Morgunblaðið - 04.03.1990, Blaðsíða 9

munu ráða forgangsréttarákvæði,
sem eru í kjarasamningum. í lögum
um samningsrétt opinberra starfs-
manna er þó kveðið á um skylduað-
ild að samtökum starfsmanna. Full
ástæða er að spyija, hvort með þessu
sé ekki verið að skerða frelsi einstakl-
ingsins. Evrópuráðið ályktaði í fyrra
að með forgangsréttarákvæðinu og
skylduaðild að launþegahreyfingu,
bijóti íslendingar í bága yið mann-
réttindasáttmála Evrópu. í 73. grein
stjórnarskrárinnar er þegnum
tryggður réttur til að stofna félög.
Réttindi einstaklingsins gagnvart
félögum þarf hins vegar augljóslega
að vernda. Frekari umfjöllun um
þetta atriði er að finna í ágætri grein
Gunnars Jóhanns Birgissonar, lög-
fræðings, í 3. tbl. Frelsisins 1986.
Þótt engar óyggjandi tölur séu til
á íslandi um hlutfall launþega í stétt-
arfélögum má ætla að það sé vart
undir 90%. Lausleg athugun sýnir,
að á síðasta ári hafi rúmlega 100
þús. íslendingar verið í stéttarfélagi,
þar af um rúmlega 62 þús. í félögum
með aðild að ASÍ og um 17 þúsund
innan BSRB-félaga. í atvinnuvega-
skýrslum Þjóðhagsstofnunar má lesa
að unnin ársverk launþega hafi verið
tæplega 112 þúsund á árinu 1987.
Hér er ekki að öllu leyti um sams
konar upplýsingar að ræða, en niður-
staðan sýnir að um 92% íslenskra
launþega séu í stéttarfélagi.
Víða eriendis er mun lægra hlut-
fall launþega í stéttarfélögum, um
og undir 50% í Evrópulöndum mörg-
um, og raunar aðeins Svíar, sem
komast nálægt okkur í þéssum efn-
um, en þar eru 88% launþega í stétt-
arfélögum. í Bandaríkjunum hefur
þetta hlutfall lækkað úr rúmum 'A.
fyrir 20 árum niður í 15%. Þetta
hlutfall hefur hækkað í þeim löndum
sem búið hafa við ijölgun opinberra
starfsmanna, en í þeim geira eru
stéttarfélögin hvað' sterkust í dag,
enda atvinnuöryggi meira en á al-
mennum markaði.
Vagga verkalýðshreyfingarinnar
er í Bretlandi og þróun síðustu ára
í því landi einkar athyglisverð.
Breska þjóðin var í helgreipum rót-
tæklinga sem tekið höfðu völdin í
stéttarfélögunum á síðustu stjórn-
arárum Verkamannaflokksins. Frú
Thátcher tókst að takmarka veruiega
skemmdarstarfsemi verkalýðsfélag-
anna, m.a. með því að koma á virk-
ara lýðræði innan þeirra t.d. með
póstatkvæðagreiðslum. Sem dæmi
um hversu virkt lýðræðið er í hinni
íslensku verkalýðshreyfingu má
nefna að um nýgerða kjarasamninga
kusu tæplega 10% félagsmanna í
VR, en rúmlega 80% þeirra guldu
samningnum atkvæði sitt. Vel skipu-
lagðir hópar geta því hæglega tekið
yfir starfsemi stéttarfélaga.
Islenskir stjórnmálamenn hafa
ekki sinnt skyldu sinni, að setja al-
mennar leikreglur fyrir starfsemi
verkalýðsfélaga. Vinnumálalöggjöfin
er nímlega hálfrar aldar gömul, og
lögin sem slík svara engan veginn
þörfum nútímans. Túlkanir Félags-
dóms á þeim eru þau réttarreglur,
sem búið er við í dag og þær túlkan-
ir eru vegna eðlis máls oft ærið víðar.
V^terkurog
k-/ hagkvæmur
auglýsingamiöill!
MORGUNBLAÐIÐ MAIMNLIFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 4. MARZ 1990
C 8
TÆKNI/£r tréspírinnframtíbin?
Bílaeldsneyti
framtíðarínnar
TRÉSPÍRINN EÐA metanól virðist sérstökum gáfum gæddur
til að reyna að koma sér í stað annarra efha sem hafa öðlast
sess meðal mannkyns. Hingað til hefur nefiiilega þó nokkuð
oft verið reynt að Iáta hann koma í stað venjulegs spíra, og
að láta hann uppfylla sama höfuðtilgang, aðeins við vægara
verði. Slíkar tilraunir hafa allar í besta tilfelli endað mönnum
að skaðlausu, en stundum með slysi. Nú er tréspírinn aftur að
reyna að koma sér að, þar sem annað eftii er fyrir, neftiilega
bensín. Öllu meiri von er um að honum takist þetta betur en
tilraunir hans til að koma sér í stað etýlalkóhóls eða venjulegs
áfengis. Nú þegar ganga a.m.k. tugþúsundir bíla heimsins fyrir
þessu eftii. Það hefúr sína kosti og galla til slíks brúks.
Brýn þörf er á að ráða bót á þeirri mengun sem bilar og iðnaður
valda.
Metanól kemur einna helst til
greina af þeim efnum sem
menn velta fyrir sér að komi í
staðinn fyrir bensín sem venju-
legt bílaeldsneyti. Önnur efni
sem koma helst
til greina eru:
venjulegur
vínandi (akó-
hól), jarðgas,
rafmagn af raf-
hlöðum og vetni.
eftir Egil Séu kostir og
Egilsson gallar allra
þessara efna
vegnir og metnir, lítur sem
stendur út fyrir að metanólið
hafi vinninginn. Það er ódýrt í
framleiðslu. Sem stendur er
hleypt út miklu magni jarðgass
frá olíulindum heimsins, og því
brennt. Það fínnst nógu víða til
að ekkert land eða heimssvæði
ætti að geta komið sér upp einok-
unaraðstöðu til að hækka verðið.
Því mætti spyija.: Af hveiju má
ekki nota jarðgasið beint, þeim
mun frekar sem það missir um
þriðjung orkuinnihalds síns, sé
það ummyndað í metanól. Vita-
skuld ekur nú þegar nokkuð af
bifreiðum á gasi, en talið er að
það muni ekki verða samkeppn-
isfært, vegna kostnaðar við
geymslu undir þrýstingi, stofn-
kostnaðar geymis og brennsluút-
búnaðarins í bílunum og á
„bensín“-stöðvum. Rafbílarnir
eru enn sem komið er ekki sam-
keppnishæfir heldur vegna þess
að ekki eru til nógu góðar raf-
hlöður. Þær eru of þungar, akst-
ursvegalengd enn of stutt, og
rafmagnsframleiðsla stórþjóð-
anna ekki tilbúin að mæta hinni
auknu rafmagnsþörf. Vetni má
nota til rafframleiðslu, og hið
eina sem myndast yrði vatn.
Vélar slíkrar gerðar eru langt í
frá. komnar á framleiðsustigið.
Einkum á eftir að leysa öryggis-
mál sem fylgja því að geyma
vetni undir þrýstingi í bílnum.
Metanólið hefur einna helst þann
galla, að brennsluorka á rúm-
málseiningu er ekki nema rúm-
lega helmingur á við í bensíni. í
fólksbílum er nú orðið farið að
gernýta svo að segja hvem lítra
rúmmáls inni í bílnum. Eigi
slíkur bíll að ganga fyrir metan-
óli, verður það ekki gert nema
auka við rúmmál hans. Kostir
metanólsins eru hins vegar fyrst
og fremst: Miklu fullkomnari
bruni en á bensíni. Og að þar
með sé ráðin bót á umhverfís-
vanda þeirra stórborga sem eru
margar hveijar að breytast í víti
á jörð vegna mengunar iðnaðar
og bíla. Sem stendur lítur einna
helst út fyrir að sú lausn sem
verður valin næstu áratugina
verði blanda bensíns (um 15 af
hundraði) og metanóls. Hvers
vegna? Sjá næstu grein.
MONDIAL -armbandið
Skartið sem bætir er loksins komið aftur!
beUR^ij:
Laugavegi 66
-101 Reykjavík
- Símar 623336 - 626265
Póstkröfuþjónusta - Greiðslukortaþjónusta
Pantanasímar: (91) 62 33 36 og 62 62 65
Varist eftirlikingar
Fæst aóeins h já okkur
Yfir 2 milljónir Evrópubúa
nota MONDIALdaglega.
Fjölmargir íslendingar hafa
notið áhrifa MONDIAL arm-
bandsins og þeim fjölgar
stöðugt sem hafa samband
við okkur og láta vita af
góðum árangri.
MONDIAL er með vandaða
gull- og/eða silfurhúð.
Verðið er hagstætt.
Silfur......kr. 2.590,-
Silfur/gull ..rkr. 2.590,-
Gull........kr. 3.690,-
Þú tekur enga áhættu með kaup-
um á MONDIAL gegn póstkröfu,
því við veitum sjö daga skilafrest
fyrir þá sem kaupa MONDIAL
armbandið óséð.