Lesbók Morgunblaðsins - 20.12.1997, Blaðsíða 8

„UR LIÐI ER OLDIN!"
Jólaleikrit Þjóðleikhússins
er frægasta verk leikhús-
bókmennta heimsinS/ sag-
an af Hamlet Danaprins
eftir William Shakespeare.
HULDA STEFÁNSDÓTTIR
fjgllgr um uppsetningu
Baltasars Kormóks sem fer
ekki troðnar slóðir í túlkun
sinni ó þessu verki sem
leikhúsheimurinn hefur
spreytt sig ó að túlka í
tæpar fjórar aldir.
KRISTINN INGVARSSON
tók Ijósmyndir ó æfingu
í vikunni.
Ð VERA, eða’ ekki vera,
þarna er efinn...,“ hefur
frægasti Danaprins sög-
unnar tautað fyrir munni
sér í tæpar fjórar aldir.
Eflaust lengur, því þó
leikrit Shakespears um
amlet Danaprins sé talið
ritað á árunum 1601-2 hefur sagan af Hamlet
verið kunn víða um lönd allt frá því að Saxi
hinn danski rakti Amlóða sögu sína í Histor-
ia Danica á 13. öld. Hamlet eftir Shake-
speare, í þýðingu Helga Hálfdanarsonar, er
jólaleikrit Þjóðleikhússins og verður frum-
sýnt á annan í jólum. Leikstjóri er Baltasar
Kormákur sem segir að þegar verið sé að
fást við svo frægt leikverk sé mikilvægt að
ganga ekki að túlkun verksins sem vísri.
Skírskotanir í verkinu spanni enda breitt
svið þó menn eigi það á hættu að taka leikrit-
inu sem gefnu og veigri sér við að kryfja
textann á nýjan leik, út frá eigin forsendum,
oft af óöryggi og hræðslu við eigin skoðanir.
„...hvort betur sæmi að þreyja þolinmóður í
grimmu éli af örvum ógæfunnar, eða vopn
grípa móti bölsins brimi og knýja það til
kyrrðar."
Hilmir Snær Guðnason fer með hlutverk
Hamlets. Ingvar Sigurðsson leikur Kládíus
konung og Tinna Gunnlaugsdóttir fer með
hlutverk Geirþrúðar drottningar, móður
Hamlets. Ófelíu leikur Þrúður Vilhjálmsdótt-
ir og er þetta íyrsta hlutverk hennar hjá
Þjóðleikhúsinu en Þrúður útskrifaðist frá
Leiklistarskóla íslands í vor. Póloníus ráð-
gjafa konungs og föður þeirra Ófelíu og La-
ertesar leikur Erlingur Gíslason en Laertes
leikur Sveinn Geirsson. Hóras, vin Hamlets,
leikur Stefán Jónsson. Hirðmennina Rósin-
krans og Gullinstjömu leika Þór Túliníus og
Steinn Armann Magnússon. Gunnar Hans-
son leikur Noregsprinsinn Fortinbras. Valdi-
mar Öm Flygenring leikur nafna sinn Valdi-
mar við hirð konungs, Ósrik leikur Randver
Þorláksson og Marsellus er leikinn af Atla
Rafni Sigurðarsyni. Sigurður Sigurjónsson
fer með hlutverk leikarans og grafarans.
Dramatúrg sýningarinnar er Bjarni Jóns-
son. Leikmynd gerði Vytautas Narbutas frá
Litháen sem áður hefur unnið leikmyndir
fyrir uppfærslur Þjóðleikhússins á Mávinum
og Þremur systram í samvinnu við leikstjór-
ann Rimas Tuminas. Búningar era eftir
Vytautas og Filippíu I. Elíasdóttur. Lýsingu
annaðist Páll Ragnarsson og hljóðvinnsla
sýningarinnar er í höndum Sigurðar Bjólu.
Sögusvið verksins er kastali Danakonungs
á Helsingjaeyri. Konungurinn Hamlet eldri
lætur lífið með sviplegum hætti. Þegar verk-
ið hefst steðjar mikil ógn að konungsríkinu.
Kládíus, bróðir Hamlets eldri, hefur tekið við
HAMLET stendur einn andspænis erfiðri ákvörðun og getur hvorki treyst móður sinni né ástkonu. „Áföll eins og þau sem dunið hafa á Hamlet
myndu valda hverjum manni hugarangri," segir Baltasar. Geirþrúður drottning (Tinna Gunnlaugsdóttir), Kiádíus (Ingvar Sigurðsson), Hamlet og
Ófelía (Þrúður Vilhjálmsdóttir).
SAGAN af Hamlet er í senn glæpasaga, fjölskylduharmleikur, draugasaga, saga um stjórn-
mál og vanda heils konungsríkis, þess vegna alls heimsins. Og síðast en ekki síst er Hamlet
ástarsaga.
konungstign og gengið að eiga drottninguna
Geirþrúði, móður Hamlets. Fortenbras Nor-
egsprins hefur hótað að hefna föður síns og
vinna aftur lönd sem Danakonungur hafði
áður unnið af Norðmönnum. Konungsríkið
er veikburða hið ytra sem innra. Víða getur
leynst óvinur og engum er treystandi. Ham-
let prins er harmi sleginn yfir föðurmissin-
um og veit vart sitt rjúkandi ráð þegar vofa
föðurins birtist honum eina nóttina í hallar-
garðinum og ber honum þau válegu tíðindi
að Kládíus hafi gerst sekur um bróðurmorð.
Symnum ber að hefna föðurins en um leið að
vernda móður sína. „Heilabrotin gera oss öll
að gungum,“ segir Hamlet og vangaveltur
hans og hegðun hrinda af stað harmrænni
atburðarás verksins.
Baltasar segir að það hafi komið sér á
óvart þegar Þjóðleikhússtjóri fór
þess á leit við hann að stýra upp-
færslu á Hamlet. „Þetta var áskor-
un sem ég ákvað að taka en með
þeim skilyrðum að ég fengi að vinna
verkið algerlega á mínum forsendum því að
öðrum kosti hefði ég ekki tekið verkefnið að
mér,“ segir Baltasar. Umgjörð verksins er
tímalaus fantasía, hvorki bundin af fortíð, nú-
tíð né framtíð. „Eg reyni í senn að vera sjálf-
um mér trúr og sögunni. Ég trúi t.d. ekki á
hina klassísku draugsímynd frekar en jóla-
sveina. Fyrir mér er draugur gamla kon-
ungsins því ekki annað en martröð innra með
Hamlet. Alveg á sama hátt hafa madrigalarn-
ir, sem gjarnan hafa verið leiknir í uppfærsl-
um á Hamlet, enga merkingu fyrir mér. Það
gera hins vegar lög hljómsveitarinnar The
Prodigie sem ég nota í sýningunni ásamt tón-
list Jóns Leifs og þeirra Brians Enos, Adri-
ans Belews og Roberts Fipps.“
Leikstjórinn veltir fyrir sér ríkriþörf fólks
fyrir að réttlæta gjörðir sínar. I Handan
góðs og ills talar Nietzsche m.a. um slíka
hegðun og tekur dæmi af stórskáldum sem
hann segir oft reyna að komast undan alltof
traustu minni með því að lyfta sér í hæðir.
En sá sem hefur öðlast raunverulega þekk-
ingu á ástinni sem er fátæk, heimsk, hjálpar-
vana, hrokafull, mistæk og betur til þess fall-
in að granda en bjarga, sá sem þekki ástina á
þennan hátt, leiti dauðans. „Hvað býr hand-
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 20. DESEMBER 1997