Lesbók Morgunblaðsins - 20.12.1997, Blaðsíða 19

SMÁSAGA EFTIR________________
FREYSTEIN JÓHANNSSON
I
Hlátur málarans flæddi skyndilega yfir sal-
inn. Ég var staddur í Hótel Valhöll, hafði ekki
tekið eftir málaranum, þegar ég kom, en nú
leyndi hann sér ekki lengur. Það var nokkuð
um liðið síðan leiðir okkar höfðu legið saman.
Ég kynntist honum snemma í blaða-
mennskunni. Hann var að setja upp sýningu í
Norræna húsinu og ég átti að taka við hann
stutt fréttaspjall af því tilefni. Þetta var áður
en Listasafn Islands keypti myndir hans,
meðan hann átti bezta að bónda, sem borgaði
honum í hrossum, og kaupsýslumann, sem gat
torgað stóru myndunum. Mér féll hann strax
og mér líkuðu líka málverkin. Ég meira að
segja keypti eitt á staðnum.
Samtölin urðu fleiri, sýningamar fleiri og
myndheimur hans varð minn. Stundum kætt-
um við okkur með harðfiski og viskí.
Og nú sat hann þarna hinum megin í saln-
um, sjálfum sér líkur. Ég bað þjóninn að fara
og spyrja, hvort ég mætti senda honum vín-
flösku. Hann þáði hana, stóð upp og hneigði
sig til mín með sveiflu. Ég stóð upp og gerði
eins og þannig reigðum við okkur stundar-
korn salinn á enda. Skvaldur matargestanna
dó út á meðan það var ekkert í salnum, nema
ég og málarinn. Svo héldu allir áfram að
borða.
Eftir matinn kom málarinn til mín. Við
færðumst allir í aukana og þegar barnum var
lokað.bauð málarinn til sýningar.
Hann var að mála á Þingvöllum og hafði
eitt herbergi á hótelinu undir málverk. Þegar
hótelstarfsmenn höfðu komið fjórum sinnum
til að þagga niður í okkur, hótuðu þeir að
henda okkur út. Það fannst okkur bara fýnd-
ið. En þegar þeir hótuðu að henda málverkun-
um út, sáum við að nú var alvaran - og fórum
sjálfir.
Við gengum niður frá hótelinu. Nóttin var
hlý og mjúk og allt í einu uppgötvaði ég, að
raddir okkar, sem höfðu skömmu áður farið
eins og hi’yðjuverkamenn um svefn hótelgest-
anna voru nú léttar og lágværar, næstum
hvíslandi.
Allt í einu beygði málarinn út af veginum
og ég elti hann drjúgan spöl yfír gróður og
stein. Hann fór hratt yfir. Ég mátti hafa mig
allan við, að missa ekki af honum, og reyndar
rann ég frekar á hljóðið frá ferð hans, en að
ég sæi, hvert við vorum að fara. Næst lá leiðin
niður í móti og áður en ég vissi af, var ég
nærri kominn í bakið á málaranum. Hann
stóð þarna eins og dæmdur og horfði. Svo
benti hann mér á blómið. Ég hafði aldrei séð
svona blóm fyrr. Og satt að segja á ég enn
erfitt með að lýsa því. En það var gult. Mjög
gult - miðjan var gul, en út frá henni stóðu
margir litir og reyndar skipti þar um meðan
ég horfði, rautt og blátt, brúnt og grænt,
brúnt og blátt, rautt og grænt... Litirnir
hrifu mig með sér.
Svo stóð ég þarna allt í einu einn. Það var
eins og jörðin hefði gleypt málarann. Ég hafði
ekki heyrt hann fara. En blómið var á sínum
stað. Það var lokað og blóðrautt eins og mið-
nætursól. Ég kallaði nokkrum sinnum í mál-
arann, en fékk ekkert svar. Svo gekk ég til
baka, eins og ég hélt að leið okkar hefði legið
frá hótelinu. En ég villtist. Loks kom ég niður
að vatninu og þá áttaði ég mig.
Það var kominn nýr dagur.
II
Málarinn var bara brattur, þegar ég rakst á
hann fyrir utan hótelið upp úr hádeginu. Hann
svaraði mér engn, þegar ég spurði, hvað hefði
orðið af honum um nóttina. Hann hló reyndar,
en ég fann hann var ekki samur. Ég spurði
hvort honum lægi eitthvað sérstakt á hjarta.
Hann þagði lengi með lokuð augun. Ég var
farinn að halda að hann væri sofnaður. Svo
leit hann á mig, ræskti sig og sagði.
- Ég brá mér frá.
- Já, ég varð heldur betur var við það.
Málarinn leit upp við tóninn. Svo stóð hann
snöggt á fætur. Komdu, sagði hann og var
rokinn. Ég elti hann svipaða leið og við höfð-
um farið um nóttina. Svo beygði hann út af
veginum og öslaði áfram með mig á hælunum.
Ég fann að við vorum á einhverju hringsóli út
og suður og ætlaði að fara að kalla í hann,
þegar hann nam staðar, sneri sér við og
spurði.
- Veiztu, hvar við erum?
Ég leit í kring um mig.
- Nei.
- Gott, sagði hann og lagði aftur af stað.
Eftir örfá skref stoppaði hann aftur - og þeg-
ar ég náði honum, stóðum við frammi fyrir
sama blóminu og um nóttina. Ég sá, að nú var
það gult, eins og áður, en blöðin voru bleik.
- Ég þarf að segja þér svolítið, sagði málar-
inn og settist. Ég settist líka og beið. Hann
ætlaði aldrei að koma sér að þessu. En svo
sagðj hann.
- Ég fann þetta blóm í vor. Ég var að mála
hérna í lautinni og mér vannst vel. Það var
notalegt að vera hérna.
Svo er það eitt sinn, þegar ég er í miðju
pensilfari, að ég heyri allt í einu sagt.
„Komdu“ Ég hélt fyrst að ég hefði heyrt til
ókunnugra, datt í hug elskhugi, sem væri að
leiða ástina sína út í sumamóttina. Ég hlust-
aði, en heyrði ekkert. Svo hélt ég áfram að
mála. Þá allt í einu aftur. „Af hverju kemurðu
ekki?“ Ég hætti að mála og leit upp.
Nú þagnaði málarinn, leit á mig og spurði.
- Viltu heyra meira?
- Auðvitað.
- Ég leit upp og þarna stendur þá þessi
yndislega kona, horfir brosandi á mig og seg-
ir. ^Af hverju kemurðu ekki?“ „Ég?“ „Já, þú.“
Ég stóð bara þama, eins og asni og glápti.
Vissi satt að segja ekkert, hvað ég átti að
gera. Ég hafði hvorki séð né heyrt þessa konu
koma. En þarna var hún - í seilingarfjar-
lægð. Og brosti. Svo hnykkti hún til höfðinu,
dustaði eitthvað niður af sér - og hvarf.
- Og hvað?
- Hvarf. Bara rétt si svona. Var þarna -
svo bara horfin. Ég varð eiginlega þrumu
lostinn. Pípan mín hefur stundum gert mér
þetta. En konur hafa aldi-ei komið og horfið
svona í kring um mig, rétt eins og... ja, rétt
eins og reykur.
Nú hló málarinn dálítið vandræðalega.
Horfði á mig. Svo beygði hann sig niður að
blóminu, strauk það varlega, leit til mín og
sagði.
- En svo sá ég blómið.
- Sástu hvað?
- Blómið.
- Þetta?
- Já.
- Og hvað með það. Mér sýnist það ekki lík-
legt til að hverfa svona einn, tveir og þrír.
Nú horfði málarinn á mig og ég sá, að hann
var á báðum áttum.
- Helvítis fífl ertu, sagði hann svo. Geturðu
ekki reynt að skilja þetta.
Ég hrökk við. Svo ákvað ég að reyna að
sjá þetta fyrir mér. Ég lokaði augunum. Og
allt í einu var hún komin. Rétt eins og hann
hafði sagt. Geislandi kona með gulleitt tígul-
hyrnt höfuð. Svo flaut það í litum, varð
dropalagað og fékk um sig baug, sem var
eins og glitrandi grænar perlur, sem skopp-
uðu til og frá.
Ég opnaði augun og hún var kyrr. Stóð
þarna og glitraði. Svo sá ég, að hún stóð í
blóminu miðju, eða blómið einhvern veginn óx
niður úr henni. Málarinn var staðinn upp.
Hann leit til mín - sveiflaði hendinni líkt og í
kvejuskyni. Og var hoi'finn. Og konan líka. Ég
hrökk við, einn með sjálfum mér og blóminu.
En konan og málarinn voru horfin.
Ég sat þama í lautinni lengi, lengi. Reynd-
ar veit ég ekkert hvað tímanum leið. Ég bara
sat þama og reyndi að skilja það sem ég hafði
séð. En ég gat það ekki. Svo fór ég. Frá blóm-
inu, sem nú var blóðrautt.
Það voru engir á ferli heima við hótelið. Ég
fór inn á herbergi, skutlaði mér upp í rúm og
tók fram bókina, sem ég var að lesa. Ég hef
svo sofnað út frá bókinni, því ég hrökk upp við
að það var bankað á dyrnar. Og áður en ég
gat nokkuð sagt var málarinn kominn inn á
mitt gólf, stóð þar með krosslagðar hendur á
brjóstinu, horfði á mig líkt og ég væri fjall í
fjarska og spurði.
- Jæja?
- Jæja.
- Hvað fannst þér?
- Sestu, sagði ég. Málarinn dró fram stól og
settist við borðið.
- Ég veit ekkert, hvað ég á að segja, sagði
ég. Ég veit aftur á móti, að þú þarft að segja
mér fleira.
Það var ekkert hik á málaranum lengur.
- Ég var búinn að segja þér, þegar ég sá
konuna fyrst. Og hún hvarf. Ég skildi þetta
ekki. Og á endanum ákvað
ég að láta þetta eiga
sig og fór heim á
hótel. En daginn
eftir fór ég aft-
ur niður í laut-
ina, til blóms-
ins. Ég málaði
ekkert, heldur sat bara og horfði á blómið
skipta litum. Og ég sá marga liti, sem ég hafði
aldrei séð áður, ekki nákvæmlega eins.
Svo heyrði ég rödd hennar allt í einu. En
hún var innan í mér. Eins og hvíslað væri inni
í höfðinu. „Hvar ertu“, hugsaði ég. Og þá stóð
hún allt í einu frammi fyrir mér, nákvæmlega
eins og þú sást hana í morgun. Og blómið það
bylgjaðist um fætur hennar eins og slóði.
Svo sagði hún mér sögu. Hún skipti litum
og baugurinn um höfuð henni sveiflaðist til og
frá. Hún sagðist vera í mínum ævintýraheimi.
En hann væri þó ekki bara ævintýri, heldur
raunveruleiki, sem væri ekki af mínum heimi,
en ætti þó í honum eitt blóm.
Hún rétti fram höndina, tók mína í sína og
mér fannst eins og himinninn væri opinn og
það var ekkert í kringum mig nema eitt blóm,
sem skipti stöðugt um lit og lögun.
Hér þagnaði málarinn og leit til mín, líkt og
hann vildi fullvissa sig um það að ég hlustaði á
hann.
- Hvað meira? sagði ég.
- Ekkert meira þarna. En ég fór aftur og
aftur. Og alltaf beið blómið mín og hún í því.
Ég veit það ekki. Þetta tók mig heljartökum.
Nú þagði málarinn lengi og horfði upp í
loftið.
- Viltu segja mér frá þessu? spurði ég svo.
- Ég veit eiginlega ekki, hvernig ég á að
lýsa þessu, sagði hann. Ég veit að í blóminu
bíður mín eitthvað. Þar er allt í litum. Ég hef
reynt að koma þeim á léreft, en mér finnst
alltaf vanta eitthvað hjá mér. Það er eitthvert
innra líf í þeim, sem ég næ ekki. Ekki ennþá.
Það er mér keppikefli að ná þessum litum.
Þess vegna sæki ég stöðugt til blómsins og
alltaf þegar ég er hérna mejgin, er ég skít-
hræddur um að það hverfi. Eg þori varla að
fara frá því. Kannski einhver, þú eða einhver
annar, myndir bara koma og slíta það upp.
Svo mætti ég þér á barnum með blómið í
hnappagatinu. Ég held ég sé að verða vitlaus
af þessu öllu saman.
- En hvað segir blómkonan um þetta?
- Hún. Hún segir að ég verði að velja fyrr
eða síðar.
- Og hvað heldur þú?
- Ég held bara að ég sé að verða vitlaus.
Hvernig á ég að geta lifað í blómi. Getur
þú séð mig sem einhvers konar blómálf?
Nú hló málarinn í fyrsta skipti í þessu
samtali. ►
t
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 20. DESEMBER 1997 19