Morgunblaðið - 14.03.1973, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. MARZ 1973
21
HITAVEITA TIL SUÐURNESJA
FRÁ SVARTSENGIHAGKVÆM
VARMAVEITA frá Svartsengi til
hitunar í Kel’Iavik, Njarðvíknm,
Grindavík, Sandgerðl, Gerðuni
og KeflaviixurflugveUi þykir álit-
leg, og er að svo komnu máli
mælt með henni í skýrslu urn
frumáa'tlun um þessa varma-
veitu til þéttbýlisins á Suður-
nesjum, sem Karl Ragnars og
Sveinbjörn Björnsson hafa skil-
að á vegum jarðliitadeildar
Orkustofnunar. Markaðurinn er
í heild um 101 megavatt eða
þriðjimgur af Hitaveitu Reykja-
víkur. Er talið að jarðvarmi sé
samkeppnisfær við olíu, ef verð-
ið frá varma veitu við byggðar-
mörk fer ekki yfir 0,50 kr/kWh
og í niðurstöðum frumáætlunar
er varmaverð langt þar fyrir
neðan, og reiknað með að það
lækki við frekari rannsóknir.
Jvair er varmiavei'ð frá 20 MW
(megavatta) veitu til Keflavíkur
og Njairðvikur áætlað 0,28kir/
kWh (krónur á kilóvattstund)
og færi iækkamdi með stærri
virkjun. Ef Grindavík stæði
ein að vairmavmnsilu og fl'Utninigi,
yrði varmaverð þair 0,34 kr/
kWh, an 0,25 kr/kWh, ef byggð
yrði 30 MW veita saimeigimleg
með Grindavik, Keflavik og
Njairðvíkuim. Ef Sandigerði og
Geirðair fengju varmia firá 30 MW
veitu í Njarðvíkum og k«stuðu
sjálf fliutninig til sín, yrði
varmaverð í Sandgerði og Gerð-
um 0,44 kr/kWh. Verði kostnað-
uir hins vegar borinn af 30 MW
heildairveátu fyrir Grindavík,
Keflavík, Njarðvíikur Sandgerði
og Gerðar, verður vairmiaverðið
0,28 kr/kWh. í Skýrslunni segir
að hagkvæmiasti fyrsti áfangi
varmaveitunnar ’ yrði 45 MW
veiita, sem nægði Grindavik,
Keflaví'k, Njarðvíkum og Gerð-
um og gæti auk þess seit 15 MW
til flug'hafnarstarfsiemi á Kefla-
viikurfliugvelli. Varmiaverð sli'kr-
ar veitu yrði 0,25 kr/kWh. El
áhugi reyndist síðair vera á hitun
alilrar fliugihafnari.nmar og her-
stöðvarinmar, yrði lögð önmur að-
færsluæð og veita sitækkuð um
alSt að 45 MW. Vairmaverð 90
Ráðleggingarstöð
R.K.Í. opin áfram
RÁÐLEGGINGASTÖÐ Ratiða
krossins fyrir Vestmannaeyinga
hefur nú starfað í Heilsuverndar-
stöð Reykjavíkur frá 2. febrúar.
Samkvæmt upplýsingum Egg-
erts Ásgeirssonar, frkvstj. RKÍ,
hefur verið leitað til stöðvarinn
ar vegna málefna 200—300 Eyja-
búa. Aðsókn hefur farið minnk-
andi að undanförnu og hefur því
verið ákveðið að hafa stöðina
opna færri daga í viku. Verður
stöðin þangað til annað kann að
vera ákveðið opin á mánudags-
og fimmtudagskvöldum kl. 5—7
á sama stað og áður í Heilsu-
verndarstöðinni við Barónsstíg.
Áfram starfa við stöðina sjálf-
boðaliðar, félagsráðgjafar, lækn-
air og lögfraeðimgar tilbúnir að
veita þá þjónustu sem þeir
m&gna, með tilstyrk ainnarra sér-
fræðinga, sem leita þarf tdl.
Af aðsókniinni mætti marka að
þörf fyrir starfsemima sé miinnk-
andi. Senmiiega er það ekki raun-
in heldur hitt að fólk telur ekki
að stöðin geti leyst vandamál
sín. Það getur hún heldur ekki
niema að nokkru leyti, en samt
telja starfsmenn stöðvarinnar að
allvel hafli tekizt við að hjálpa
fólki við að leysa eigin vandamál.
Málefnin, sem fyrir eru tekin,
eru að sjálfsögðu trúnaðarmál.
Margir hafa haldið að vandamál
þeiirra þyrftu að vera mjög mikil
til þess að þeir mættu leita að-
stoðar. Að sjálfsögðu er það
mikilvægt að fólk komi til stöðv-
arimnar meðain vandamál þess
eru minmiháttar, áður en þau
grafa um sig og geta orðið að
meiri vandamálum.
Tilraunir hefjist
um kartöflurækt
VEGNA erindis yfirmatsmamns
garðávaxta, Eðvalds B. Maim-
quisit, um auknar tilraunir í
kartöflurækt var samþykkt
eftirfarandi áiykt.’un á Búnaðar-
þimgi:
„Búnaiðarþimg beimir þeim til-
mælum til Ramnsókmastofnumar
l'andbúnaðarms að hluitast til um,
að hafnar verði skipulagðar til-
raunir varðandi kartöflurækt. 1
því sajmbandi verði áherzla lögð
á að kanma:
1. Áhrif áburðar á bragðgæði,
geymsluþol og heillbrigði
kartafl.na, sérsfaklega verði
gerður samamiburður á bú-
f járáburði og tilbúnum áburði
og áhrifum smefilefna á upp-
skeruma.
2. Mismumiandi meðferð á kar-
töflum við upptöku, flokkun
og geymslu með tUliiti til heil-
briigðis og geymsluþols,
þeirra."
Jóhamn Jómasson, forstjóri
Grænmetisverzlunarimniair hafði
framsögu í máiimu fyrir hömd
Jarðræktarmefndar em í greinar-
gerð henmair segir m.a.:
Hér á lamdi hefur ræktun
toairtaflma átt sér stað í rúmlega
200 ár. Lemgst af var ræktumin
eimvörðunigu til heimilisno<ta, en
árið 1935 voru sett lög um sölu
og inmflutnimg á kartöflum, sem
heimiluðu stjórmvöldum að
bamma immfluf.mimig á þeim tímum,
sem inmlemda fraimleiðslan amn-
a'ði markaðsþörfimmi. Þessar að-
gerðir örvuðu kartöfluræktima,
sem úr því vex hröðum skref-
um, þannig að i góðum sumrum
svo sem 1939, 1941, 1954 og 1971
nægir inmlenda framleiðslan
neyzluiþörf þjóðarimmar. Á tveim-
ur síðustu áratuigum hefur orðið
mikii breytimg á ræktum kar-
taflna hér á lamdi. Aukim notkun
afkastamikilla véla við ræktun
og flokkuin hefur gert bændum
kleift að stækka framleiðsluein-
ímgiarmar, em samfara mikiiii
notkum tilbúims áburðar og þar
af leiðamdi aiukimmi uppskeru er
hætt við, að jasrðvegurinn tæm-
iist af ýmsum mauðsynlegum efn-
um, t.d. snefidefnum. Það virðist
því ekki fráieitit, að þetta gæti
verið edm af aðalorsökum mimmk-
andi vörugæða og lakara
geymsluþols.
Tilraumir Ræktumarfélags
Norðurlamds á ánroutn 1936—
1942 og naumar flestar aðrar hér-
lemdar tilrauinir með kartöflur
hafa fram að þessu eimkum
beimzt að mismumandi motkum til-
búimis áburðiar og samamburði á
afbrigðum með tiiliti til upp-
skerumagms og hafa því ekki
gefið svör við þeim vamdiamál-
um, sem um getur i ályktunimni.
Þess vegina er nauðsynlegt að
hafnar verði sem fyrst tilraun-
ir og ranmsóknir, sem leitit gætu
til úrbóta í þessum málum.
MW veitu yrði 0,21 kr/kWh. Eins
og þessar töluir bera með sér, er
verð iarðvairrmams larngt undir
þeim u.50 kr/kWh, sem kraíizt
var, til að hanm yrði saimikeppmis-
fær við oliu. Um rafhitumar-
kostnað er ekki fullvlst, en
þykir fulivíst að hann muni
ekki standast samikeppni við
hitaweitur skv. þessu.
Að svo kornrnu máli er ein-
dregið mælt með varmaveitu frá
Svartsr-ngi og bendir frumáætl-
umim tiil þess, að hún geti orðið
arðbært fyrirtæki. Áður en lagt
er í hönmun sMikrar veitu, er þó
naiuðsynlegt að afla ýmissa
gagma mieð rammsókn'Uim. í heild
er áætlaður ra.imsóknarikostnaður
á næsta ári '5,4 mililjóm kr. Er
til þess æitiazt að þessar ramn-
sóknir leiði til lækkunar á
varmaverði og afii nægilegra
gagna til hönmiunar veitunnair og
á.kvarðana um geirð henrnar. Af
rarmsóknaT'kostnaði munu bor-
anir fyrir 8 mi’Ijón kr. nýtast
sem stofnkostmaður, 1 milljón kr.
í verkfræðiiegajr athuiganir sem
kostnaður við forhönniun og
6 milljón kr. i vinmslutæknilegiar
ramnsóknir sem forhönmum og
öf?um þekkingai', sem nýtist ai-
menmt við vimnslu varma á há-
hitasvæðum.
“íslands-
ferðir
1973“
FLUGFÉLAG Islunds hefur gef
ið út litprentaðnn, niynd-
skreyttan ferða- og landkynning-
arbækling um fsland í stðru
upplagi (á 2. hundrað þúsund)
á sex tungumálum.
Upplýsingar _ í honum eru
m.a. um margbreytilegar og mis
langar ferðir s.s. gangandi, á
hestum um hálendið. Einnig er
að finna kafla um landið að
vetri til, ráðstefnu- og fundar-
höld hér, og kynntir eru dvalar-
möguleikar ferðamanna á sveita
bæjum og i sumarbústöðum.
Nýyrði:
Hljóðfrá
þota —
brota
ÞAÐ var mikill fengur að því
fyrir orðaforða íslenzkrar
tungu, þegar Högni Torfason,
fréttamaður, kom fram með
nýyrðið þota í stað hins óþjála
orðs þrýstiloftsflugvél, sem
þá var notað.
Nú vantar lipurt orð yfir
hinar svonefndu hljóðfráu þot
ur (supersonic jets).
Björn Guðmundsson, þorg-
ardómari, kom fram með ný-
yrði yfir hljóðfráa þotu fyrir
nokkrum árum. Er það orðið
brota; þota, sem brýtur hljóð-
múrinn. Beygist brota eins og
þota. Björn hefur einnig kom-
ið fram með orð yfir joghurt,
sem nú er mikið keypt í mjólk
urbúðum. Joghurt er mjög
líkt skyri, aðeins þynnra. Legg
ur Björn til, að í stað joghurt
komi skyringur, eins konar
smækkunarending á skyri.
Skyringur er þá myndað eins
og t. d. mysingur af mysa og
hræringur af hræra.
Morgunblaðið vill gjarnan
beyra álit lesenda á þessum ný
yrðum tveimur og gjarnan
mega þeir koma fram með
önnur orð í staðinn, ef þeir
telja þau betri.
1'arniaveita Siiðurn esja frá Svartsengi.
Úrskurðaður í gæzlu-
varðhald vegna síbrota
PRÍTI GI R Reykvíkingur var í
gær úrskiirðaður í alit að 60
daga gæzluvarðhaid vegna sí-
brota, en á tæpiun tveinmr mán-
iiðuni, síðan hann var látinn laus
eftir afplánun langs fangelsis-
dóms fyrir ýniiss konar afbrot,
liafði hann brotið af sér nokkr-
um sinntini til viðbótar, einkiiin
með útgáfu falsaðra ávísana.
Fyrir um hálfuim mámtði
stal maðurinn sex eyðublöð-
um úir ávísasnahefti manns, siem
hann var i heimsóton hjá, og hóf
síðajn að gefla út falsaðaí' ávís-
anir með nafni gesl gjafanis. Voru
þær samtais að upphæð um
94.500 kr. Sú hæsta þeirra var að
upphæð 79.200 kr. og ætlaði
maðurinn að kaupa Spánarferð
fyrir sig og vinstúlku sina fyrir
þá ávísuin, en ferðaskrifstofan
hringdi þá : bankann og fékk að
vita að ávisuinin væri iranstæðu-
laus. Varð ekke-rt af viðskiptun-
um, en maðurinn sendi viinstúliku
sína út í bankann, þar sem húm
gat skipt ávisuninni án vand-
kvæða. Fékk hún að Launium frá
manninium 15 þús. kr.
Eigandi ávisanaieyðub!aðanna
varð ekki var stuldsins íyrr eon
um mánaðaimóiin og við rann-
sókn báru'st böndin að þrítugum
Reykvikingi, sem no/kkrum dög-
um áður hafði verið handtekinn
i Hafnaríirði, ásamt annarri vin-
stúltou sinni, eir þau voru að
verzla fyrir fialsaðar ávísaniir —
hún í nýjutm fötum, ssm maður-
inn hafði keyT t á haina með einni
slíikri ávísun. Þau voru bæði
handtekin í fyrraikvöld og voru
þá komin með nýtt ávisanahefti,
sem stúlikan hafði fengið, er
hún opnaði ávísanareikning við
bamika hér í borg. Banikinn hafði
síðan óskað efltir að lögregian
fyndd stúlkuna og tæki af henni
heftið aftur.
Engin leiðrétting
á verðlagsákvæðum
AÐALFUNDUR Féiags íslcnzkra
stórkaupmanna var haldinn að
Hótel Esjn iaugardaginn 24.
febrúar sl. og var ftindurinn fjöl
sótt.ur.
Úr stjóm áttu að ganga:
Árni Gestsson, formaður, Jó-
hann J. Ólafsson, Gunnar Kvar
an, Kristján Þorvaldsson og
voru þeir allir endurkjömir.
Fyrir í stjórn voru Sverrir
Norland, Gunnar Kvaran og
Ingimundur Sigfússon.
Fundurinn samþykkti nokkr-
ar ályktanir, og eru þær birtar
hér á eftir.
í upphafi aðalfundarins
minntist Ámi Gestsson formað-
usr félagsins látinna félags-
manna, Carls Olsen og Jónasar
Hvannberg.
Risu fundarmenn úr sætum
og vottuðu hinum látnu virð-
ingu sína.
Þá flutti Ámi Gestsson for-
maður félagsins ítarlega
skýrslu stjórnarinnar um störf
félagsins á sl. ári. 1 ræðu sinni
sagði hann m.a.:
„Eims og við allir vitum, hef-
ur engin leiðrétting fengizt á
verðlagsákvæðunum undanfarið
tímabil, þrátt fyrir stórlega hækk
að kaupgjald og annan kostnað,
sem dunið hefur á okkur undan-
farið.
Um það bil, sem síðasti aðal-
fundur félagsins var haldinn var
stjóm félagsins að vinna að þvl
að fá leiðréttingu á verðlags-
ákvæðunum i kjölfar þeirra stór-
felldu kauphækkana, vinnutíma-
styttingar og orlofslengingar,
sem samið hafði verið um í des-
ember 1971.
Forsvarsmenn verzlunarinnar
höfðu margoft gengið á fund
viðskiptaráðherra og forsætis-
ráðherra til þess að skýra af-
stöðu verzlunarinnar til þessara
nýju sjónarmiða og þá erfið-
leika, sem þessi kostnaðaraukl
hefði í för með sér.
Svar frá riklsstjórninni barst
svo ekki fyrr en í maí á sl. ári
og eins og okkur öllum er kunn-
ugt varð afgreiðsla málsins sú,
að smásalan fékk 6% fclmenna
hækkun, en 10% á ma'vörur
og skófatnað, en heildsalan var
algjörlega sniðgengin."