Lesbók Morgunblaðsins - 20.12.1997, Blaðsíða 24

sóknir keisarans, varð píslarvottur-
inn brátt tákn hins upphafna stríðs-
manns sem heill hefur náð ströndu á
landi ódauðleikans.
Þar sem sögulegar heimildir eru
nokkuð á reiki, er óvíst hvar ná-
kvæmlega og hvenær þessir atburð-
"*ir áttu sér stað. Sumir segja hann
hafa verið drepinn í Diospolis í Pal-
estínu, aðrir í Míteleniu í Armeníu,
en sennilegast er þó að þetta hafi
gerst í Níkómediu þar sem nú er Lí-
býa og að líkið hafi verið flutt af
fylgismönnum hans til Díospolis. Ge-
orgsmessa er sungin 23. apríl á ætl-
uðum andlátsdegi dýrlingsins.
Ljómi frægðar
og hreysti
Þótt heilagur Georg sé einn af
elstu dýrlingum kristninnar og
*"*hann hafi verið vegsamaður í Aust-
urkirkjunni frá elstu tíð, barst helgi
hans ekki til Vesturlanda fyrr en á
11. öld. Sagan um drekavígið er
jafnvel enn yngri og sennilegt að
henni hafi verið komið af stað til að
leysa af hólmi hinar heiðnu
goðsagnir sem nutu mikillar hylli á
miðöldum. Það voru krossfararnir
sem báru dýrkun Georgs með sér
heim frá Miðausturlöndum, og á
hann að hafa birst þeim við umsátur
um borginna Antíokkíu í Sýríu,
klæddur brynju með rauðum krossi
á hvítum grunni. Sums staðar má
lesa að Ríkarður ljónshjarta hafi
sett heri sína undir vemd heilags
> Georgs, en víst er að hvergi nýtur
hann jafn mikillar hylli og einmitt á
Englandi. En fleiri hafa kjörið sér
Georg sem verndardýrling; Rússar
og Portúgalar treysta á fyrirbænir
hans og Georgíumenn hafa nefnt
land sitt eftir honum. Hermenn og
bændur hafa heitið á hann í gegnum
tíðina, en á okkar dögum er það
helst skátahreyfingin sem er þekkt
fyrir að vegsama Georg. Hér á landi
náði Georgsdýrkun aldrei mikilli út-
breiðslu, þar sem siðaskiptin dundu
** yfir skömmu eftir að helgi hans
barst tU landsins.
Þó er sagt frá honum í Reykja-
hólabók, en það er safn dýrlinga-
sagna, sem Björn bóndi Þorleifsson
þýddi úr þýsku snemma á 16. öld.
Þá hefur mynd af honum ratað í
hina íslensku Teiknibók frá 15. öld
og má þar glöggt sjá hvernig mið-
aldamenn á íslandi hafa gert sér
hetjunna í hugarlund. Einnig sýnir
útskurðurinn á Valþjófsstaðarhurð-
inni frægu riddara sem sennUega er
okkar maður. Loks má fínna hann
standandi í einu hominu á altaris-
bríkinni í Hóladómkirkju. Eins og
ljóst má vera af ofangreindu hefur
helgisagan um heilagan Georg tekið
talsverðum breytingum í aldanna
rás. Menn hafa ýmist hlaðið hana
rómantískum ýkjum, eða sveipað
hann dýrðarljóma trúarinnar,
þannig að illa sést í hina raunveru-
legu fyrirmynd. Þó er óhætt að full-
yrða, að hin táknræna mynd sem
stendur eftir hafi allt til þessa dags
verið mönnum hvatning til að leggja
ótrauðir til atlögu gegn því mótlæti
sem mætir okkur á lífsins leið.
Það voru krossfar-
arnir sem báru
dýrkun Georgs
með sér heim frá
Mi ða usturlön d um,
og á hann að hafa
birstþeim við um-
sátur um borginna
Antíokkíu í Sýríu,
klæddur brynju
með rauðum krossi
á hvítum grunni.
ufyfoi; eœir'msi íííwpuííA
nnwon aitminií./woáfd
imi-Ki úm immí-mm}
,I\k imimim npvíE.t!
; iltei metu- umit tki
\ \\wm HHtJlfU

HEILAGUR Georg. Mynd úr íslensku teiknibókinni í Árnasafni.
TINTORETTO: HEILAGUR Georg drekabani,
1560. Málverkið er í National Gallery í
London.
VALÞJÓFSSTAÐARHURÐIN. Útskurðurinn
sýnir riddara sem líklega er heilagur Georg.
CARLO Crivelli: Heilagur Georg. Crivelli var
ítalskur málari fyrir endurreisn.
24 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 20. DESEMBER 1997