Morgunblaðið - 04.03.1990, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ VELVAKANDI SUNNUDAGUR 4. MARZ 1990
C 2»
Bergsteinn Einarsson fram-
kvæmdastjóri.
Áslaug Helgadóttir bankagajald-
keri.

Stórbrotinn heimur
Til Velvakanda.
Heimurinn okkar er stórbrotinn,
einum um of fyrir einstakling
að meðtaka. Ráð er því að kyrra
hugann, slappa af og lesa síðan það
sem vísindamennimir hafa skrifað,
hægt og rólega.
Skilyrði til lífs á hnetti hliðstætt
jörðinni, verða að teljast fremur
þröng. Viðkomandi sólstjarna verð-
ur að vera stök sér (flestar þeirra
eru tví- eða margstimi sem ganga
hveijar um aðra). Viðkomandi sól-
stjama verður að hafa jafna útgeisl-
un og vetnissammna. Belti það, er
vatn helst fljótandi á, er mjótt, hér
er það á milli Venusar og Mars.
Belti þetta má ekki vera í of kröft-
ugu þyngdarsviði sólar, því þá hefur
plánetan bundinn möndulsnúning
og snýr ávallt sömu hlið að sólu,
eins og Merkúr.
Viðkomandi jarðstjarna verður
að vera hæfilega efnismikil, of efn-
islítil stjarna heldur ekki lofthjúpi
eins og t.d. mars eða tunglið, stór
pláneta er með illviðrasaman allt
of þykkan lofthjúp, sem hleypir
engri birtu í gegn, t.d. Júpíter.
Plánetur hægja á möndulsnún-
ingi sólna, og margar þeirra snúast
hratt um sjálfa sig, og era því plán-
etulausar. Engin nálæg sólstjarna
innan tuga ljósára fjarlægðar, upp-
fyllir skilyrðin fyrir jarðneskt líf,
en þó eru plánetur með lífsmögu-
leika einhveijar milljónir í þessari
vetrarbraut einni, að viðbættum
hinum vetrarbrautunum, sem eru
milljarðar að tölu, mælanlegar.
Reiknað hefur verið út í tölvu
að skyrijanlegur hluti alheims hafí
vaxið í núverandi stærð (hann fer
enn stækkandi) í sprengingu, „big
bang“, úr óendanlegri smæð. Inn-
skot: Sumir vilja halda því fram að
þarna hafi svarthol opnast yfir í
aðra vídd.
Þá er alheimur var kúla tíu senti-
metrar í þvermál á fyrstu sekúndu-
brotum sprengingar, varð efnið til,
vetni allt í upphafi. Efni að þyngd
frá helíum allt að járni myndast við
kjarnasamrana í miðju sólstirna og
losnar við það aukaorka sem geislar
út. Til myndunar þyngri efna, jáms
og þar fyrir ofan,' þarf orku. Sú
orka myndast við þyngdarhrun risa
sólstima, og þeytast efni þessi út
í geiminn í hamfarasprengingum
(súpernóvur).
Mest af efni hverrar vetrarbraut-
ar er samanþjappað í óendanlegum
punkti að smæð inni í miðju henn-
ar. Þyngdarkraftur punkts þessa
heldur öllum sólunum á braut um-
hverfis miðjuna.
Ofursólir eru samanhrandar vetr-
arbrautir. Yfirleitt fjarlægjast vetr-
arbrautir okkur hraðar, sem þær
eru lengra í burtu. Lýsir þetta sér
i breyttri tíðni ljóssins frá þeim, til-
færsla yfir í rautt, svonefnt rauð-
vik. Sumar ofursólir kunna þó að
vera nær en talið hefur verið, því
rauðvik getur einnig stafað af því
að ljósið á orðið erfitt með að sleppa
undan ofurþyngdarafli svartholsins
í miðjunni.
Bjarni Valdimarsson
Súpa - steik - desert
kr. 990,-
Barnadiskur og ís
kr. 300,-
Kaffihlaðborð
Löwenbrau brandarakeppni
í kvöld
Húsið opnað kl. 21.00
Aðg. kr. 100,-
Sjálfsagt að búa á
landsbyggðinni
„Manni finnst alltaf ósköp gott
að koma heim eftir að hafa verið í
Reykjavík því hér.er ekki sama stres-
sið og þar,“ sagði Áslaug Helgadótt-
ir bankagjaldkeri. „Og svo fínnst
mér bara alveg sjálfsagt að búa á
landsbyggðinni. Það er kostur að
hafa höfuðborgina svona innan seil-
ingar ef þarigað þarf að sækja eitt-
hvað.
Hér er öll þjónusta sem við þurf-
um, skólar frá bamaskóla upp í
framhaldsskóla. Héma er allt mun
rólegra en á höfuðborgarsvæðinu.
Og varðandi börnin þá eru þau nær
umhverfinu héma og stutt fyrir þau
út í náttúruna," sagði Áslaug Helga-
dóttir.
— Sig. Jóns.
Kringum fyrsta mars
Til Velvakanda.
Fyrsta mars 1989 fögnuðu bjór-
þyrstir menn langþráðum sigri
með ærinni viðhöfn. Forseti borgar-
stjórnar í Reykjavík klippti með
hátíðasvip á táknrænan borða sem
sýna skyldi að 75 ára bjórbanni
væri nú létt af fijálsri þjóð. Trúlega
mun það afrek lengst halda nafni
hans á lofti í sögu Reykjavíkur.
Nú er rétt að rifja upp hvað leitt
hefur af þessum sigri hinna bjór-
þyrstu.
1. Áfengiskaup íslendinga árið
1989 urðu nálega 25% meiri en
undanfarin ár.
2. Áfengiskaupareikningur þjóð-
arínnar varð 50% hærri 1989 en
1988.
Ríkisstjórn Islands ákvað á sínum
tíma að taka þátt í viðleitni Heil-
brigðisstofnunar Sameinuðu þjóð-
anná að minnka áfengisneyslu um
25% — einn fjórða — fyrir alda-
mót. Eigi það mark að nást þarf
neyslan miðað við síðasta ár að
minnka um 40% — tvo fímmtu
hluta. Svo mjög hefur okkur hrakið
frá markmiðinu.
Að sjálfsögðu hefur ekki dregið
úr glæpum, voðaverkum og margs-
konar óhæfu og auðnuleysi sem
áfengisneyslu fylgir.
Samt skulum við ekki örvænta.
Við skoðun Gallupstofnunarinnar
kemur fram að þeim hefur mjög
fjölgað sem lýsa yfir afdráttarlausu
fylgi við stefnu Heilbrigðisstofnun-
arinnar. í samræmi við það vilja
menn að eitthvað sé gert og ætlast
til þess. Það á sér m.a. rætur í því
að mönnum almennt blöskrar
hversu óskapleg áfengiskaupin hafa
orðið.
Hitt er svo annað mál að ennþá
eru þeir alltof fáir sem átta sig á
því að enginn sigur vinnst án bar-
áttu og baráttan verður ekki sigur-
sæl nema hún sé háð af fullri al-
vöru og heilindum. En framhald
vekjandi umræðu og vonbrigði
vegna hálfvelgju og hiks mun vænt-
anlega auðvelda góðviljuðu fólki að
sjá og skilja að sigurvonirnar eru
við það bundnar hversu margir
hafna áfenginu.
Þeir sem vilja vel — og þeir eru
margir — munu láta sér skiljast að
það eru verkin, fordæmin, sem
mestu skipta. Það er gott og rétt
að ætlast til nokkurs af öðrum, svo
sem þingi og stjórn, en mestu skipt-
ir hvers við krefjumst af okkur sjálf-
um hver og einn. K

^pOM OSOJV^
ALÞJOÐLEG KEPPNI
FRÍSTÆLKEPPNI1990
TÍSKULÍNUKEPPNI1990
FYRSTU VERÐLAUN
KR. 150.000
- HÓTEL fjXXND
4. mars 1990.
Kynnir: Gunnlaugur Helgason.
12:30 NámskeiÖ, sýning - Redken
13:00 Sýningarbásar opnir
14:00 Básarkynntir
14:15 NámskeiÖ, sýning ■ Redken
15:00 Tískulínukeppni morgundagsins 1990
15:40 Dómw
16:00 Ljósmyndun fyrir timaritiÖ Hár & fegurö
16:10 NámskeiÖ, sýning - Redken
16:30 Básar opnir - Básar kynntir
17:00 Frtstalkeppnin 1990
17:40 Dómw
18:00 Ljósmyndunfyrir tímaritiö Hár & fegurö
18:10 Kokkteill á básunum.
19:20 Matw - Básum lokaö
20:00 Myndbands og leiser sýning.
20:15 Föröunarlistamenn
20:30 Krakkarnir í Ekkert Mál
20:40 WorldClass danssýning
20:50 Sebastian International Artisác Team
21:00 Listamannaliö heildverslunarinnar Rá
21:15 Óvœnt uppikoma
21:30 Intercoijfure
22:00 Tískan '90
22:25 Matrix
22:40 Módelkynning World Class, EFF EMM 95.7
og Hárs & feguröar
23:00 Úrslit Fristal og Tískulínukeppninnar 1990
23:30 HúsiÖopiÖ
Tvær keppnir
Frístcelkeppnin
Tískulínukeppnin
Tvcer keppnir l
frjálsum greiöslum
Námskeið
Redken
Kl. 12:30.
Kl. 14:15
Kl. 16:10
Sebastian 5. mars.
Árni Elfar
listateiknarinn teiknar
þig í léttum eöa
klassískum dúr eftir
óskum.
Sýningar
Intercoiffure
FörÖunarfélagiÖ
Matrix
WorldClass
Sebastian Artistic Team
EkkertMál
Redken International
ListamannaliÖ
heildverslunarinnar Rá
Tískan 1990
LeÖur og rúskinn
Esprit Hús
Cosmo
HerrahúsiÖIAdam
Madam
RegnfatabúÖin
Fox
Sebastian International - Redken lnternational ■ Image ■ Wella - Schwarzkopf - Oggi lnternational
Arctic Trctding Company - Interco - Grazette - Vidal Sassoon - Catzy ■ No Name - Ison ■ H. Helgason
Krosshamar ■ Heildverslunin Rá ■ H.F. Magnússon ■ T.H. Stefánsson ■ Old Spice - Pivot Point
Hárprjöi -L'Oréal ■ Chenice ■ Jingles International ■ Ex-Cel-Cis - World Class
Tímaritiö Hár & Feguri