjavík 1986.
Jólaföndur er orðið viss þáttur í
desembermánuði ár hvert. Fönd-
urbækur, föndurblöð — af nógu er
að taka.
Hér er komin út föndurbók —
og leikja, sem er um leið íjölskyldu-
saga.
Krakkamir Atli og Inga eru aðal-
persónur hennar ásamt foreldrum
sínum, sem eru óþreytandi í því að
vinna með bömunum að skemmti-
legum og þroskandi undirbúningi
fyrir jólin.
Sagan hefst að morgni 1. des-
ember. Atli vekur systur sína. Nú
má opna fyrsta gluggann á jóla-
dagatalinu. Sú hugmynd fæðist að
gaman væri að búa sjálf til jóla-
dagatöl. Það er strax hafíst handa.
Það er frí í skólanum og mamma
á einnig frí úr vinnunni. Hún er
hugkvæm og áhugasöm. Dagamir
líða. Bömin föndra eitthvað á degi
hveijum. Athafnasemin leiðir af sér
margar hugmyndir og allar verða
þær að veruleika.
Hver dagur á sitt verkefni: Að-
ventukrans úr brauðdeigi, jólakort,
jólasveinar, jólalukt. En of langt er
upp að telja.
Skemmtilegt föndur í skólanum
og hjá ömmu og afa eykur á fjöl-
breytnina.
Náttúran, umhverfið — allt er
talandi tákn um gnægð af verkefn-
um til handa þeim sem vilja og
geta unnið úr þeim á einhvem hátt.
Snjórinn kallar á kristallaðar
vetrarmyndir.
Smáfuglar í vetrarhörku skapa
hugmynd um lítið fuglabúr sem
hengt er á tré úti í garði og geym-
ir fræ handa svöngum fuglum.
Kaflarnir í bókinni fylgja daga-
talinu frá 1.—24. desember. í
hveijum þeirra er ítarlega sagt frá
því sem börnin búa til^ og hvaða
vinnubrögð henta best. I lok hvers
kafla er kynnt efni það er þarf að
nota.
í hverri opnu er önnur blaðsiðan
með teikningum sem tengdar eru
efni því sem fjallað er um í kaflan-
um.
ALDREIBETRA VERÐ
kr. 265.000
í Þýskalandi þar sem
kröfurnar eru mestar er
Uno mest seldi bíllinn
í sínum stærðarflokki.
UMBOÐIÐ,
Skeifunni8. Reykjavík Sími68 88 50