Morgunblaðið - 26.02.2006, Blaðsíða 72

72 SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Margt stjórnar því hvernigföt fólk velur sér. Merki,útlit, og verð eru stórir
þættir í ákvarðanatöku flestra en
samviskuþátturinn er sífellt að
verða stærri. Fatamerkið Edun
(nude – eða nakinn – aftur á bak) er
eitt þeirra sem leggja mikið upp úr
sanngjörnum viðskiptaháttum.
Bono, söngvarinn mannelski, stend-
ur á bak við þessa tískulínu ásamt
eiginkonu sinni Ali Hewson, í sam-
starfi við New York-hönnuðinn
Rogan Gregory. Þarna eru engin
krumpusækin hörjakkaföt á ferð
heldur er tískan aðalatriðið, verið
er að höfða til manneskju sem vill
vera ábyrgur neytandi en á sama
tíma stællega klædd. Takmarkið er
að framleiða falleg og nothæf föt en
veita á sama tíma atvinnu og örugg
viðskiptatengsl í þróunarlönd-
unum.
Áherslan hjá Edun er á lífrænefni og siðlega starfsemi en
mörg fyrirtæki hafa farið illa út úr
því að sinna ekki síðarnefnda þætt-
inum. Upp komast tískusvik um síð-
ir. Stórfyrirtæki á borð við Nike,
Reebok og Gap þekkja þetta en orð-
spor þeirra hefur skaðast á síðustu
árum þegar í ljós kom að dýrar
tískuvörur þeirra eru framleiddar
af verkamönnum við bág kjör í þró-
unarlöndunum. Flest fyrirtæki á
Vesturlöndum láta framleiða fyrir
sig annars staðar þar sem vinnuafl-
ið er ódýrara en þrýstingurinn er
orðinn meiri á stjórnendur því að
neytendur eru meðvitaðari en áður.
Fyrirtæki þurfa því bæði að stand-
ast kröfur um arðsemi frá hlut-
höfum og um siðgæði frá neyt-
endum.
Hraðinn í tískuheiminum setur
enn meiri pressu á framleiðendur.
Samkvæmt upplýsingum frá bresku
regnhlífarsamtökunum Ethical
Trading Initiative hefur þessi krafa
neytenda um að fá nýjustu tísku
strax leitt til brota á vinnulögum,
ekki síst hvað varðar lausráðna
starfsmenn.
Ein leið fyrir fyrirtæki til að
skera sig úr samkeppninni er að
vera samfélagslega meðvituð. Það
getur líka verið hagkvæmt eins og
Gap hefur komist að raun um. Sam-
kvæmt reynslu Gap gengur verk-
smiðjum sem eru með góð vinnu-
skilyrði betur að skila af sér í tíma.
  
Hérlendis hafa áhrif þessa sést ívinsældum fatnaðar sem seld-
ur er til styrktar góðu málefni.
Besta dæmið er þegar Nakti apinn
og Dead tóku höndum saman í
hönnun og framleiðslu á peysum og
bolum í samstarfi við Félagið Ís-
land-Palestína en ágóðinn rennur
til öryrkja í Palestínu. Söfnunar-
átakið hófst með tónleikum á
Grand Rokki í lok nóvember en eft-
ir það fór salan á fatnaðinum í full-
an gang. Samkvæmt upplýsingum
frá félaginu hefur með tónleik-
unum, sölu á klæðnaði og frjálsum
framlögum nú safnast meira en hálf
milljón króna.
  
Íslenska lopapeysan er líka orðintískuflík og búin að taka á sig
tískulegri mynd, oft prjónuð úr
þynnri lopa, er síðari eða með
hettu. Handprjónaðar lopapeysur
eru a.m.k. framleiddar með um-
hverfisvænni orku og vonandi er
ekki verið að brjóta mörg vinnulög
með löngum setum með prjóna í
hönd á baðstofuloftum landsmanna
yfir kvöldlestrinum, eða öllu heldur
í stofunni yfir sjónvarpinu. Reynd-
ar eru svona peysur líka fjölda-
framleiddar í erlendum verk-
smiðjun en ábyrgur neytandi hefur
valið og valdið í hendi sér.
Tíska með samvisku
’Verið er að höfða tilmanneskju sem vill vera
ábyrgur neytandi en á
sama tíma stællega
klædd.‘
Nakti apinn og Dead tóku höndum saman í hönnun og framleiðslu á peys-
um og bolum í samstarfi við félagið Ísland-Palestína.
ingarun@mbl.is
AF LISTUM
Inga Rún Sigurðardóttir
Leikkonan Eva Longoria neitaðiað koma nakin fram í atriði sem
verið var að taka upp fyrir sjónvarps-
þáttaröðina Aðþrengdar eiginkonur.
Það var ekki fyrr en framleiðend-
urnir færðu henni súkkulaði af dýr-
ustu gerð að hún samþykkti atriðið.
Longoria var ekki ánægð með at-
riðið þar sem sögupersónan sem hún
leikur, Gabrielle Solis, gerir jógaæf-
ingar allsnakin. Mun hún hafa róast
mjög við að fá súkkulaðið og nú pass-
ar framleiðandi þáttanna Marc
Cherry sig á að eiga ávallt birgðir af
Godiva súkkulaði.
Atriðið mun vera bráðfyndið og
töluvert eggjandi.
Longoria hefur nýlega sagt blaða-
mönnum að hún gefi öllum vinkonum
sínum titrara í afmælisgjöf. Telur
hún að besta gjöf sem kona getur
fengið sé að læra að njóta eigin lík-
ama og segist glöð gefa vinkonum
sínum rafvædd hjálpartæki til að þær
geti uppgötvað eigin kynhvöt.
Hún hefur nefnilega lýst því yfir að
hún hafi ekki upplifað fullnægingu
fyrr en hún notaði titrara og eftir að
hún tjáði sig opinberlega um titr-
arana fékk hún að gjöf marga kassa
af hjálpartækjum ástarlífsins og átti
því birgðir af slíku til að gefa vinkon-
um sínum.
Fyrrverandi umboðsmaður banda-rísku hljómsveitarinnar The
Killers hefur lagt fram kæru á hend-
ur sveitina þar sem hann sakar hana
um samningsbrot og heimtar 16 millj-
ónir bandaríkjadala í skaðabætur.
Lögfræðingur umboðsmannsins fyrr-
verandi segir hljómsveitin hafi hætt
að borga honum laun þegar vel fór að
ganga. Hann á kröfu á hlut af þeim
peningum sem sveitin hefur aflað þar
sem hann starfaði bæði sem umboðs-
maður og upptökustjóri.
Fólk folk@mbl.is