Morgunblaðið - 26.02.2006, Blaðsíða 73

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 2006 73
KVIKMYNDIR, sem byggjast al-
farið á samtölum og skoð-
anaskiptum, eru orðnar sjaldséðar í
Hollywood kvikmyndagerð og þótt
víðar væri leitað. Því verður annað
leikstjórnarverkefni hins þekkta
kvikmyndaleikara George Cloo-
neys, Góða nótt og gangi ykkur vel
(Good Night, and Good Luck) að
teljast ánægjuleg og áhugaverð
undantekning frá þeirri reglu. Í
myndinni er fjallað um merkilegt
tímabil í bandarískri sjónvarps-
fréttamennsku, dagskrárgerð
fréttamannsins Edwards R. Mur-
row og framleiðanda hans Freds
Friendlys en þeir sáu um frétta-
skýringarþáttinn See It Now á
CBS sjónvarpsstöðinni á árunum
1951–1958. Murrow, (sem hafði öðl-
ast virðingarsess sem útvarps-
fréttamaður hjá CBS fyrir tilkomu
sjóvarpsins) og teymi hans hjá CBS
skráðu störf sín á spjöld sögunnar
um miðjan sjötta áratuginn, er þeir
réðust gegn nornaveiðum þing-
nefndar öldungadeildarþingmanns-
ins Josephs McCarthys, og risu
upp til varnar tjáningar- og skoð-
anafrelsi, sem mjög var vegið að á
tímum McCarthyismans. Þannig
tók þátturinn fyrir mál Milo Ra-
dulovich, manns sem var rekinn úr
flughernum vegna meintra tengsla
föður hans og systur við komm-
únista. Þá voru aðferðir McCarthys
gagnrýndar harðlega í See It Now,
þætti sem tók öldungardeildarþing-
manninn á beinið árið 1954, en hið
djarfa skref sem þátturinn tók
gegn McCarthy þykir hafa stuðlað
að þeirri pólitísku og almennu við-
horfsbreytingu sem varð til þess að
McCarthy varð að láta af norna-
veiðunum.
Fréttaskýringarþátturinn See it
Now var á dagskrá á tíma sem
gjarnan er kenndur við gullöld
sjónvarpsdagskrárgerðar í Banda-
ríkjunum, og má segja að nafn
Edward J. Murrow sé að mörgu
leyti lagt að jöfnu við það tímabil.
Þetta var í árdaga sjónvarpsins og
kappkostuðu stóru sjónvarpstöðv-
arnar sem hreppt höfðu útsending-
arleyfi að ávinna sér traust, bæði
meðal stjórnvalda og almennings,
en heimili landsins voru óðum að
sjónvarpsvæðast. Talsverðu fjár-
magni var veitt í vandaða dag-
skrárgerð á þessu tímabili, og var
sjónarpsstöðvunum nokkuð í mun
að rækja skyldu sína sem upplýs-
ingamiðill í þágu almennings, nokk-
uð sem átti eftir að breytast þegar
sjónvarpið hafði styrkt stöðu sína
fjölmiðill. Kvikmyndin Good Night
and Good Luck fjallar ekki ein-
göngu um baráttu Murrow og fé-
laga fyrir málfrelsi og upplýstri
fjölmiðlaumfjöllun andspænis póli-
tískum þrýstingi, heldur einnig
andspænis þeim breytingum sem
voru að eiga sér stað þegar leið á
sjötta áratuginn. Afþreyingarvæð-
ing, gróðasjónarmið og þrýstingur
frá auglýsendum tók að móta
dagskrárgerðina og hugsjónir um
vandaða fréttamennsku áttu undir
högg að sækja.
George Clooney tekst einkar vel
að framsetja hið sögulega efni sem
tekist er á við í kvikmyndinni.
Myndin er lágstemmd og knúinn
áfram af samtölum fremur en til-
raunum til að búa til hástemmda
spennuumgjörð um atburðina.
Áhersla er lögð á að byggja upp
sögupersónur og dramatískur
þungi myndarinnar er sóttur til
skoðanaskipta þeirra og hins raf-
magnaða andrúmslofts er skapast
meðal aðstandenda þáttarins sem
vita að þeir eru að stíga inn á jarð-
sprengjusvæði með umfjöllun sinni.
Þáttur frábærra leikara mynd-
arinnar við að magna upp andrúms-
loftið á fréttastofunni og miðla sál-
arstríði persónanna er mikill. David
Straithairn er þar frábær í hlut-
verki Ed Murrows, og má segja að
hann nái hér um bil að lífga við
hina goðsagnakenndu persónu sína.
Þá fer Clooney þá leið að hafa kvik-
myndina í svart-hvítu, og laga útlit
hennar að upptökunum sem til eru
af hinum upprunalegu útsendingum
þáttarins See It Now. Þannig er
flakkað milli atriða úr hinum frægu
þáttum og sviðssetninga á kynn-
ingu og útleggingum Ed Morrows í
útsendingarklefa CBS sjónvarps-
stöðvarinnar, alvarlegur í bragði –
ávallt með sígarettu í hönd.
Málflutningur Murrow í dag-
skrárgerð jafnt sem ræðuhöldum
geislar af skerpu og mælskulist og
er augljóst að aðstandendur mynd-
arinnar leitast við að láta þetta
málefni fortíðarinnar hljóma inn í
samtímann. Upprifjunin á skoðana-
kúgun McCarthyismans í nafni
Kalda stríðsins felur í sér varn-
aðarorð gegn skerðingu á borg-
aralegum réttindum í nafni
„hryðjuverkastríðsins“, og spádóm-
ar Murrows um hnignun sjónvarps-
dagskrárgerðar eru áminning um
hversu afþreyingarvæðing sjón-
varpsfréttamennsku er langt
gengin.
Murrow gegn McCarthy
KVIKMYNDIR
Laugarásbíó
Leikstjórn: George Clooney. Aðahlutverk:
David Strathairn, Robert Downey Jr., Pat-
ricia Clarkson, Ray Wise, Frank Lang-
ella, George Clooney. Bandaríkin, 93
mín.
Góða nótt, og gangi ykkur vel (Good Night,
and Good Luck)

Heiða Jóhannsdóttir
Reuters
„David Straithairn er þar frábær í hlutverki Ed Murrows og má segja að hann
nái hér um bil að lífga við hina goðsagnakenndu persónu sína,“ segir í dómi.