Morgunblaðið - 14.09.1980, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 1980
57
upphafi og þrír frá ársbyrjun
1939. Fyrstu DC-vélina eignaðist
Flugfélag íslands árið 1946 og í
kjölfar hennar komu tvær Katal-
ínaflugvélar til viðbótar. Síðar
bættust við fleiri DC-3 vélar og
loks Grumman Goose og Nordin
Norseman flugvélar.
Frá því í ársbyrjun 1952 ánnað-
ist Flugfélag íslands meginhluta
alls áætlanaflugs innanlands og
bættust þá meðal annars flugleið-
irnar Reykavík-Vestmannaeyjar
og Reykjavík-Isafjörður inn á
áætlun félagsins. Á þeim árum
sem síðan hafa liðið hefur
farþegafjöldinn margfaldast og til
marks um það má nefna að árið
1955 voru farþegar félagsins í
innanlandsflugi 44.512. tíu árum
fjórir og flugstjóri var Jóhannes
R. Snorrason. Alls voru farnar
þrjár ferðir það sumar, þar af
tvær áfram til Kaupmannahafnar
og voru farþegar samtals 56!
Sjóflugvélar þóttu óhentugar til
millilandaflugs og vorið 1946 voru
tvær Liberatorflugvélar teknar á
leigu hjá Scottish Airlines. Hvor
vél gat tekið 24 farþega og var
flogið til Prestwick í Skotlandi og
áfram til Kaupmannahafnar.
Þetta flug stóð fram til ársins
1948 er Flugfélag íslands eignað-
ist sína fyrstu millilandaflugvél.
Það var DC-4 Skymastervélin
Gullfaxi sem rúmaði 60 farþega.
Það ár var tekið upp flug til Osló
og Lundúnir bættust við ári síðar.
Önnur Skymastervél, Sólfaxi, var
Eisenhower, síðar forseti Bandarikjanna, ferdaöist með
gamla Gullfaxa frá Reykajvík til Keflavíkur, þegar hann var
hér á ferð um 1950. Með honum á myndinni er Kristín
Snæhólm flugfreyja.
Stjórn Flugfélags íslands 1942 fyrir framan Beechcraft-vél-
ina TF-ISL. Talið frá vinstri: Kristján Kristjánsson, Agnar
Kofoed-Hansen, Örn Ó. Johnson, Bergur G. Gíslason og
Jakob Frímannsson.
síðar voru þeir orðnir 93.489 og
árið 1975 voru þeir 205.176. Gagn-
ger endurnýjun innanlandsflug-
flotans hófst árið 1965 með komu
fyrstu Fokker-Friendship flugvél-
arinnar.
Evrópuflug
Flugfélagsins
Millilandaflug Flugfélags ís-
lands hófst jafnskjótt og séð var
fyrir enda síðari heimsstyrjaldar-
innar, nánar tiltekið 11. júlí 1945
er Katalínaflugbáturinn TF-ISP
lagði upp frá Skerjafirði og lenti i
Largs Bay í Skotlandi sex klukku-
stundum síðar. Farþegar voru
keypt árið 1954 og vorið 1955 flutti
Flugfélag íslands viðkomustað
sinn í Skotlandi frá Prestwick til
Glasgow. Sama ár hófst flug til
Hamborgar sem stóð óslitið fram
til ársins 1962, en til Stokkhólms
var flogið sumarlangt árið 1955.
Árin 1962—1968 hélt félagið uppi
áætlunarflugi milli tslands og
Bergen og árið 1963 hófst
Færeyjaflugið. Þrettán árum áður
hófst flug Flugfélags íslands til
Grænlands sem hefur síðan verið
liður í flugstarfsemi félagsins.
Vorið 1957 voru keyptar tvær
nýjar fjögurra hreyfla Vicker
Viscount skrúfuþotur sem rúmuðu
63 farþega hvor. Á árunum 1961
og 1962 voru keyptar tvær DC-6B
Cloudmasterflugvélar. Bylting
Farþegar úr fyrstu ferð Loftleiða frá New York 12. júní 1947. Alfreð Elíasson er á leið niður
landganginn með flugleiðsögubækurnar.
Fyrsti Katalínu-flugbátur Flugfélags íslands, oft nefndur „Pétur gamli“, á Skerjafirðinum.
varð aftur á móti í millilanda-
flugflota Flugfélags íslands árið
1967 með komu Boeing-727 þot-
unnar Gullfaxa. Önnur þota af
sömu gerð, Sólfaxi var keypt í
Bandaríkjunum snemma árs 1971.
Með tilkomu Boeing-vélanna var
þotuöld hafin í flugsamgöngum
Islendinga.
Fyrstu ár Loftleiða
Saga Loftleiða hófst í desember
1943 þegar þrír íslenskir flug-
menn, Álfreð Elíasson, Kristinn
Ólason og Sigurður Ólason,
ákváðu að hætta störfum hjá
hinum konunglega kanadíska
flugher og flytjast heim til ís-
lands. Þeir voru áhugasamir hug-
sjónamenn og vildu nýta þekkingu
sína og kunnáttu í þágu fóstur-
jarðarinnar. Þeir höfðu með sér
eina einshreyfils sjóflugvél af
Stinson-Reliant gerð og stofnuðu
Loftleiði í mars 1944.
Fyrstu árin var starfsemin fólg-
in í innanlandsflugi, sjúkraflugi
og aðstoð við fiskiflotann. Verk-
efnin urðu brátt það viðamikil að
kaupa varð eina flugvél til viðbót-
ar. Flugfélagið dafnaði vel og á
átta ára afmæli þess voru í eigu
Loftleiða 3 flugvélar af Stinson
gerð, 5 Grumman Goose sjóflug-
vélar, 2 Norseman flugbátar, 2
Avro-Ansen vélar og 2 Skymaster
vélar auk 2 Catalína flugbáta.
Mikij samkeppni var milli Flug-
félags íslands og Loftleiða á þess-
um árum á innanlandsleiðum og
þegar stjórnvöld skiptu flugsam-
göngum upp í sérleiðir og deildu
þeim milli félaganna fannst Loft-
leiðamönnum svo að sér kreppt að
ákveðið var að hætta innanlands-
fluginu og selja flugvélarnar. Síð-
asta innanlandsflug Fiugleiða var
farið 3. janúar 1952. Hér urðu
mikil tímamót í sögu Loftleiða.
Félagið hafði haft Skymaster vél í
förum milli landa allt frá árinu
1947, en ekki tekist að koma upp
föstum áætlunarferðum. Starf-
semin erlendis var takmörkuð og
skrifstofur aðeins í Kaupmanna-
höfn frá 1948 og New York frá
1951. Allt flug Loftleiða lá niðri
frá því er síðasta innanlandsflug-
ferðin var farin og til þess dags er
freistað var að koma upp viku-
legum ferðum til og frá New York.
Fyrsta reglubundna áætlunar-
ferðin þangað var farin 12. júní
1952.
„Loftleiðis
landa milli“
Stofnendur Loftleiða höfðu frá
uppphafi alið með sér þann
draum, að hefja reglubundið flug
yfir Atlantshafið með viðkomu á
Islandi. Þeir vildu gera ísland að
áfangastað á leiðinni yfir Atlants-
hafið. Þegar árið 1946 ákvað
stjórn félagsins að kaupa fyrstu
millilandaflugvélina og þótti
mörgum djarft teflt hjá félagi sem
aðeins hafði flutt 4000 farþega
árið áður, að ráðast í slíka fjár-
festingu. Starfsmenn voru aðeins
15, flugfloti félagsins var með sæti
fyrir 47 farþega og ein skrifstofa í
leiguhúsnæði við Hafnarstræti í
Reykjavík. Nýja vélin var 44 sæta
DC-4 Skymaster og fékk nafnið
Hekla. Þessi vél var fyrsta milli-
landaflugvélin í eigu íslendinga.
Fyrsta flug Heklu til íslands
var frá Winnipeg í Kanada 13.
júní 1947, en fyrsta áætlunarflug-
ið var frá Islandi til Kaupmanna-
hafnar á þjóðhátíðardaginn 17.
júní 1947. Aðra vél af sömu gerð
keypti félagið í Bandaríkjunum
sumarið 1948 og sú vél fór fyrsta
áætlunarflugið til Bandarikjanna
25. ágúst 1948. Sú ferð var farin í
tilefni þess að þremur mánuðum
áður hafði félagið fengið heimild
til að halda uppi áætlunarflugi
milli íslands og Bandaríkjanna í
samræmi við samning milli ís-
lands og Bandaríkjanna um gagn-
kvæmar flugsamgöngur. Flug-
stjóri í þeirri ferð var Alfreð
Elíasson.
Erfiðir tímar
Samkeppnisaðstaða Loftleiða
var örðug á fyrstu árunum eftir
1952. Flugkostur félagsins var sá
sami og í upphafi millilandaflugs-
ins en stærri félög höfðu tekið
hraðskreiðari og þægilegri vélar í
SJÁ NÆSTU SÍÐU