Morgunblaðið - 21.12.1985, Blaðsíða 65

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. DESEMBER1985
65
Sagan af Shevchenko, grein \ II
• •
Orlög ráðast
— eftir Árna
Sigurjónsson
Eitt örlagaríkasta ár í ævi
Shevchenkos var síðasta ár sjö-
unda áratugarins, árið 1969. Það ár
bauð Andrei Gromyko þáverandi
utanríkisráðherra Sovétríkjanna,
Shevchenko stöðu sérlegs ráðgjafa
síns er Shevchenko þáði með mik-
illi eftirvæntingu enda um að ræða
eina mikilsverðustu stöðu utan-
ríkisráðuneytisins í Moskvu.
Shevchenko segir svo frá í ævi-
minningum sínum að þáverandi
aðalaðstoðarmaður Gromykos,
Vasily Makarov, hafi verið sem
varðhundur utanríkisráðherrans,
varið hann öllum ónauðsynlegum
fundum með undirmönnum sínum
og heimsóknum utanaðkomandi
aðila. Háttsettir diplómatar gáfu
Makarov dýrar gjafir til að greiða
skýrslum sínum og erindum leið
inn á skrifborð Gromykos auk þess
sem það hjálpaði til ef um var að
ræða t.a.m. útnefningar í stöður
er þeir ásældust.
Gromyko afkastamikill
ópersónuleg vinnuvél
Shevchenko segir að Gromyko
sé sem afkastamikil vinuvél. „Það
er eins og hann sé sérstaklega til
þess gerður að vinna, skipuleggja
og framkvæma hluti. Hann þykir
þó næsta rúinn allri mannlegri
alúð. Hann getur gert að gamni
sínu og hann getur reiðst en að
baki býr þó fastbundin ísköld ögun
er gerir hann óárennilegan hvort
heldur sem yfirmann eða andstæð-
ing.“ Shevchenko heldur áfram:
„Gromyko býr við sjálfskipaða
einangrun. Hann á sér enga nána
vini.“ Skýjakljúfur reistur á há-
tindi Stalín-tímabilsins hýsir ut-
anríkisráðuneytið og utanríkisvið-
skiptaráðuneytið.-Gromyko tók, í
þau þrjátíu ár er hann gegndi
stöðu utanríkisráðherra, sérstaka
einkalyftu, sem aðeins er ætluð til
afnota fyrir hann og örfáa aðra
háttsetta yfirmenn ráðuneytisins,
beint upp á 7. hæð byggingarinnar
þar sem skrifstofur utanríkisráð-
herrans eru. Þar dvaldi hann
daglangt, nema er hann snæddi í
einkaborðstofu sinni „við lestur
þeirra skjala og skýrslna er Mak-
arov og öðrum persónulegum
starfsmönnum Gromykos fannst
mikilvægt að kæmu fyrir augu
hans. Þar hitti hann einnig hátt-
setta yfirmenn ráðuneytisins og
mikilvæga erlenda gesti og talaði
þegar nauðsyn bar til við utanað-
komandi aðila jafn háttsetta og
hann sjálfur, í gegnum hið sér-
staka símakerfi Kremlverja, Vert-
ushka.
Sjálfskipuð einangrun
Shevchenko segir að dóttir Gro-
mykos, Emilia, hafi eitt sinn sagt
við sig: „Faðir minn býr í skýjun-
um. í 25 ár hefur hann ekki drepið
fæti á stræti Moskvu. Allt sem
hann sér, er útsýnið úr aftursætis-
glugga bifreiðar sinnar."
Shevchenko segir Gromyko hafa
verið ákveðinn og óvæginn yfir-
mann. Hann er óþolinmóður gagn-
vart undirmönnum sínum sem
Shevchenko segir vera eitt aðals-
merki háttsettra Kremlverja, til
þess ætlað að undirstrika eigið
mikilvægi.
Gromyko sýndi lítinn áhuga
gagnvart málefnum Þriðja heims-
ins er kemur m.a. fram í því að
hann hefur aldrei heimsótt ríki
svartra manna. Hann hefur ekki
komið til annarra ríkja rómönsku
Ameríku en Kúbu.
Fyrirsláttur Egypta
Vegna fyrri starfa Shevchenkos á
vettvangi SÞ leit Gromyko á hann
sem nokkurs konar sérfræðing í
málefnum landanna fyrir botni
Miðjarðarhafs. Shevchenko segir
að hann hafi beðið sig að fylgjast
með atburðum í þeim heimshluta.
Sérfræðingar í málefnum þeirrar
deildar utanríkisráðuneytisins er
fer með málefni landanna fyrir
Gromyko,
„Shevchenko segir að
dóttir Gromykos, Emil-
ia, hafi eitt sinn sagt við
sig: „Faðir minn býr í
skýjunum. í 25 ár hefur
hann ekki drepið fæti á
stræti Moskvu. Allt sem
hann sér, er útsýnið úr
aftursætisglugga bif-
reiðar sinnar“.“
botni Miðjarðarhafs voru áhyggju-
fullir. „Hlutirnir ganga ekki of
vel,“ sagði einn þeirra við Shevc-
henko snemma árs 1971 og vitnaði
þá til þess að Egyptar voru með
einum pakka -100% bómull
Stærdir:
135 x 200
+ 60 x 70 cm
og
135 x 200
+ 80 x 80 cm
—
VtSA

fyrirslátt til að fyrirbyggja að
lokið yrði við samning um vináttu-
samband við Sovétríkin. Sovét-
menn höfðu lengi haft mikla von
um að binda Egypta í bandalag
með þeim.
Vinir Shevchenkos tjáðu honum
að þau öfl væru að styrkjast er
vildu losna við Sadat, þáverandi
forseta Egyptalands, á einn eða
annan hátt, Sadat væri „þrjótur"
en eina vandamálið væri að þeir
höfðu bara engan nógu sterkan til
að taka við. Ekkert varð af slíkum
hugleiðingum Kremlverja því
Sadat gerði ráðstafanir til að
styrkja sig í sessi, lét handtaka
varaforseta sinn, Ali Sabry, og sex
ráðherra aðra er hann sakaði alla
um tryggðarrof og landráð af
hæstu gráðu.
I næstu grein mun ég segja frá
því hverju Shevchenko hefur að „
greina frá um Nomenklatura,
herrastéttina í Sovétríkjunum er
nýtur geysilegra forréttinda en
Shevchenko varð hluti af eftir að
hann varð ráðgjafi Gromykos.
Helstu heimildir:
Arkady N. Shevchenko „Break-
ing from Moscow", A.F. Knopf
USA ’85. Time Magazine, 11. og
18. febrúar 1985.
Höfundur i sæti í utanríkismila-
nefnd Sambands ungra sjilfstæd-
ismanna.
úlÆSIlílKI
SKINNAVARA
FRÁ HEIMSÞEKKTUM
HÖNNUÐUM:
JIL SANDER
YVES SAINT LAURENT
JEAN PÉCAREL
BARTOLI
CASAVENETTA
PENTIK
TURKIS TUKKU