Morgunblaðið - 21.11.1998, Page 16

16 LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1998
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Sigrún Hv. Magnúsdóttir félagsráðgjafí um vímuefnavanda unglinga
Kerfið of þungt í vöfum þeg-
ar um unglinga er að ræða
Vandi ungra fíkniefnaneytenda hefur verið
í brennidepli að undanförnu. Upplýst var
á Alþingi, að stjórnvöld hefðu málefnið
til sérstakrar skoðunar.
, s> >' ', y
'■‘ ^
' av , M
.
gjl
Sigrún Hv. Magnúsdóttir
MEÐFE RÐARKE RFI ríkisins
fyrir vímuefnaneytendur í vanda er
sprungið, að því er forstöðumaður
Barnaverndarstofu sagði í samtali
við Morgunblaðið nýlega. Um þess-
ar mundir eru þrjú ár síðan hætt
var vímuefnameðferð fyrir unglinga
á meðferðarheimilinu Tindum en
þangað höfðu um 260 unglingar leit-
að meðferðar á þeim tíma sem
starfsemin stóð sem hæst.
Sigrún Hv. Magnúsdóttir, félags-
ráðgjafi, var forstöðumaður starfs-
ins á Tindum og hún vinnur enn að
málefnum unglinga í vímuefna-
vanda, nú með ráðgjöf og fjöl-
skyldumeðferð á vegum Vímulausr-
ar æsku.
Of flókið kerf!
„Ég var mikið á móti því að Tind-
um yrði lokað,“ sagði Sigrún í sam-
tali við Morgunblaðið. „Ég skil ekki
hvers vegna það mátti ekki vera til
venjulegt meðferðarheimili fyrir
unga vímuefnaneytendur þannig að
foreldrar gætu sótt um aðgang fyrir
bömin sín. Ég hef sagt það oft að ég
skil ekki af hverju það þarf að fara í
gegnum félagsráðgjafa og nefndir
og sálfræðinga áður en barnið á að
fara í meðferð.“
Sigrún segir að augljóslega þurfi
að bjóða upp á greiningarmeðferð
eins og er í boði á greiningarstöð-
inni á Stuðlum. Oft búi að baki
fíkniefnavanda unglinga undirliggj-
andi þættir á borð við ofvirkni, at-
hyglisbrest eða misþroska og önnur
atriði sem þurfi greiningar við. „En
þegar foreldri er með það á hreinu
að barnið þess eigi að fara í meðferð
þá finnst mér að það eigi að hlusta á
foreldrið," segir Sigrún. „Ég skil
ekki að kerfið þurfi að vera svona
þungt í vöfum þegar um er að ræða
unglinga en svona miklu einfaldara
þegar um fullorðna er að ræða.“
Undanfarin ár hefur þróunin verið
í þá átt að færa sem mest af meðferð
unglinga undir greiningarstöðina á
Stuðlum og eftirmeðferð á meðferð-
arheimilunum sem rekin eru í tengsl-
um við Stuðla. Sigrún segir að þetta
kerfi sem hefur verið búið til undan-
farið sé allt of dýrt og flókið. „Hvers
vegna er ekki hægt að byggja upp
meðferðarheimili sem tekur svona 20
unglinga og veitir þeim áfengismeð-
ferð og góða eftirfylgni?"
Sú meðferð sem veitt var á Tind-
um byggðist á 12 spora kerfi AA-
samtakanna, sem útfært hafði verið
fyrir unglinga. „Pað er sú meðferð
sem er langmesta hefðin fyrir á Is-
landi og sú meðferð sem við þekkj-
um best. Það eru AA-samtök út um
allt land og það eru mestu sjálfs-
hjálparhóparnir í kringum þau. Við
eigum að nota okkur þetta. 12 spora
kerfið passar mjög vel fyrir ung-
linga ef það er sniðið sérstaklega að
þeim,“ segir Sigrún. „Meðferð, eins
og var á Tindum, miðaðist við að
foreldrar gætu leitað til okkar
beint; það var boðið upp á fjöl-
skyldumeðferð þannig að foreldrar
vissu mikið um hvað var að gerast
með börnin þeirra í meðferðinni og
það var boðið upp á öfluga eftirmeð-
ferð, sem skiptir miklu máli. Upp-
skriftin að þessu öllu var til hjá okk-
ur.“
Lagar ekki bara börnin
„Foreldrarnir verða að taka mik-
inn þátt í meðferðinni. Ég tel að
maður taki ekki bara barnið út af
heimilinu og lagi það heldur þui-fi
foreldrarnir að vera með. Það er
sjálfsagt rétt, að í einhverjum tilvik-
um hafi börnin gott af því að fara
frá pabba og mömmu en jafnvel
þótt manni fínnist stundum að börn-
in hafi ekki gott af foreldrum sínum
og foreldrarnir ekki gott af börnun-
um þá eru blóðböndin það sterk að
það er skynsamlegra að vinna með
tengslin en að slíta þau,“ segir Sig-
rún. „Það þýðir lítið að taka barn í
meðferð í nokkra mánuði og senda
það svo heim og þar er allt við það
sama; krakkarnir eru gjörbreyttir
en pabbi og mamma eru eins. Ódýr-
asti kosturinn er að styðja foreld-
rana svo þeir geti tekið á þessum
málum með börnunum,“ segir Sig-
rún. Hún segist því hafa efasemdir
um að leggja áherslu á að senda
unglinga til eftirmeðferðar á með-
ferðarheimilum úti á landi.
Sigrún segir að nú þegar upp
kemur krísa í tengslum við þær
miklu sveiflur, sem hafa alltaf ein-
kennt vímuefnaneyslu unglinga,
hrökkvi þeir við, sem eru í forsvari
fyrir kerfið og hafa búið það til í nú-
verandi mynd, en ástandið sé afleið-
ing þeirrar stefnu sem þeir hafi
sjálfir mótað og stofnana sem þeir
hafi sjálfir stofnað.
Hún segist vera að vísa til Páls
Péturssonar og Braga Guðbrands-
sonar, forstjóra Barnaverndarstofu,
sem hafi sem aðstoðarmaður fyrr-
verandi félagsmálaráðherra, búið til
þá stofnun fyrir sig og sniðið til eins
og það er nú úr garði gert.
Sigrún segir að húsið á Tindum
hafi á sínum tíma verið keypt fyrir
24 milljónir og lagfært fyrir 45
milljónir króna til viðbótar. Þessar
eignir hafi nýlega verið seldar fyrir
innan við 20 milljónir til tveggja ein-
staklinga sem búa þar með fjöl-
skyldur sínar.
„Vitleysan í þessu er þvflík að það
er með eindæmum," sagði Sigrún.
Hún segir að undir lok rekstrarins á
Tindum hafi lokunin verið réttlætt
með því að nýting á plássum þar
væri léleg en sagði að það hefði ein-
ungis verið vegna þess að þá var bú-
ið að þrengja svo að rekstrinum að
niðurskurðurinn stóð nýtingunni
fyrir þrifum.
Sigrún játaði að það ástand sem
nú væri uppi mætti rekja til þess að
það hefði orðið árekstur milli
tveggja meðferðartegunda, annars
vegar 12-spora meðferðar með
áherslu á fjölskyldumeðferð í anda
Tinda, og hins vegar þeirrar grein-
ingarmeðferðar og meðferðarheim-
ilisdvalar með enduruppeldi sem nú
er einungis í boði eftir að rekstri
Tinda var hætt. Hagsmunir ung-
linganna hefðu fallið milli þils og
veggjar.
Hún tekur undir að vandinn sem
hið nýja meðferðarkerfi stendur
frammi fyrir hafi verið fyrirséður í
kjölfar hækkaðs sjálfræðisaldurs.
Argangurinn, sem fæddur er 1982,
var sá fyrsti sem ekki varð sjálf-
ráða við 16 ára aldur og áhrif
breytinganna koma fram að fullu á
árinu 2000 þegar sá árgangur verð-
ur 18 ára. „Krakkarnir eru aðal-
lega í þessari neyslu 16 og 17 ára.
Nú er enginn munur gerður á því
hvort þú ert 14 eða 17 ára, þú átt
jafnmikinn rétt á meðferð." Aður
fóru krakkarnir út úr kerfinu og
inn í kerfi fullorðinna við 16 ára
aldur.
Ekki nægir peningar
settir í þessi mál
Sigrún vinnur nú á vegum sam-
takanna Vímulaus æska að fjöl-
skyldumeðferð og ráðgjafaviðtölum.
Hún segir að það sem gerst hafi
undanfarin fimm ár sé að miklu
meira sé um vímuefnaneyslu ung-
linga en áður var, yngri krakkar séu
að neyta vímuefna og þau séu í
harðari neyslu. Hvemig vill hún sjá
tekið á þeim vanda sem nú blasir
við? „Það sem ég mundi vilja gera
er að byggja hús í innan við hálf-
tíma akstursfjarlægð frá Reykjavík,
meðferðarheimili fyrir unglinga í
vímuefnavanda og miða við að þar
sé góð eftirfylgd og góð fjölskyldu-
meðferð. Við komum til með að gera
það en það er spuming hvað við
ætlum að bíða lengi. Auðvitað er
verið að gera góða hluti á Stuðlum
og víðar en það er bara ekki nóg.
Það eru ekki nægilega miklir pen-
ingar settir í þennan málaflokk."
www.cjíJCjn&tjrunnurJs
HeímFIutt
þekkÍNq
Laugardaginn
21. nóvember
kl. 14 - 16
Kynningarfundaröð
íslenskrar
erfðagreiningar
Endurminningar Gro Harlem Brundtland
Sigríður Bergþórsdóttir M.Sc :
Hlutverk B-minnisfrumna í
ónæmiskerfinu.
Sigríður starfar sem sérfræðingur á
rannsóknarstofu íslenskrar erfða-
greiningar. Hún lauk B.Sc. prófi í
meinatækni frá Tækniskóla íslands
.Sc. gráðu í ónæmisfræði lauk hún
við University of London 1994. Áður en hún
kom til starfa hjá íslenskri erfðagreiningu
starfaði hún á rannsóknarstofu Dr. David
Gray's, Royal Postgraduate Medical School
í London. í erindi sínu ræðir Sigríður um
meginhlutverk ónæmiskerfisins sem er að
verjast utanaðkomandi áreiti í formi sýkinga.
Gestum fundarins gefst kostur á að skoða
rannsóknarstofur íslenskrar erfðagreiningar
undir leiðsögn vísindamanna og þiggja
kaffiveitingar að því loknu.
í S L E N S K
erfðagreining
Lyngháls 1,110 Reykjavík
íslendingar vilja ein-
hliða markaðsaðild
Kaupmannahöfn. Morgfunbladid.
GRO Harlem Brundtland, fyrrver-
andi forsætisráðherra Noregs, kemst
að þeirri niðurstöðu um Islendinga
að þeir séu í hjarta sínu ekki hlynntir
írjálsri samkeppni. Þeir sækist að-
eins eftir markaðsaðfld fyrir sjálfa
sig, ekld samkeppni. Ummæli hennar
snúa að EES-samningunum 1991.
Hún lætur orð í þessa vei*u falla í
seinna bindi æviminninga sinna, sem
nýlega komu út í Noregi og komu út
á dönsku í vikunni. Fyra bindi
æviminninganna kom út í fyrra.
Seinni hlutinn tekur yfir árin
1987-1997.
I frásögn hennar af EES-samn-
ingaviðræðunum, sem lauk sumarið
1991, nefnir hún oftai* en einu sinni
hvernig viðræðuaðilar, aðrir en
Norðmenn og Islendingar báru
hvorki skynbragð á fiskveiðimál, né
höfðu áhuga á þeim, nema hvað
Spánverjar höfðu á þeim auga til að
gera kröfur á þessu sviði. í athuga-
semdum, sem samstarfsmaður
Brundtlands sendir henni 31. júlí
um gang viðræðnanna segir hann
að kröfur EFTA-landanna um
frjálsan aðgang að mörkuðum hafi
jaðrað við að vera óraunsæjar, en í
ljósi afstöðu íslendinga hafi EFTA
ekki átt um aðra kosti að velja.
ísland fær blíðari meðferð
en Noregnr
„Málið er,“ bætir Brundtland svo
við, „að Islendingar vildu alls ekki
ræða neitt annað en algjörlega
frjálsan aðgang að mörkuðum.
Landið hefur lengi fengið miklu
blíðari meðhöndlun en Noregur.
Það er litið á Island sem undan-
tekningu, sem lítið land langt úti í
hafi og því háð fiskveiðum. Island
hefur aldrei óskað takmarkalausrar
fríverslunar með sameiginlegum
samkeppnisreglum og svo framveg-
is, heldur aðeins frjáls aðgangs að
mörkuðum fyrir eigin afurðir. Um
haustið [1990] þegar ísland var
loksins talið á að taka þátt í sam-
vinnunni kom Evrópubandalagið
fram á völlinn með fyrstu verulegu
kröfurnar á auðlindahliðinni. Þá
fylgdu Spánverjar strax á eftir með
sínar ki*öfur.“
Þegar samingurinn var kynntur á
blaðamannafundi var að sögn
Brundtland tekið fram að_ náðst
hefði pólitískt samkomulag. I samn-
ingnum fælist frjáls aðgangur að
mörkuðum. Brundtland bendir á að
þarna hafi kröfum um auðlindir og
kröfum um aðgang að mörkuðum
verið stillt andspænis hvor annarri í
fyrsta skipti. „Þessu tóku einstakar
stjórnir þó fyrst eftir seinna. Alla
vega þá sprakk hin pólitíska eining
þegar málið hafði verið hugsað til
hlítar í London, Dyflinni og París.“
Fyrri orðum um að íslendingar
hafi verið óviljugir að taka þátt í
EES-viðræðunum í upphafi gerir
hún ekki nánar grein fyi*ir. Það
verður því væntanlega að bíða eftir
íslenskum æviminningum til að fá
fyllri mynd af gangi máli frá sjónar-
hóli íslendinga.