Morgunblaðið - 14.03.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. MARZ 1973
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastióri Árni Garðar Kristínsson.
Ritstjóri og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Askriftargjald 300,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasólu 18,00 kr. eintakið.
rillum ríkisstjórnum er það
^ sammerkt, að þær verða
að hafa í sínum höndum
frumkvæðið í stjórnmálabar-
átfunni, innan Alþingis sem
utan. Styrkur Viðreisnar-
stjórnarinnar lá einmitt í því,
að þetta frumkvæði missti
hún aldrei, ekki einu sinni
þegar erfiðleikarnir steðjuðu
að. Þegar vandamál komu
upp hafði hún forystu um að
leysa þau og öll stjórnmála-
umræðan í landinu mótaðist
af þeirri staðreynd, að frum-
kvæðið var í höndum Við-
reisnarstjórnarinnar.
Framan af hafði vinstri
stjórnin að vonum frum-
kvæðið í sínum höndum.
Tveir stjórnarflokkanna
höfðu unnið myndarlegan
kosningasigur, alger umskipti
höfðu orðið í stjórnarráðinu,
málefnasamningurinn gaf
fögur loforð og fólk var for-
vitið að sjá hvernig nýir ráða-
menn mundu stjórna. Út-
færsla landhelginnar í 50 sjó-
mílur stuðlaði einnig að því,
að vinstri stjórnin hélt þessu
frumkvæði.
En nú er svo komið, að
ríkisstjórn Ólafs Jóhannes-
sonar hefur gersamlega misst
þetta frumkvæði í stjórn-
málabaráttunni, sem hverri
ríkisstjórn er svo mikilvægt.
Þetta hefur gerzt á síðustu
þremur mánuðum. Hinar
harðvítugu deilur, sem urðu
í ríkisstjórninni í desember
um ráðstafanir í efnahags-
málum, mörkuðu tímamót í
sögu þessarar vinstri stjórn-
ar. Þá reyndi í fyrsta skipti
verulega á samstarf flokk-
anna þriggja og það kom í
ljós, að það stóðst ekki þessa
þolraun. Síðan gengislækkun-
in var að lokum samþykkt í
ríkisstjórninni, hefur hún
jafnt og þétt verið að missa
allt frumkvæði úr sínum
höndum. Berlegast kom það
fram, þegar Alþingi tók ráðin
af ríkisstjóminni í Vest-
mannaeyjamálinu, hafnaði
tillögum ríkisstjórnarinnar
og samþykkti sjálft, með al-
gerri samstöðu, tillögur, sem
þingmannanefnd hafði samið.
í kjölfar þeirrar niðurlæging-
ar lagði ríkisstjórnin fram í
þinginu mikilvægt stjórnar-
frumvarp, sem áhrifamiklir
þingmenn í stjórnariiðinu
snerust harkalega gegn með
þeim afleiðingum, að það
mun sofna í nefnd. Ríkis-
stjóm Ólafs Jóhannessonar
hefur ekki borið sitt barr
eftir J essi áföll. Hún hefur
gersamlega misst frumkvæð-
ið í stjórnmálabaráttunni úr
höndum sér. Ráðherrarnir
sitja að ví.su enn í skrifstof-
um sínum í ráðunevtunum
og afgreiða mál. En enginn
trúir því lengur, að þeir geti
stjórnað landinu af þeirri
festu sem þarf. Þetta gera
stuðningsmenn stjórnarinnar
sér ljóst. Þeir gera sér grein
fyrir því, að stjórnin ræður
ekki við vandann og að hún
hefur enga stjórn á efnahags-
málunum. Samt væru marg-
ir af heitustu stuðningsmönn-
um þessarar stjórnar reiðu-
búnir að fyrirgefa henni mis-
tökin í efnahagsmálum, ef
hún hefði af einhverju öðru
að státa.
Hvar eru félagslegar um-
bætur þessarar stjórnar?
Hvað hefur Magnús Kjart-
ansson gert á sviði trygginga-
mála og heilbrigðismála,
sem markað hefur tímamót?
Ekkert. Auvitað hafa bætur
almannatrygginga hækkað,
en það er ekkert til að státa
sig af. Og auðvitað hefur ver-
ið unnið áfram að hefðbundn-
um verkefnum í heilbrigðis-
málum. En það er heldur ekk-
ert til að státa sig af. Hvar
eru allar hinar merku félags-
legu umbætur á þessum vett-
vangi, sem ætla mætti að
Magnús Kjartansson mundi
beita sér fyrir, eftir öll stóru
orðin? Þær eru ekki til. Og
hvað hefur Hannibal Valdi-
marsson gert í húsnæðis-
málum. Auðvitað hefur hann
hækkað húsnæðislánin eitt-
hvað, en það er ekki sérlega
hrósvert. Hvar eru hinar
félagslegu umbætur á ’-essu
sviði? Þær eru ekki tii. Og
hvað um menntamálin?
Magnús Torfi Ólafsson tók
við grunnskólafrumvarpinu
úr hendi Viðreisnarstjórnar
og gerði ýmsar lagfæringar á
því, en fylgdi meginstefn-
unni. Hvar eru hinar stór-
brotnu umbætur í heilbrigðis-
málum, tryggingamálum, hús
næðismálum og menntamál-
um, sem stjórnin lofaði og
heitustu stuðningsmenn henn
ar bundu svo miklar vonir
við? Svarið er einfaldlega, að
þessar félagslegu umbætur
hafa enn ekki séð dagsins
ljós og munu ekki gera það
úr þessu.
Þetta tvennt, að stjórnin
hefur misst frumkvæðið í
stjórnmálabaráttunni, og að
hún hefur ekki uppfvllt von-
ir stuðningsmannanna um
félagslegar umbætur í anda
vinstri manna gerir það að
verkum, ásamt stjórnleysinu
í efnahagsmálum, að þessi
ríkiscfjóm er búin að vera. t
rauninni er ljótt að sparka í
hana þar sem hún liggor. En
ríkisstjóm, sem bv'iin er að
missa tökin á stjórn landsins,
á ekki að sitja öllum til ama.
Hún á að segja af sér og gefa
fólkinu kost á að kveða upp
sinn dóm í almennum kosn-
ingum.
STJÓRNIN HEFUR MISST
FRUMKVÆÐIÐ
Samningahetja
N or ður-V íetnama
PARfS — Ráðamennirnir í Hanoi
voru ekki lengi að velja samninga-
mann þegar þeir ákváðu að
taka boði Lyndon B. Johnsons for-
seta um samningaviðræður er hann
ákvað að hætta loftárásum fyr-
ir norðan 20. breiddarbaug í Víet-
nam og gefa ekki kost á sér í for-
setakosningunum 1968.
Þeir hafa heldur ekki fundið
ástæðu til þess að skipta um samn-
ingamann á þeim árum sem eru liðin
siðan. „Le Duc Tho,“ sagði
víetnamskur útlagi, sem þekkti hann
á yngri árum hans, „var valinn
samningahetja eins og Nguyen Vo
Giap var valinn striðshetja. Þeir
völdu Tho af því hann er rólegur
og fer ekki úr jafnvægi, hann er
rómantískur byltingarmaður i aðra
röndina svo að það er skemmtilegra
og hægara að eiga skipti við hann
en Giap sem er upp6tökkur.“
Þetta hafa þeir Bandaríkjamenn,
sem hafa þurft að semja við Tho,
komizt að raun um. Þeir hafa einnig
komizt að raun um, að hann er harð-
ur í horn að taka, dulur, stundum
óþolandi — „erfiður að komast að
samkomulagi við,“ eins og Henry A.
Kissinger hefur komizt að orði.
En hvort sem Tho hefur sýnt
töfra hins fágaða og veraldarvana
stjórnarfulltrúa eða stífni og kergju
hins ofstækisfulla hugsjónafræðings,
hefur þeim öllum fundizt að hjá hon
um fari saman á eftirtektarverðan
hátt myndugleiki og kurteisi. Hann
vakti djúpa virðingu.
Bandaríkjamenn, sem hafa hitt
Tho að máli í öðrum erindagerðum
en opinberum, hafa næstum því
sömu sögu að segja og benda
á kurteisi hans, alúð og greinileg-
an myndugleika.
Fáir gerðu sér grein fyrir þvi, að
hann var býsna dularfullur maður.
Litið er til af upplýsingum um hann
hann i frönskum og bandarískum
skjalasöfnum, ekki einu sinni að því
er virðist sú staðreynd að Le Duc
Tho borið fram lei-dúkk-tó — er
ekki hans raunverulega nafn. Við-
semjendur hans vissu, að hann hafði
setið í frönskum fangelsum, en um
þetta virðast engar upplýsingar til
i skjölum.
Hann er tregur að ræða
fortíð sína meðal annars vegna þess
að hann neyddist til þess eins og
aðrir víetnamskir byltingarmenn að
lifa tvöföldu lífi árum saman og varð
að leyna byltingarstarfsemi sinni En
tregða hans stafar vafalaust einnig
af því, að vietnamskir kommúnistar,
að Ho Chi Minh undanskild-
um, fylgja ströngum reglum, sem
eiga að koma í veg fyrir „persónu-
dýrkun“.
„Við dæmum ekki mann af því
hver hann er heldur af verkum
hans,“ hefur Tho sagt. „Persónuleg
smáatriði skipta ekki máli.“
í fyrsta skipti hafa norður-víet-
namskir embættismenn fallizt á að
útvega The New York Times nokkr-
ar harðar staðreyndir um fyrri feril
Thos í tilefni af því að nú er giftu-
samlega lokið þeim samningaviðræð-
um, sem hann átti drjúgan þátt i
sjálfur.
Hinu opinbera æviágripi og gögn-
um, sem vestrænir sérfræðingar hafa
Le Due Tho.
notað, ber ekki saman um fæðingar
stað og fæðingarár Thos, en senni-
lega er opinbera æviágripið
rétt. En lítið er á æviágripinu að
græða, og þar er aðeins minnzt á
byltingarstarfsemi hans. Hér er fyllt
i eyðurnar með upplýsingum frá vini
Thos frá árunum fyrir síðari heims-
styrjöldina og upplýsingum úr vest-
rænum skýrslum, sem virðast áreið-
anlegar.
Samkvæmt opinbera æviágripinu
er hann fæddur 14. október 1911 í
þorpinu Dich Le í fylkinu Nam Ha
suður af Haiphong.
Vinur hans segir, að hann hafi
heitið Phan Dink Khai og sé kom-
inn af „góðri, menntaðri og heiðar-
legri fjölskyldu."
Le Duc Tho gekk í Byltingar-
æskulýðshreyfinguna 1928 og hinn
nýstofnaða Kommúnistaflokk Indó-
kína 1929. Hann hlaut símritara-
menntun, fékk atvinnu i pósthúsinu
og hjálpaði vinum sinum í kommún
istahreyfingunni að skipuleggja
óeirðir.
Frakkar höfðu fljótlega hendur í
hári hans. Árið 1930 var Tho dæmd
ur í tíu ára nauðungarvinnu á ill-
ræmdri fangaey, Poulo Condor
(seinna var hún kölluð Con Son og
varð illræmd á ný vegna „tígrisdýra-
búra“ sem Suður-Víetnamar settu
þar upp).
Árið 1936 sleppti Alþýðufylking-
arstjórnin í París mörgum föngum.
Tho sneri aftur til Nam Dinh, aðal-
borgarinnar á æskuslóðum hans, til
þess að taka þátt í „hálfopinberri
starfsemi" eins og segir í opinbera
æviágripinu. Ágripið segir, að „Le
Duc Tho hafi verið yfirmaður blaða-
og áróðurssamtaka flokksins."
Þegar Frakkar fóru í stríðið 1939
var Tho fangelsaður og hafður í
haldi um tíma í Nam Dinh, en síðan
sendur til fangabúðanna Son La
skammt frá kinversku landamærun
um.
Ýmsir, sem þekktu hann þá, héldu
að fangavistin hefði gert þennan
unga föðurlandsvin að kommúnista,
en í kvæðum, sem hann orti á þess-
um tíma talar hann um „óbugandi
hatur á kúgurunum“ og það ber vott
um staðfastan byltingaranda, sem
stóð á gömlum merg.
Samkvæmt sumum vestrænum
skýrslum komst Tho undan til Kína
i stríðinu, og hann á að hafa gengið
í lið með Ho Chi Minh þar.
Framhald á bls. 20
Eftir
Flora Lewis
l ( ''tshPI
iNeiu Jíork SímesJ