Morgunblaðið - 18.04.1968, Blaðsíða 13

MORGUNBL,AÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. APRÍL 19&8
13
Sr. Pétur Magnússon
Vallanesi — 75 ára
í febrúar 1892 var séra Magn-
úsi Blöndal Jónssyni veitt Valla
nes á Völlum. Hafði hann þá
setið Þingmúla í Skriðdal eitt
ár og þjónað Hallormsstaðar-
sókn þaðan. Var það ýmist á
ofanverðri öldinni, að Þingmúla
prestur þjónaði Hallormsstað eða
öfugt, en 1880 var ákveðið, að
prestsetur yrði af tekin á báð-
um þessum stöðum og kirkjurn-
ar yrðu annexíur frá Vallanesi.
f Þingmúlasókn var allur inn-
ánverður Skriðdalur, í Hallorms
staðarsókn bæirnir niður í Gunn
laugsstaði og Mýrar og Geir-
ólfsstaðir í Skriðdal, í Valla-
nessókn allt svæðið frá Vaði og
Stóra—Sandfelli niður í Egils-
minningarnar frá bernskudögun
um, sem ungur drengur átti með
móður og góðum vinum, töluðu
hlýjum og hughreystandi orð-
um. Svo gekk hann í nýja hús-
ið, sem reist hafði verið á gamla
fjósgrunninum — og gerði það
að hefðbundnu setri með 20 ára
veru. Að andlegum bólstað.
Síra Pétur er af merkum stofn
um. Margir forfeður hans og
frændur í báðar ættir voru þjóð-
kunnir gáfumenn og rithöfund
ar. Föðurbræður hans, synir síra
Jóns Bjarnasonar og frú Helgu
Árnadóttur (frá Hofi í Öræf-
um), voru Bjarni frá Vogi, pró-
fessor og alþingismaður og dr.
Helgi, náttúrufræðingur. Páll E.
Olason segir um séra Jón, að
hann hafi þókt góður kennimað-
ur, enda gáfumaður mikill og vel
að sér, en enginn raddriaaður.
Hve líkt séra Pétri? En hin
veika rödd reyndist að geta
flutt kröftugt mál.
Móðir síra Péturs, frú Ingi-
björg Pétursdóttir, var sonar-
dóttir síra Friðriks Eggerz rit-
höfundar. Móðir hennar Jakob-
ína, dóttir Páls amtmanns Mel-
steðs. Alsystkin frú Ingibjargar
í Vallanesi voru Páll verzlm.,
sem fór til Ameríku, frú Arndís
í Vatnsfirði og Elínborg, sem
átti Kristján verzlm. Hall á Borð
eyri, — en hálfsystkin sýslu-
mennirnir Guðmundur og Sig-
urður (ráðherra), frú Solveig á
Völlum og Ragnhildur kona Ól-
afs læknis Thorlaciusar í Bú-
landsnesi. Fjölmargir niðjarþess
ara systkina eru landskunnir.
Má t.d. nefna rithöfundana frú
Sigríði frá Völlum, Thorlacius,
og Ernu Eggerz, sem nýlega
hefur skrifað merka grein um
síra Friðrik, langafa þeirra.
Síra Pétur missti ungur sína
góðu og gáfuðu móður. Frú Ingi-
björg dó 31 árs, hafði þá alið
8 börn. Þegar hún lézt, á há-
sumrinu 1898, var yngsta barnið
aðeins 6 vikna. Mörg börnin
dóu ung, en berklar voru land-
lægir í Vallanesi. Meðfram
vegna þess flutti síra Magnús
bæinn. Keypti mestallt Valla-
nesið af ríkissjóði og reisti stór-
hýsi norður við Fljótið 1907.
Þetta hús, sem enn stendur, er
einstakt sinnar tegundar í sveit
á fslandi. Þar er hátt til lofts
og vítt til veggja í orðsins
fyllstu merkingu. í risi eru 10
herbergi, miklar stofur á aðal-
hæð, en salur í kjallara. Á þeim
stað er hið fegursta bæjarstæði
við „Fljótið milli staða“, víðsýn-
ið skín í unaðslegri náttúru
Héraðsins. Þessi glæsilegi herra
garður var æskuheimili síra
Péturs. Slík eru og einkenni
hans, hið háreista og viðfeðma.
En gamla dyrahellan líka,
tryggðin og ástúðin. Hún er
undirstaða hins.
Öllum landslýð er hann
löngu kunnur sem rithöfundur,
— af fjölda blaðagreina, smá-
ritum, leikritum og útvarpserind
um. Einnig þekkja menn prest-
inn langt út fyrir sóknarmörk
Vallanesprestakalls, þar sem
hann hefur svo oft predikað í
Dómkirkjunni og víðar. Hvort
heldur í ræðu eða riti sækir síra
Pétur á djúpmið. Fer aldrei með
löndum. Þeir, sem gerhugsa lífs-
rökin með íhugun eða heimspeki
legri hugmyndafræði, — og svo
fagurkerarnir — meta hann
mikils.
En af því hve hann er góð-
gjam maður og mildur, óþolinn
undir órétti og falsi, en
unnandi hinnar ómenguðu mann
legu fegurðar, sveitalífs og ein-
faldleika án kröfugerðar um
ytra tilhald, mun einlægustu að
dáendur hans og þakklátustu
vini að finna á kyrrlátum heim-
ilum gamalla sóknarbarna,
þeirra, sem áttu gæfuna til að
skilja þennan merkilega persónu
leika á langri og náinni sam-
leið._
Ágúst Sigurðsson í Vallanesi.
I?.1
staði. Af því að sú sókn var
stærst áleizt réttast að prest-
setrið væri í Vallanesi við sam-
steypuna. Síra Magnúsi var veitt
ur Þingmúli með þeim bréfum,
að hún flyttist í Vallanes, er
það losnaði. Það varð fyrr en
ætlað var, því að síra Bergur
Jónsson í Vallanesi dó sama
vorið og síra Magnús kom að
Þingmúla, aðeins 66 ára. Ekkja
hans, frú Guðrún Helga Jóns-
dóttir, sem áður var gift Einari
Gíslasyni alþingismanni á Hösk-
uldsstöðum í Breiðdal átti sitt
náðarár í Vallanesi, fardagaárið
1891—92. Þá var setrið laust
handa síra Magnúsi lögum sam-
kvæmt. En flutningur hans þang
að var ekki eins sjálfsagður í
augum Vallamanna og kirkju-
stjórnarinnar. Varð órói, er þeim
þótti skikkaður til þeirra hirð-
irinn. Gengu margir úr þjóð-
kirkjunni og í fríkirkju. Þ.á.m.
niðjar síra Bergs, sterkir aðilar.
Síðar reistu fríkirkjumenn
kirkju á Ketilsstöðum, steinhús,
sem enn stendur. En söfnuður-
inn leystist upp um það leyti,
sem síra Magnús gaf upp prest-
skap í Vallanesi 1924—25. Að
sönnu var þessi skipting Valla-
manna í tvö kirkjufélög annar-
leg, einkum fyrir sóknarprest-
inn og fjölskyldu hans. Pétur
cand. theol., son síra Magnúsar,
tók ekki við embætti hans, eins
og þó var mjög í tízku lengi
í Vallanesi, að sonur tæki við
prestskap af föður. Það var að
öllu óskyldur maður, síra Sig-
urður Þórðarson frá Skeiði í
Selárdal, sem vígðizt að Valla-
nesi 1924 og tók að fulli við
ári síðar. Við samruna safnaðar-
ins af nýju, eftir hans tilkomu,
styrktist sóknin svo mjög, að
unnt var að efna til nýrrar
kirkjubyggingar í Vallanesi, var
hún vígð 1931. Síra Sigurðar
naut ekki lengi við. Hann dó
ungur, aðeins 36 ára, á hvíta-
sunnu 1935. Aftur var Vallanes
laust. Og ekki sótti Pétur cand.
théol. Magnússon. Ungur guð-
fræðingur vígðist að brauðinu,
sírá Marinó Kristinsson, Sunn-
lendingur. Hann fékk ísafjörð
1939. Enn hafði Vallanes losnað.
Og nú vígðist þangað síra Pétur
Mághússon, hálf fimmtugur, nít-
ján árá guðfræðingur. Kom
Kánh að staðnum það haust, og
staldraði á gömlu dyrahellunni
við bæjartóttirnar, þar sem
ÞE55I CLÆ51LEGU ROCOCO SÓFASETT ERU KOMIN AFTUR,
- Á5AMT FLEIRI GERÐUM.
.*□
PANTANIR OSKAST
STAÐFESTAR -
T AKM ARKAÐAR
BIRGÐIR -
SKEIFAN
KJÖRGARÐI S í M1, 18580-16975
HVAÐ ER TIL ÚRBÚTA í SKÚLAMALUM?
RÁÐSTEFIMA Á ÍSAFIRÐI Á VEGLM S.L.S. OG FYLKIS F.L.S.
Ráðstefnan verður haidin laugardaginn 20. apríl
í Sjálfstæðishúsinu á ísafirði og hefst kl. 15.
llæðumenn verða:
^ Jónas B. Jónsson, fræðslustjóri.
★ Jóhann Ármann Kjartansson, kaupm.
★ Birgir ísl. Gunnarsson, form. S.U.S.
Á eftir verða frjálsar umræður.
*-j : í
Jónas B Jónsson
Jóhann Árm. Kjartansson Birgir ísl. Gunnarsson